Μετά από μια τετραετία κρίσεων και την πρωτοφανή δημοσιονομική υπέρβαση της Ευρώπης που έβαλε «ταφόπλακα» στους δημοσιονομικούς κανόνες και στο περίφημο Πρόγραμμα Σταθερότητας πανευρωπαϊκά, η ΕΕ θέλει αλλά … φοβάται ακόμα να πει ότι το 2025 επιστέφει η λιτότητα στην Ευρωζώνη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο επίσημο ανακοινωθέν του Eurogroup, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης έκαναν λόγο εχθές για… «ελαφρώς περιοριστική δημοσιονομική στάση συνολικά στην Ευρωζώνη το 2025».
Έτσι οι σχεδιασμοί γίνονται κυριολεκτικά στον αέρα: γιατί μπορεί η Αθήνα και άλλες κυβερνήσεις να είχαν δώσει διορία μέχρι χθες (11 Μαρτίου) στους κρατικούς φορείς να περι- ορίσουν τις ανάγκες και απαιτήσεις τους σε λεφτά για δαπάνη ενόψει του 2025 ώστε να καταθέσουν τον Απρίλιο στις Βρυξέλλες τον πολυετή Προϋπολογισμό της χώρας τους (Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα), το Eurogroup όμως αποφάσισε να μπουν στον πάγο όλα τα σχέδια για 5 μήνες και να μην υποβληθούν πριν τον Σεπτέμβριο.
Αβεβαιότητα
Το …«ελαφρώς λιτότητα» που περιγράφει το ανακοινωθέν το Eurogroup, έσπευσε να μετριάσει ο Ευρωπαίος Επίτροπος Τζεντιλόνι, προσθέτοντας και ολίγη… «ευελιξία» η οποία, όπως είπε, «απαιτείται εν μέσω της έντονης αβεβαιότητας που επικρατεί διεθνώς».
Η εξισορρόπηση κρίθηκε αναγκαία γιατί η ύφεση έχει οδηγήσει σε υπέρογκο δανεισμό και χρέος την Ευρώπη συνολικά. Το πώς θα «μεταφράζεται» από τη νέα χρονιά όμως η «λιτότητα με ευελιξία» για την Ελλάδα και τις άλλες χώρες:
- θα ορίζεται στους νέους δημοσιονομικούς κανόνες (Πλαίσιο) που θα ισχύσουν τη νέα χρονιά.
- θα αποκαλυπτεται στους στόχους και τις δεσμεύσεις που θα τεθούν στα εθνικό Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα για τα έτη 2024-2028 που θα καταθέσει η Ελλάδα και κάθε χώρα στην ΕΕ.
«Το καλοκαίρι αναμένεται ενδιαφέρον» όπως προβλέπει ο Επίτροπος. Και αυτό διότι στους επόμενους έξι «θερμούς» μήνες:
- Απρίλιο θα κατατεθούν στο Ευρωκοινοβούλιο για ψήφιση οι κανόνες για το νέο Δημοσιονομικό Πλαίσιο. Οι συμφωνίες έχουν γίνει γνωστές ήδη «επί της αρχής» από τον Δεκέμβριο. Στα κείμενα όμως, θα αποκαλυφθεί «κατά γράμμα» ολόκληρος ο οικονομικός σχεδιασμός και το οικοδόμημα για ελλείμματα, πλεονάσματα, χρέος κλπ, που συμφωνήθηκε να διαδεχθεί τους κανόνες του πάλαι ποτέ Συμφώνου Σταθερότητας. Θα ξεκαθαρίζεται πλήρως αν πχ οι υψηλές αμυντικές ή άλλες δαπάνες θα μετράνε ή όχι (και πότε ή με ποιους όρους) στην δημοσιονομική προσπάθεια που απαιτείται για επίτευξη των πρωτογενών πλεονασμάτων.
- Αφού ψηφιστούν και περάσει το καλοκαίρι όμως, έως 20 Σεπτεμβρίου θα πρέπει κάθε χώρα να καταθέσει το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα με τα μέτρα πολιτικής και τους στόχους που θα πρέπει να τηρήσει και να επιτύχει.
Πρόγευση το Πάσχα
Γιατί πήγε τόσο μακριά η κατάρτιση πολυετών προϋπολογισμών με τους νέους κανόνες; Όχι τόσο για να προλάβουν να τους μάθουν οι κυβερνήσεις, αλλά για να ξεκαθαρίσει αν η ΕΕ απέφυγε την ύφεση στο α΄εξάμηνο. Εδώ ακριβώς μπαίνει ο παράγων «ευελιξία» που τονίζει ο Επίτροπος Τζεντιλόνι: αν η ύφεση επιμένει ή απειλεί και μετά τα μέσα του έτους, το δημοσιονομικό «συμμάζεμα» θα εξαιρεί από «ψαλίδι», αναπτυξιακές δράσεις και δαπάνες που θα βοηθούν να μπει ξανά «μπροστά» η οικονομία.
Προσοχή: «ευελιξία» όμως, όπως όλα δείχνουν, από το 2025 δεν θα σημαίνει πλέον «παροχές σε υπέρβαση των στόχων για πλεόνασμα».
Πρακτικά δηλαδή, η «ευελιξία» συνδέεται στο εξής με την Ανάπτυξη και το αν υπάρχει ανάγκη να «ρίξει λεφτά» το κράτος, για να στηρίξει επιχειρήσεις, μισθούς και απασχόληση.
Δεν διαφαίνεται όμως αν ισχύσει ίδια «ευελιξία» για να μοιράζονται παροχές σε πολίτες και νοικοκυριά, σε περίπτωση που «περισσεύουν» λεφτά από υπερπλεόνασμα. Υπό την έννοια αυτή, μετά από μια δεκαετία, αν τυχόν δοθούν έκτακτες παροχές ή «μέρισμα» τα χριστούγεννα ή ενόψει Πάσχα φέτος, μπορεί να είναι και οριστικώς τα τελευταία από όσα δόθηκαν όλα αυτά τα χρόνια.
Όχι τυχαία ίσως, μόλις αποκαλύφθηκε την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα ότι η Ανάπτυξη «σκόνταψε» στο τελευταίο τρίμηνο του 2023 (με ρυθμό 2% και όχι μεγαλύτερο όπως διαφsgαινόταν) ο Κωστής Χατζηδάκης έσπευσε την ίδια μέρα να βάλει «πάγο» στα σχέδια για Επίδομα Πάσχα, τονίζοντας όμως και ότι η κυβέρνηση «θα συνεχίσει την φιλεπενδυτική πολιτικής της».
