Δύο σημαντικές διατάξεις θα είναι ο άξονας του νέου μίνι ασφαλιστικού που αναμένεται να προωθηθεί στη Βουλή το φθινόπωρο. Οι περικοπές στις συντάξεις χηρείας με όσο το δυνατόν πιο ήπιο τρόπο και οι βελτιώσεις στην παρακράτηση της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) ώστε να προκύπτει όφελος στους συνταξιούχους χωρίς μεγάλη δημοσιονομική επιβάρυνση. Το υπουργείο Εργασίας θα υποβάλει τις σχετικές εισηγήσεις, αλλά το πράσινο φως θα δοθεί από το Μέγαρο Μαξίμου καθώς οι νέες ρυθμίσεις έχουν ειδικό βάρος τόσο πολιτικο-κοινωνικό όσο και οικονομικό.
Σε ξεχωριστό σχέδιο νόμου θα προωθηθεί ο ενιαίος κανονισμός παροχών σε χρήμα του ΕΦΚΑ, ο οποίος εκκρεμεί εδώ και 7 χρόνια από τη σύσταση του φορέα το 2017. Οι παροχές που καταβάλλονται σήμερα (επιδόματα ασθένειας, κύησης και λοχείας, κατασκηνώσεων και τα έξοδα κηδείας) έχουν τεράστιες διαφορές από Ταμείο σε Ταμείο. Με τον νέο κανονισμό κάποιες θα μειωθούν και κάποιες θα αυξηθούν με στόχο τον εξορθολογισμό του συστήματος.
Νωρίτερα, πιθανότατα σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας για την υγιεινή και την ασφάλεια, θα ρυθμιστεί μία ακόμα εκκρεμότητα, η απασχόληση των συνταξιούχων με αναπηρία ώστε η ιατρική γνωμάτευση της αναπηρίας τους να μην αποτελεί εμπόδιο για τη συνέχιση της απασχόλησής τους με το ισχύον καθεστώς.
Συντάξεις χηρείας: Το υπουργείο Εργασίας είναι αποφασισμένο να προχωρήσει στην περικοπή των συντάξεων χηρείας στον ιδιωτικό τομέα για λόγους ισονομίας καθώς ο σχετικός νόμος εφαρμόζεται ήδη στο Δημόσιο και τον ΟΓΑ από το 2020. Η περικοπή εκτιμάται ότι αφορά πάνω από 60.000 δικαιούχους συντάξεων χηρείας του ιδιωτικού τομέα μετά το 2016, στους οποίους δεν έχει εφαρμοστεί η διάταξη που προβλέπει ότι η σύνταξη χηρείας μειώνεται από το 70% της αρχικής στο 35% αν μετά την πρώτη τριετία από την καταβολή της η χήρα ή ο χήρος εργάζονται ή λαμβάνουν δική τους σύνταξη.
Η εφαρμογή του νόμου θα έχει αναδρομική ισχύ, αλλά σύμφωνα με πληροφορίες οι χήρες/οι θα… πέσουν στα μαλακά όσον αφορά τις αναδρομικές μειώσεις ώστε να μην επιβαρυνθούν υπέρμετρα. Ενα από τα σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι είναι στην περίπτωση δύο συντάξεων να μειωθεί 50% η μικρότερη. Ενα δεύτερο σενάριο προβλέπει να παραμείνει στο 70% μετά την τριετία η ανταποδοτική σύνταξη και η περικοπή λόγω δεύτερης σύνταξης ή λόγω απασχόλησης να γίνεται μόνο στην εθνική σύνταξη.
Εισφορά αλληλεγγύης: Προς… διόρθωση οδεύει ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα μέτρα της μνημονιακής περιόδου, η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ), που αφορά περισσότερους από 500.000 συνταξιούχους με εισόδημα άνω των 1.400 ευρώ. Η βελτιωμένη εκδοχή της ΕΑΣ θα εφαρμοστεί από το 2025. Στόχος του υπουργείου Εργασίας, το οποίο επεξεργάζεται εδώ και μήνες σενάρια για τη μείωση της επιβάρυνσης, είναι να ωφεληθούν οι συνταξιούχοι χωρίς να χαθούν πολύτιμοι για τον Προϋπολογισμό πόροι, καθώς τα ετήσια έσοδα από την ΕΑΣ που τροφοδοτούν τον ΑΚΑΓΕ ανέρχονται σε 730 εκατ. ευρώ. Υπενθυμίζουμε ότι οι μηνιαίες παρακρατήσεις για την εισφορά αλληλεγγύης για τις κύριες συντάξεις διαμορφώνονται κλιμακωτά από 3% έως 14%, ενώ παρακράτηση εφαρμόζεται και στις επικουρικές άνω των 300 ευρώ.
Το «ψαλίδι» μηδενίζει σε πολλές περιπτώσεις την αύξηση των συντάξεων με αποτέλεσμα το καθαρό ποσό μετά την αύξηση και την παρακράτηση να είναι μικρότερο από το αρχικό. Για παράδειγμα, συνταξιούχος με σύνταξη 1.699 ευρώ δεν έχει κράτηση ΕΑΣ γιατί είναι κάτω από τα 1.700 ευρώ. Με την αύξηση κατά 3% που έλαβε για το 2024 η σύνταξή του ανήλθε στα 1.751 ευρώ και είχε την κράτηση ΕΑΣ της δεύτερης κλίμακας με 6%. Πρακτικά, λοιπόν, η αύξηση μηδενίζεται λόγω ΕΑΣ.
