Κίνηση ματ για να διαψεύσει τις «προφητείες» ότι το 2032 η ελληνική οικονομία θα πέσει σε νάρκη χρέους και θα καταστραφεί ετοιμάζει για το 2025 το οικονομικό επιτελείο. Η κυβέρνηση αλλάζει τακτική και προχωρά σε στρατηγικής σημασίας πρόωρες αποπληρωμές ακριβού μνημονιακού χρέους, στοχεύοντας ειδικά σε δόσεις δανείων οι οποίες λήγουν τα έτη 2033 έως και 2042. Ουσιαστικά διευθετεί από τώρα το δημόσιο χρέος της χώρας για τα επόμενα 20-30 χρόνια, με στόχο να εξαλείψει και τις τελευταίες σκιές που το βαραίνουν ακόμα.
Παρά τους επαίνους διεθνών οργανισμών και του ξένου Τύπου για τις επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας και τη ραγδαία μείωση του χρέους, το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κινείται δραστήρια για να διαλύσει (από το 2025 ήδη) την όποια ανησυχία ή φοβία καλλιεργείται στην κοινή γνώμη -κατά βάση στο εσωτερικό και για λόγους πολιτικής εκμετάλλευσης ή εντυπωσιασμού κυρίως- ότι «κάτι κακό» θα συμβεί στην Ελλάδα το 2032.
Τι αλλάζει το 2025
Από το 2019 ήδη και παρά τις διαδοχικές κρίσεις, η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που όχι μόνο αποπληρώνει τα τρέχοντα χρέη της κάθε χρόνο, αλλά προεξοφλεί και χρέη επομένων ετών! Σε 5 χρόνια προπλήρωσε «έξτρα» δόσεις επομένων ετών, 24 δισ. ευρώ! «Πριν την ώρα τους», έως τώρα έσβησε χρέη 15,9 δισ. προς τους Ευρωπαίους δανειστές για τα έτη μέχρι και το 2028. Παράλληλα προπλήρωσε και εξόφλησε ολοσχερώς από το 2023 ήδη το ΔΝΤ, προκαταβάλλοντας και άλλα 8,17 δισ. ευρώ κατά τα έτη 2019, 2020 και 2022. Αν δεν είχε ανακύψει και η παγκόσμια κρίση 2020-2021 που, προσωρινά τουλάχιστον, ανέτρεψε τους σχεδιασμούς, το δημόσιο χρέος ίσως είχε μειωθεί ταχύτερα ακόμα περισσότερο.
Προεξοφλώντας όμως χρέη που έπρεπε να πληρωθούν μετά το 2032, η κυβέρνηση καθαρίζει τον ορίζοντα και ενισχύει την εμπιστοσύνη των επενδυτών για το οικονομικό μέλλον της χώρας στις επόμενες δεκαετίες. Οχι μόνο μέσω της προοπτικής ανάπτυξης που οδηγεί σε ταχύτερη αποκλιμάκωση του χρέους ως προς το ΑΕΠ, αλλά, ακόμα πιο χειροπιαστά, βάζοντας «λεφτά μπροστά» που εξουδετερώνουν πλήρως από τώρα, τον όποιο κίνδυνο επιβάρυνσης ή πιέσεων τυχόν δημιουργεί μετά το 2032 στη χώρα, η εξ αναβολής πληρωμή μνημονιακών υποχρεώσεων μιας εικοσαετίας.
Μετά το 2032, τι;
Σήμερα το ελληνικό δημόσιο χρέος μειώνεται και θεωρείται εξαιρετικά ρυθμισμένο, καθώς έχει σταθερά επιτόκια και μέσο βάθος ωρίμασης πληρωμών χρέους 19 έτη, όταν Ιταλία, Ισπανία, Ιρλανδία έχουν 7 έως 10 έτη το πολύ.
