Καλοκαίρι του 1969. Όλη μέρα περίμενα με αγωνία την ώρα που θα βλέπαμε στην τηλεόραση της γειτόνισσας τους αστροναύτες που θα πατούσαν στη Σελήνη. Δεν είχα όρεξη για φαγητό, για κουβέντες ούτε καν για μπάλα. Μετά από ώρες αγωνίας και αδημονίας είδα κι έζησα όλο αυτό το θαύμα στης γειτόνισσας τη γυάλινη σφαίρα, έτσι μου φάνταζε η τηλεοπτική της συσκευή. Όλη η γειτονιά είχε μαζευτεί εκεί. Όταν ο Άρμστρονγκ πάτησε το πόδι του στη Σελήνη, νομίζω ότι πετάρισε η καρδιά μου στο Σύμπαν.
Αποσπάστηκα από την ομήγυρη γρήγορα – γρήγορα γιατί ήθελα να πω, να διαλαλήσω αυτό που είδα. Πήγα στο σπίτι και βρήκα μόνη τη γιαγιά μου να κάθεται στο ημίφως και να παίζει τους αντίχειρες, όπως συνήθιζε. Άρχισα να της περιγράφω τα γεγονότα συγκλονισμένος, όταν τέλειωσα την αφήγηση μου, η γιαγιά μου έβαλε τα γέλια.
-Και πιστεύεις αυτά τα ψέματα, είπε και γέλασε πάλι τρανταχτά.
Όσο κι αν προσπάθησα δεν μπόρεσα να την πείσω. Και κατέληξε η γιαγιά, ‘’αφού σου αρέσουν τα παραμύθια, άκου να σου πω ένα’’. Μου αφηγήθηκε ένα πολύ όμορφο. Έτσι όταν ήθελα ν’ ακούσω κάποιο καλό, εμπνευσμένο παραμύθι από τη γιαγιά, της μιλούσα για την προσελήνωση του ‘’Απόλλων 11’’, τον Μάικλ Κόλινς και για τα 21,5 κιλά σεληνιακού υλικού που συγκέντρωσαν στην αποστολή τους. Η γιαγιά μου ξεκινούσε σαν να εμπνεόταν , σαν να ανταγωνιζόταν το δικό μου ‘’παραμύθι’’ κι έφτιαχνε τις πιο όμορφες ιστορίες. Η γιαγιά έφυγε για τόπους χλοερούς, χωρίς ποτέ να έχει πιστέψει το θαύμα της προσελήνωσης. Αλλά τότε μου έμοιαζε όλο αυτό ένα όμορφο παιχνίδι, που οδηγούσε σε πανέμορφες ιστορίες, τώρα τα πράγματα έχουν ζορίσει.
Εξωγήινοι ελέγχουν τις κυβερνήσεις. Όλοι οι πολιτικοί είναι Μασόνοι. Οι στοές είναι υποχείρια των Σιωνιστών. Οι μυστικές υπηρεσίες σκότωσαν τον Κένεντι. Mind Control και ψυχοτρονική τεχνολογία ελέγχουν το πλήθος. Το επιστημονικό κατεστημένο σιωπά. Οι μεγάλοι επιστήμονες του 20ού αιώνα ήταν πρώην Ναζί. Ο Έλβις ζει. Το AIDS οφείλεται σε τεχνητό ιό, που φτιάχτηκε στο διάστημα. Η Λαίδη Νταϊάνα γνώριζε την αλήθεια και γι’ αυτό τη σκότωσαν! Η Γη είναι επίπεδη, η προσελήνωση δεν έγινε ποτέ, μας ψεκάζουν, ο ιός του AIDS δημιουργήθηκε σε εργαστήριο, ενώ οι Εβραίοι υπάλληλοι στους Δίδυμους Πύργους γνώριζαν για την επίθεση και απουσίαζαν από τη δουλειά τους την 11η Σεπτεμβρίου. Αυτές είναι μερικές από τις πιο δημοφιλείς θεωρίες συνωμοσίας, οι οποίες έχουν πολλούς οπαδούς σε όλον τον πλανήτη.
