Δεν χρειάζεται να είναι κανείς τρομερά παρατηρητικός για να το διαπιστώσει. Χρόνο με τον χρόνο σε λιμάνια και όρμους μειώνονται τα ξύλινα σκαριά.
Η Ελλάδα που κάποτε μπορούσε να καυχηθεί για τον μεγαλύτερο και ομορφότερο στόλο των παραδοσιακών αλιευτικών της, τώρα τα βλέπει να αντικαθίστανται με πλαστικές βάρκες. Ακόμη και μέρη που έχουμε συνδυάσει την εικόνα τους με τα καΐκια να λικνίζονται στο κύμα, όπως η Νάουσα της Πάρου και η Υδρα, χάνουν σιγά σιγά τα παλιά πλεούμενα.
Υπαίτιο το ίδιο το ελληνικό κράτος, που προωθεί τη μείωση των επαγγελματικών αδειών των ψαράδων ώστε να προστατευθεί το απόθεμα των αλιευμάτων με την αδιανόητη επιδότηση της ολικής καταστροφής των καϊκιών. Τόνοι μελάνης έχουν χυθεί για το θέμα εδώ και τρεις δεκαετίες, τονίζοντας ότι υπάρχουν εναλλακτικές, αλλά όλοι κωφεύουν διότι βολεύονται. Η Ελλάδα εμφανίζει μεγάλη απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων που προορίζονται για το θέμα αυτό, ενώ οι ίδιοι οι ψαράδες παίρνουν τόσο μεγάλες αποζημιώσεις, που στέλνουν (έστω και με βαριά καρδιά) τα σκάφη τους να τα σπάσει η μπουλντόζα. Από τη δουλειά στη θάλασσα αγόρασαν σπίτια, σπούδασαν παιδιά και τα έφεραν βόλτα, αλλά τα χρήματα που τους δίδονται είναι τόσο πολλά, ώστε παίρνουν τη σκληρή απόφαση.
Μαζί με τα σκαριά που σπάνε, χάνουμε κάτι ακόμη πολυτιμότερο. Τη γνώση των καραβομαραγκών οι οποίοι πλέον δεν έχουν πελατεία, καθώς επικρατεί το πλαστικό έναντι του ξύλου που θέλει τέχνη και συντήρηση. Για αιώνες η πατρίδα μας στήριξε τη ναυτοσύνη της στα άξια χέρια τους. Τώρα όμως δεν βρίσκει πια κανείς καλούς τεχνίτες ούτε για καλαφάτισμα. Τα καρνάγια, που από την Τουρκοκρατία ήδη είχαν τα πόστα τους, εκδιώκονται με τις νέες μελέτες των λιμένων και το μέλλον των μαστόρων είναι αβέβαιο. Παρηγοριά δεν υπάρχει πέραν του ότι το φαινόμενο δεν είναι καθαρά ελληνικό. Σε πολλές χώρες της Ευρώπης έχουν σημειωθεί τέτοιες καταστροφές. Ισως λοιπόν οι συμμαχίες να αναδεικνύουν καλύτερα το θέμα και να φέρουν την ποθούμενη ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης.
Μόλις ολοκληρώθηκε στη Σύρο μια συνάντηση που αποσκοπεί σε μια σύμπραξη ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Νορβηγία για την ενίσχυση της πολιτιστικής επιχειρηματικότητας και τη διατήρηση της παραδοσιακής ξυλοναυπηγικής, η οποία εντάσσεται στον κατάλογο της UNESCO και στις δύο χώρες. Το Κυκλαδονήσι δεν επελέγη τυχαία. Ακόμη και σήμερα, πεισματικά, υπάρχει η μαστοριά των καραβομαραγκών όπως ο Μανώλης Ζώρζος και η προσπάθεια να μην ξεχαστεί η θαλασσινή ιστορία της Ερμούπολης. Ο ελληνικός πολιτιστικός φορέας Euromare και το Hardanger Maritime Center της Νορβηγίας διοργάνωσαν από κοινού μια πρώτη συνάντηση με χρηματοδότηση από τα ΕΕΑ Grants (ο Χρηματοδοτικός Μηχανισμός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου με τη συνεισφορά της Ισλανδίας, Λιχτενστάιν και Νορβηγίας). Το έργο επικεντρώνεται στη μελέτη και τεκμηρίωση των παραδοσιακών σκαφών, στην ευαισθητοποίηση του κοινού, στην αντιμετώπιση της έλλειψης ανθρωπίνου δυναμικού και στη διμερή ανταλλαγή ξυλοναυπηγικής εμπειρογνωμοσύνης.
Μέσω δύο εργαστηρίων με τη συμμετοχή ναυπηγών, τεχνιτών, εκπροσώπων της βιομηχανίας και ειδικών δημοσιογράφων από Ελλάδα και Νορβηγία, η πρωτοβουλία φιλοδοξεί να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη διατήρηση και αναβίωση αυτής της τέχνης. Το δεύτερο εργαστήριο θα γίνει στο Μπέργκεν της Νορβηγίας στα μέσα Γενάρη. Παράλληλα, θα δημιουργηθεί μια σύγχρονη ψηφιακή πλατφόρμα προβολής των δράσεων του έργου και ενίσχυσης του ενδιαφέροντος του κοινού γι’ αυτή την ιστορική δραστηριότητα που χρήζει άμεσης προσοχής και φροντίδας.