Αναλυτές και απλός κόσμος όμως ανησυχούν ότι όλα μπορεί να αλλάξουν μετά τις 31/12/2032. Τροφή στα σενάρια προσφέρει και η αβεβαιότητα ή η άγνοια για το τι ακριβώς πρόκειται να συμβεί σε οκτώ χρόνια από σήμερα, όταν μαζί με τα τρέχοντα χρέη που αποπληρώνει κάθε χρόνο η χώρα θα αναβιώσουν και επιπρόσθετες απαιτήσεις πληρωμών, συνολικού ύψους 23,5-25 δισ. ευρώ (ή σχεδόν 10% του ΑΕΠ!) για τοκοχρεολύσια δανείων των μνημονίων από τον Μηχανισμό Στήριξης για την Ελλάδα (GLF), τα οποία «ξεπαγώνουν» και θα πρέπει να πληρωθούν το 2033 και εφεξής.
Παραβλέπουν όμως και σημαντικά δεδομένα, που απορρέουν από αποφάσεις του Eurogroup, του ESM και της Eurostat, οι οποίες καθορίζουν τα εξής:
Οχι τυχαία, τα επιτόκια στο 10ετές ελληνικό ομόλογο που θα αποπληρωθεί στις 15/6/2033 είναι σήμερα χαμηλότερα ή σχεδόν ίδια με χωρών όπως της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Κροατίας και άλλων μελών της Ευρωζώνης. Αυτό δείχνει πως δεν δημιουργείται φόβος στους επενδυτές που βάζουν τα λεφτά τους για κίνδυνο «σοκ» λόγω απότομης επαύξησης του ελληνικού χρέους την 1η/1/2033. Ενώ, παγίως, στις παρουσιάσεις του προς τους διεθνείς επενδυτές, ο ελληνικός Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους ενσωματώνει ακόμα δυσμενέστερο σενάριο, ότι οι εξ αναβολής απαιτήσεις μετά το 2032 θα φτάνουν στρογγυλά στα 25 δισ. ευρώ, αντί 23,5 δισ. που εκτιμούν οι διεθνείς οργανισμοί.
■ Εξόφληση το 2052… και βλέπουμε: Το 2033 είναι ίσως μεν το πρώτο έτος αποπληρωμής των εκ μεταφοράς δόσεων του 2013 και μετά, αλλά δεν είναι το μόνο! Η προσαύξηση χρέους των 25 δισ. δεν θα συμβεί μια και έξω το 2033, ούτε και η πληρωμή τους. Οι αποφάσεις του Eurogroup του 2018 ορίζουν ότι κεφάλαια και τόκοι (δόσεις) θα αποπληρωθούν σε βάθος δεκαετιών. Οπως αναφέρουν, η μέγιστη σταθμισμένη μέση διάρκεια αποπληρωμής του χρέους αυτού (WAM) θα φτάσει στα 20 χρόνια. Αν και δεν «μεταφράζεται» ξεκάθαρα πότε ξεκινά και τι ύψος θα έχει η πρώτη δόση και κάθε επόμενη, ορίζεται ότι η τελευταία δεν πρέπει να καταβληθεί μετά το 2070 (δηλαδή 42,5 χρόνια το πολύ μετά το 2018)!
Το χρονοδιάγραμμα καταβολής και το ύψος κάθε δόσης δεν έχει ακόμα καθοριστεί από τον EFSF. Αλλά με βάση τα παραπάνω, το χειρότερο που μπορεί να συμβεί για τη χώρα θα είναι το 2033 να πρέπει να πληρωθεί η δόση του 2013, το 2034 του 2014 και (20 χρόνια αργότερα) του 2032 το 2052! Παρά την ασάφεια για το τι και πότε θα συμβεί, προκύπτει ότι όποτε κι αν ξεκινήσει ή τελειώσει η αποπληρωμή των 25 δισ., αυτά θα επιμεριστούν σε μια 20ετία, επιβαρύνοντας κατά 1 ή 1,5 δισ. ευρώ κάθε έτος.
■ Δεν είναι μόνη η Ελλάδα: Για να διαλυθεί κάθε ανησυχία, με την απόφαση του 2018, το Eurogroup δεσμεύτηκε ότι το 2032 θα παράσχει και άλλη διευκόλυνση στη χώρα μας αν τυχόν κριθεί πως απαιτείται. Συνεπώς, η χώρα αποκλείεται να πέσει ξαφνικά στα βράχια αν οι συνθήκες ή οι προοπτικές το 2032 είναι αρνητικές.