«Πολλοί άνθρωποι έλκονται από θεωρίες συνωμοσίας, επειδή φαίνεται ότι αυτές ικανοποιούν σημαντικές ψυχολογικές ανάγκες τους, όπως η ανάγκη για γνώση και βεβαιότητα, η ανάγκη για ασφάλεια και αυτονομία και η ανάγκη για αυτοεκτίμηση»
Η Κάρεν Ντάγκλας, καθηγήτρια Κοινωνική Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ.
«Αυτές οι ανάγκες είναι πιθανό να ενισχυθούν κατά τη διάρκεια μιας περιόδου κρίσης, γι’ αυτό παρατηρούμε τόσο πολλές θεωρίες συνωμοσίας το τελευταίο διάστημα».
Συνωμοσιολογική σκέψη δεν σημαίνει να πιστεύει κανείς στην ύπαρξη συνωμοσιών, που άλλωστε δεν έχουν πάψει ποτέ να υπάρχουν στ’ αλήθεια. Συνωμοσιολογική σκέψη είναι η τάση να βλέπει κανείς παντού συνωμοσίες και να πιστεύει ότι είναι το κλειδί σε όλα, ή σχεδόν όλα, όσα συμβαίνουν στον κόσμο.
Το αίσθημα ασφάλειας είναι μια βασική ανθρώπινη ανάγκη η οποία διαταράσσεται έντονα σε περιόδους κρίσης, όπως η πανδημία. Οι καινούργιες συνθήκες δεν μπορούν να εξηγηθούν με τις έως τώρα γνώσεις και οι γνωστοί τρόποι διαχείρισης δεν είναι πια αποτελεσματικοί. Έτσι έρχονται οι διάφορες θεωρίες συνωμοσίας να καλύψουν το κενό, να δώσουν γρήγορες, ‘’ετοιμοπαράδοτες’’, περιεκτικές ερμηνείες κατανόησης των φαινομένων κι ας είναι απλοϊκές, ρηχές και αφελείς, κι ας μην στηρίζονται στην γνώση, την επιστήμη και την εμπειρία. Τέτοιες ολοκαίνουργιες, βολικές, του ‘’κουτιού’’, θεωρίες συνωμοσίας στηρίζονται, συντηρούνται και ενισχύονται από τη διάδοση ψευδών ειδήσεων, η οποία σήμερα χάριν των μέσων κοινωνικών δικτύων είναι ευκολότερη από ποτέ.
‘’Η ρηχή σκέψη, κάνει δυνατή την εξάπλωση του κακού’’ Hannah Arendt
Η γιαγιά μου δεν διέσπειρε το κακό, η έκφραση του προσώπου της όταν μιλούσε για το διάστημα ήταν του αγαθού ανθρώπου, που θεωρούσε πεπερασμένες τις δυνατότητες των θνητών και δεν θα μπορούσε να πατήσει στο φεγγάρι, εξ άλλου γίνεται ο άνθρωπος να πατήσει σε μια φλούδα όνειρο;
Όλοι αυτοί τώρα που πλάκωσαν κι έχουν μπερδέψει τις πολιτικές τους ‘’ιδιαιτερότητες’’, τη λίγη, μια σταλιά αντισυστημικότητα με την άγνοια, τις υποθέσεις, με τις βεβαιότητες, με το ξέρω γιατί μου το είπε ‘’ένας ξάδελφος γιατρός της νύφης του γείτονα’’, δεν έχουν καμιά σχέση με την αθωότητα της γιαγιάς, όπως δεν έχουν και καμιά σχέση με τον ορθό λόγο και το μέτρο.
Έχουν ανατραπεί όλα στις μέρες μας, έχει χαθεί και η εμπιστοσύνη στα πάντα γύρω μας, στην εξουσία, στην πολιτεία, στους θεσμούς, το μόνο που μπορούμε να ‘’ακουμπήσουμε’’ είναι στον ορθολογισμό, στη γνώση και στην επιστήμη.
