Με λαμπρότητα και κατάνυξη τελέστηκε και φέτος το έθιμο που αναβιώνει ανήμερα της Τρίτης του Πάσχα, στην ιστορική εκκλησία της Παναγίας Καθολικής στη Γαστούνη, συγκεντρώνοντας πλήθος πιστών από την Ηλεία και την ευρύτερη περιοχή.
Το έθιμο, που έχει τις ρίζες του βαθιά χαραγμένες στην τοπική παράδοση και ιστορία, τιμάται, κάθε χρόνο ως ζωντανός συνδυασμός θρησκευτικής ευλάβειας και συλλογικής μνήμης. Σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, καθιερώθηκε μετά το 1767, σε μια περίοδο αναταραχής, όταν οι κάτοικοι της Γαστούνης απέδωσαν στην Παναγία την αποτροπή καταστροφής της πόλης από τις οθωμανικές δυνάμεις. Από τότε, η Τρίτη του Πάσχα εορτάζεται ως ημέρα δοξολογίας και ευγνωμοσύνης.
Σύμφωνα με συγγραφικό έργο του πρώην δημάρχου Γαστούνης, Κωνσταντίνου Λούρμπα, το έθιμο καθιερώθηκε μετά τα γεγονότα του 1767. Τότε, οι κάτοικοι της περιοχής θεώρησαν ως θαύμα της Παναγίας την αποτροπή καταστροφής από τους Οθωμανούς ενώ το κάψιμο του ομοιώματος συμβολίζει την απαλλαγή από την αγριότητα που έφερε ο Ιμπραήμ στην περιοχή κατά την Επανάσταση του 1821.
Το ομοίωμα, που κρεμάστηκε από το καμπαναριό του ναού, παραδόθηκε στις φλόγες, υπό το φως των πυροτεχνημάτων. Το θέαμα, έντονα φορτισμένο συγκινησιακά, συμβολίζει την τιμωρία του προδότη αλλά και την κάθαρση, την απελευθέρωση από το κακό και την αναγέννηση μέσω της Ανάστασης. Πέρα όμως από τον θρησκευτικό του χαρακτήρα, το έθιμο της Καύσης αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής ταυτότητας της Γαστούνης. Φέρνει κοντά τις γενιές, αφυπνίζει την ιστορική συνείδηση και υπενθυμίζει τη δύναμη της πίστης και της ενότητας του λαού σε δύσκολες εποχές. Το έθιμο αποτελεί μια μακραίωνη παράδοση που αναβιώνει κάθε Τρίτη του Πάσχα στη Γαστούνη, με επίκεντρο τον ιστορικό Ιερό Ναό της Παναγίας Καθολικής.
Γιόρτασε η Γαστούνη
Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν το πρωί με τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό της Παναγίας Καθολικής, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Ηλείας, Αθανασίου και την παρουσία των βουλευτών, Ανδρέα Νικολακόπουλου, Διονυσίας – Θεοδώρας Αυγερινοπούλου, Διονύση Καλαματιανού και Μιχάλη Κατρίνη, των δημάρχων Πηνειού, Αλ. Καστρινού, Πύργου, Στάθη Καννή και Ήλιδας, Χρήστου Χριστοδουλόπουλου, αντιδημάρχων του δήμου Πηνειού, περιφερειακών, δημοτικών και τοπικών συμβούλων, επικεφαλής παρατάξεων κ.α. ενώ ακολούθησε η καύση του ομοιώματος και στη συνέχεια η περιφορά της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας στους δρόμους της πόλης, υπό τους ήχους της Φιλαρμονικής Γαστούνης και τις προσευχές των πιστών.
Όπως και κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, η Γαστούνη απέδειξε πως η φλόγα της παράδοσης συνεχίζει να καίει δυνατά. Αποτελεί ένα ζωντανό κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Γαστούνης, συνδυάζοντας θρησκευτική ευλάβεια με ιστορική μνήμη και λαϊκή παράδοση.
