Η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια σιωπηλή κρίση που δεν περιορίζεται σε αριθμούς, αλλά απειλεί την ίδια την ψυχή του έθνους: την υπογεννητικότητα. Τα σχολεία μας, κάποτε γεμάτα από παιδικές φωνές, σήμερα μετρούν άδεια θρανία, και τα στοιχεία είναι αμείλικτα. Το Σεπτέμβριο του 2025, περίπου 45.000 λιγότερα πρωτάκια θα περάσουν την πόρτα της Α’ Δημοτικού σε σύγκριση με το 2010, αποτυπώνοντας μια πτώση που δεν είναι απλώς στατιστική, αλλά υπαρξιακή. Πώς φτάσαμε εδώ, και πώς μπορούμε να κοιτάμε το μέλλον όταν τα παιδιά μας εξαφανίζονται;
Μια Δημογραφική Τραγωδία με Πρόσωπο Παιδιού
Τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας και της ΕΛΣΤΑΤ κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου: από τις 120.000 εγγραφές στην Α’ Δημοτικού το 2010, σήμερα υπολογίζονται μόλις 75.000 για το 2024, με περαιτέρω μείωση το 2025. Από αυτά, 60.000 παιδιά ελληνικής ιθαγένειας και 9.000 αλλοδαπής θα γεμίσουν –ή μάλλον, θα αφήσουν μισοάδεια– τα σχολικά τμήματα. Η πτώση αγγίζει το 37% σε μόλις 15 χρόνια, και η εικόνα είναι ακόμα πιο ζοφερή όταν εξετάσουμε την αναλογία γεννήσεων-θανάτων: για κάθε παιδί που γεννιέται, δύο άνθρωποι φεύγουν από τη ζωή. Αυτή η μαθηματική ψυχρότητα αποκρύπτει μια οδυνηρή αλήθεια: η Ελλάδα γερνάει, μικραίνει, σβήνει.
Η κρίση δεν περιορίζεται στις μεγάλες πόλεις. Στην περιφέρεια και τα νησιά, σχολεία μετρούν μονοψήφιο αριθμό μαθητών, ενώ άλλα κλείνουν οριστικά, μετατρεπόμενα σε εκλογικά κέντρα ή αποθήκες. Η συγχώνευση τμημάτων είναι πλέον καθημερινότητα, αλλά τι σημαίνει αυτό για τις τοπικές κοινότητες; Ένα σχολείο δεν είναι απλώς ένα κτίριο· είναι ο παλμός ενός χωριού, η ελπίδα για το αύριο. Όταν τα παιδιά εξαφανίζονται, μαζί τους χάνεται η ζωή, η συνέχεια, η ίδια η ταυτότητα του τόπου.
Η Επόμενη Πληγή: Η Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Η υπογεννητικότητα δεν σταματά στα δημοτικά. Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προειδοποιούν για ένα «κύμα» μείωσης που ήδη πλήττει τα γυμνάσια και σύντομα θα φτάσει στα λύκεια. Το 2023-2024, η εισροή μαθητών του 2011 στο γυμνάσιο ήταν κατά 11.874 μικρότερη από τις αποφοιτήσεις του 2008. Το 2024-2025, η διαφορά έφτασε τις 17.562, και το 2025-2026 προβλέπεται να αγγίξει τις 20.632. Μέχρι το 2026-2027, ο μαθητικός πληθυσμός στα γυμνάσια θα έχει συρρικνωθεί κατά 64.347 σε σχέση με το 2022-2023. Αυτοί οι αριθμοί δεν είναι απλώς στατιστικά· είναι το μέλλον μας που συρρικνώνεται, θρανίο με θρανίο.
Ένα Έθνος σε Κίνδυνο
Η μετανάστευση νέων Ελλήνων σε αναπαραγωγική ηλικία, η οικονομική ανασφάλεια και η έλλειψη ουσιαστικής στήριξης για τις οικογένειες συνθέτουν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ που απειλεί τη δημογραφική μας επιβίωση. Οι διευθυντές σχολείων αναφέρουν όχι μόνο λιγότερους μαθητές, αλλά και αυξημένες ανάγκες για παιδιά με ειδικές απαιτήσεις, γεγονός που επιβαρύνει ένα ήδη εύθραυστο σύστημα. Πώς θα λειτουργήσουν τα σχολεία με τόσο λίγους μαθητές; Πώς θα διατηρηθεί η κοινωνική συνοχή όταν ο πληθυσμός μας συρρικνώνεται με τέτοιο ρυθμό;
Ένα Κάλεσμα για Δράση
Η υπογεννητικότητα δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα της Παιδείας· είναι μια εθνική κρίση που απαιτεί άμεση και συντονισμένη δράση. Χρειαζόμαστε πολιτικές που θα ενισχύσουν τις οικογένειες, θα δώσουν κίνητρα στους νέους να μείνουν στη χώρα και θα επαναφέρουν την ελπίδα ότι η Ελλάδα μπορεί να έχει μέλλον. Διότι κάθε άδειο θρανίο, κάθε κλειστό σχολείο, κάθε παιδί που δεν γεννιέται είναι ένα βήμα πιο κοντά σε έναν κόσμο χωρίς την Ελλάδα όπως τη γνωρίζουμε. Αν δεν δράσουμε τώρα, πότε;