Ωστόσο, και οι όποιοι φόβοι ή σκιές παραμένουν, το 2025 θα διαλυθούν για τρεις βασικούς λόγους:
1. Αντέχει ο Προϋπολογισμός: Επιβάρυνση 1-1,5 δισ. ευρώ τον χρόνο δεν συνιστά κίνδυνο για την Ελλάδα. Η χώρα ήδη καταβάλλει χρεολύσια 7-8 δισ. ευρώ ετησίως για τις τρέχουσες υποχρεώσεις. Ενώ, οικειοθελώς, μπορεί και καταβάλλει και άλλα 8 δισ. επιπλέον (όπως με την πρόωρη αποπληρωμή που έκανε στις 13 Δεκεμβρίου) για να απομειώνει ταχύτερα και μελλοντικά χρέη της. Δαπανά δηλαδή χωρίς πρόβλημα 15-16 δισ. τον χρόνο, ενώ διατηρεί και ταμειακά αποθέματα άνω των 32 δισ. (σχεδόν 15% του ΑΕΠ) προπληρώνοντας και χρέη επόμενων ετών, όπως καμία άλλη χώρα δεν κάνει. Επιπλέον, μετά το 2025-2026 προβλέπεται να εκμηδενίσει ελλείμματα και ανάγκες πρόσθετου δανεισμού, ενώ άλλες χώρες πληρώνουν μόνο τρέχουσες υποχρεώσεις και δημιουργούν και άλλες, παράγοντας συνεχώς ελλείμματα.
2. Μειώνεται αντί να αυξάνεται το χρέος: Ξεκινώντας από το 2025 η κυβέρνηση να προπληρώνει πλέον στοχευμένα χρέη των ετών 2033 έως 2042, φροντίζει από σήμερα κιόλας (με τα 5 δισ. που θα διαθέσει αρχικά) να μειώνει τις απαιτήσεις πληρωμών που θα βρίσκει μπροστά της η χώρα, κατά περίπου 1,5-2 δισ. ευρώ ανά έτος.
Ουσιαστικά θα μειώνει σχεδόν ισόποσα ή ακόμα περισσότερο (σε ευρώ) την όποια επιβάρυνση θα προκύπτει από τα εξ αναβολής δάνεια, για κάθε χρόνο μετά το 2032!
3. ΑΕΠ 400 δισ. «καταπίνει» την επιβάρυνση: Η δημοσιονομική προσπάθεια που απαιτείται να καταβάλλει η χώρα γι’ αυτά τα 1-1,5 δισ. ευρώ ετησίως, θα φαντάζει ακόμα μικρότερη κατά την επίμαχη εικοσαετία 2033 έως 2052 (ή και αργότερα αν οι αποπληρωμές εκταθούν έως το 2070) σε σχέση με σήμερα. Αυτό, όμως, εφόσον η οικονομία της συνεχίσει να αναπτύσσεται, όπως ελάχιστες στην Ευρώπη έως τώρα.
Σύμφωνα με το ελληνικό Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο 2025-2028 (ένα από τα μόλις 8 εθνικά σχέδια που έλαβε προ ημερών την έγκριση της Κομισιόν), η προοπτική για το ΑΕΠ της Ελλάδας δείχνει ότι από 232 δισ. το 2024 θα φτάσει στα 272 δισ. ευρώ το 2028. Με ρυθμούς αύξησης 10 δισ. ευρώ ετησίως, το ΑΕΠ του 2033 θα ξεπερνά τα 320 δισ. και το 2042 τα 400 δισ. – ή και τα 500 δισ. το 2052 και στα επόμενα έτη! Το δημοσιονομικό «άχθος» τότε για εξεύρεση 1-1,5 δισ. τον χρόνο θα φαντάζει σχεδόν 40%-50% μικρότερο, εν σχέσει με τα σημερινά δεδομένα και μεγέθη της οικονομίας. Και η όλη συζήτηση θα έχει εκ των πραγμάτων ξεπεραστεί, υπό τον όρο φυσικά να μην ανατραπούν άλλα θεμελιώδη δεδομένα στην οικονομική πορεία της χώρας.
