Παρακάτω θα γίνει μια προσπάθεια επεξήγησης και προσδιορισμού των τεκμηρίων. Για κάποιους φορολογούμενους τα τεκμήρια είναι ιδιαίτερα σημαντικά, ενώ για κάποιους άλλους τελείως αδιάφορα.
Ας ξεκινήσουμε με το πραγματικό εισόδημα. Πραγματικό εισόδημα είναι το εισόδημα που έχει εισπράξει ο φορολογούμενος, εντός του κρινόμενου έτους, από μισθωτή εργασία, από συντάξεις, από επιχειρηματική δραστηριότητα, από μερίσματα, τόκους, δικαιώματα, από ακίνητη περιουσία και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου με επαχθή αιτία (μετοχές, εταιρικά μερίδια, κα).
Το πραγματικό εισόδημα, όπως προσδιορίστηκε παραπάνω, φορολογείται αυτοτελώς ανάλογα με την πηγή προέλευσης.
Η φορολογική αρχή ωστόσο, προσπαθώντας να εντοπίσει τα εισοδήματα που πρέπει να φορολογηθούν, καθώς επίσης και να περιορίσει την φοροδιαφυγή, θέσπισε τα τεκμήρια ή αλλιώς το τεκμαρτό εισόδημα.
Το τεκμαρτό εισόδημα αποτελεί δηλαδή έναν έμμεσο τρόπο προσδιορισμού του διαθέσιμου εισοδήματος ενός φορολογούμενου εντός του έτους, σύμφωνα με κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που έχει καθορίσει η φορολογική αρχή.
Ουσιαστικά πρόκειται για πλασματική φορολογητέα ύλη, που είναι μεν υπαρκτή, αλλά όχι εμφανής. Τα τεκμήρια χωρίζονται σε δύο κατηγορίες.
⭕️Τα τεκμήρια διαβίωσης που αφορούν στον τρόπο ζωής του φορολογούμενου. Τέτοια είναι η κύρια κατοικία διαμονής (είτε είναι ιδιοκατοικούμενη, είτε μισθωμένη, είτε δωρεάν παραχωρημένη), οι δευτερεύουσες κατοικίες, τα αυτοκίνητα (ΕΙΧ – ΜΧ), τα σκάφη αναψυχής, τα αεροσκάφη, τα ελικόπτερα, οι πισίνες, η δαπάνη διδάκτρων σε ιδιωτικό σχολείο, η δαπάνη οικιακών βοηθών-οδηγών αυτοκινήτων-δασκάλων και η ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης (3.000 για άγαμους, 2.500 για έγγαμους).
Τα τεκμήρια απόκτησης που αφορούν στο ποσό που πράγματι δαπάνησε ο φορολογούμενος εντός του έτους για αγορές. Τέτοια ποσά μπορούν να αφορούν σε απόκτηση αυτοκινήτου, δίτροχου, πλοίου, σκάφους, αεροσκάφους, κινητών πραγμάτων αξίας άνω των 10.000, επιχείρησης, εταιρικών μεριδίων, ακινήτων και οικοδομών. Επίσης αφορούν σε ποσά για χορήγηση δανείων, δωρεών ή γονικών παροχών και την τοκοχρεολυτική απόσβεση δανείων.
Αρχικά γίνεται ο προσδιορισμός του πραγματικού εισοδήματος και προκύπτει ο ανάλογος φόρος προς καταβολή.
Στη συνέχεια γίνεται ο προσδιορισμός του τεκμαρτού εισοδήματος.
– Στην περίπτωση που το πραγματικό εισόδημα καλύπτει (είναι μεγαλύτερο) του τεκμαρτού, δεν προκύπτει καμία επιπλέον επιβάρυνση για τον φορολογούμενο.
– Στην περίπτωση που το τεκμαρτό εισόδημα υπερισχύει (είναι μεγαλύτερο) του πραγματικού, προκύπτει για τον φορολογούμενο η λεγόμενη διαφορά τεκμηρίων. Ο φορολογούμενος οφείλει να αιτιολογήσει πως μπορεί να καλύψει το κόστος του τρόπου ζωής του και των αγορών που έχει πραγματοποιήσει εντός του έτους, διαφορετικά θα κληθεί να καταβάλει επιπλέον φόρο για την διαφορά αυτή.