Αυτή είναι η πρώτη στρέβλωση που θα «θεραπευτεί» με στόχο το καθαρό ποσό μετά την όποια αύξηση να μην πέφτει κάτω από το προηγούμενο, διόρθωση που έχει χαμηλή επιβάρυνση ύψους 10-20 εκατ. ευρώ. Εν συνεχεία, στο τραπέζι βρίσκονται δύο σενάρια, το συγκρατημένο και το πιο γενναιόδωρο. Ενα από τα σενάρια είναι η καταβολή της εισφοράς να γίνεται όχι από το πρώτο ευρώ αλλά μόνο στο ποσό που υπερβαίνει το πλαφόν κάθε κλιμακίου, με βάση το μοντέλο που εφαρμόζεται με τους φορολογικούς συντελεστές στη φορολογία εισοδήματος.
Επίσης εξετάζεται η μείωση των συντελεστών της ΕΑΣ από το δεύτερο κλιμάκιο και πάνω, όπου ο συντελεστής διπλασιάζεται στο 6% από το 3%. Σύμφωνα με πληροφορίες, δύσκολα θα μειωθεί ο πρώτος συντελεστής, αφού σε αυτό το πεδίο βρίσκεται το μεγαλύτερο πλήθος συνταξιούχων, επομένως και τα υψηλότερα έσοδα.
Ενιαίος κανονισμός παροχών ΕΦΚΑ: Στο γραφείο της υπουργού Εργασίας Δόμνας Μιχαηλίδου βρίσκεται το πόρισμα της επιστημονικής επιτροπής που αποτυπώνει τις μεγάλες διαφορές που έχουν σήμερα οι παροχές σε χρήμα από Ταμείο σε Ταμείο, καθώς και οι προτάσεις της επιτροπής για αυξομειώσεις των παροχών προκειμένου να εξορθολογιστεί η κατανομή. Ως «Παροχές σε Χρήμα» του e-ΕΦΚΑ νοούνται το επίδομα κυοφορίας και λοχείας, το επίδομα ασθενείας και ατυχήματος, τα έξοδα κηδείας, το επίδομα κατασκήνωσης, βρεφονηπιακού σταθμού, συμπαράστασης και φροντίδας κατ’ οίκον.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι ασφαλισμένες του πρώην ΟΑΕΕ λαμβάνουν επίδομα κυοφορίας-λοχείας 150 ευρώ τον μήνα για 4 μήνες, οι ασφαλισμένες του πρώην ΕΤΑΑ λαμβάνουν 200 ευρώ τον μήνα για 4 μήνες και οι ασφαλισμένες του πρώην ΟΓΑ ένα εφάπαξ ποσό των 486 ευρώ όταν οι μισθωτές ασφαλισμένες λαμβάνουν συνδυαστικά από e-ΕΦΚΑ, εργοδότη και ΔΥΠΑ το σύνολο του μισθού τους (περίπου 50% από ΕΦΚΑ, 40% από ΔΥΠΑ, 10% από εργοδότη).
Επίσης, η ομάδα εργασίας έχει προτείνει το μακάβριο επίδομα των εξόδων κηδείας, που σε ορισμένα Ταμεία ξεπερνά τα 3.000 ευρώ ενώ στον ΟΑΕΕ είναι μόνο 762 ευρώ, να κυμαίνεται στο εξής από 800 έως 1.300, ενώ σε κάθε περίπτωση θα αυξηθούν οριακά έως 5 ευρώ οι χαμηλές παροχές του ΟΓΑ. Σε γενικές γραμμές, οι κερδισμένοι κατά κύριο λόγο θα είναι οι μη μισθωτοί που σήμερα λαμβάνουν μικρότερες παροχές από τους μισθωτούς, ενώ χαμένοι θα βγουν οι ασφαλισμένοι των ΔΕΚΟ που λαμβάνουν μεγαλύτερες παροχές.
Εργαζόμενοι συνταξιούχοι αναπηρίας: Εν αναμονή της διάταξης που θα καταργεί τα εμπόδια για τη συνέχιση της απασχόλησής τους βρίσκονται εδώ και μήνες οι συνταξιούχοι αναπηρίας. Υπενθυμίζουμε ότι η ισχύουσα διάταξη απαιτεί τη διακοπή της εργασίας του εργαζόμενου με αναπηρία προκειμένου πρώτα να συνταξιοδοτηθεί και στη συνέχεια να αναλάβει εργασία χωρίς να περικόπτεται η σύνταξή του και χωρίς να έχει την υποχρέωση της καταβολής του πόρου 10% επί του εισοδήματός του από την εργασία υπέρ ΕΦΚΑ. Η προωθούμενη διάταξη θα επιλύσει το πρόβλημα και έτσι η συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας θα προχωρεί χωρίς διακοπή της εργασίας.
