Την ώρα που η Ισπανία ανοίγει ένα από τα πιο φιλόδοξα κοινοβουλευτικά μέτωπα στην Ευρώπη, με στόχο τη μείωση του νόμιμου εργάσιμου χρόνου στις 37,5 ώρες την εβδομάδα, στην Ελλάδα ο σχετικός διάλογος παραμένει σε πολιτικές αντιπαραθέσεις.
Η νομοθετική πρωτοβουλία της Ισπανίδας υπουργού Εργασίας Γιολάντα Ντίαθ προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις, καθώς, αν περάσει, θα καταστήσει την Ισπανία τη δεύτερη χώρα της ΕΕ με τον αυστηρότερο θεσμικό περιορισμό στον εργάσιμο χρόνο, πίσω μόνο από τη Γαλλία των 35 ωρών.
Στην Ελλάδα, όμως, η θεσμική πρόβλεψη παραμένει στις 40 ώρες εβδομαδιαίως, ευθυγραμμισμένη με το κυρίαρχο ευρωπαϊκό πρότυπο, που περιλαμβάνει την Ιταλία, την Πορτογαλία, τις περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά και τα κράτη του Βορρά. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχουν πειραματικές πρωτοβουλίες (όπως η τετραήμερη εβδομάδα στο Βέλγιο ή τα προγράμματα εθελοντικής μείωσης ωρών στη Σουηδία).
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat για το 2024, ο μέσος όρος πραγματικών ωρών εργασίας στην Ελλάδα ήταν περίπου 39,4 ώρες εβδομαδιαίως για τους μισθωτούς πλήρους απασχόλησης – δηλαδή περισσότερες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (37,8) και αισθητά περισσότερες από την Ισπανία (36,3).
Αξιοσημείωτο είναι επίσης πως οι εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης στην Ελλάδα απασχολούνται κατά μέσο όρο μόλις 18,2 ώρες την εβδομάδα, στοιχείο που δείχνει ότι η «ευελιξία» πολλές φορές καταλήγει σε υποαπασχόληση και χαμηλούς μισθούς, επιβεβαιώνοντας και την ανησυχία των ισπανικών συνδικάτων.
Παραγωγικότητα και εργασιακή κόπωση
Η Ελλάδα παρουσιάζει διαχρονικά χαμηλή παραγωγικότητα ανά εργαζόμενο, με μεγάλο ποσοστό εργαζομένων να απασχολούνται σε τομείς έντασης εργασίας (τουρισμός, εστίαση, λιανεμπόριο). Η απουσία ουσιαστικού διαλόγου για την ποιοτική αναδιάρθρωση του εργάσιμου χρόνου σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι εξακολουθούν να δουλεύουν πολύ, αλλά όχι απαραίτητα αποδοτικά ή με επαρκή ανταμοιβή.
Η κυβέρνηση, με το νόμο Χατζηδάκη το 2021 και την τροποποίηση του 2023, κινήθηκε σε αντίθετη κατεύθυνση, νομοθετώντας δυνατότητα δεύτερης απασχόλησης και εξαήμερης εργασίας, την ώρα που άλλες χώρες συζητούν συντεταγμένα για το πώς θα δουλεύουμε λιγότερο και καλύτερα.
Πού βρισκόμαστε στην Ευρώπη;
Η Γαλλία εφαρμόζει από το 2000 εβδομάδα 35 ωρών, αν και με μεγάλη ευελιξία και δυνατότητα υπερωριών. Η Γερμανία και η Ολλανδία έχουν ανώτατο όριο 48 ωρών, αλλά στην πράξη ο μέσος χρόνος εργασίας είναι κάτω από 35. Το Βέλγιο επέτρεψε την τετραήμερη εβδομάδα από το 2022, ενώ η Πορτογαλία ξεκίνησε πιλοτικό πρόγραμμα με επιχειρήσεις το 2023.
Η Ισπανία με τη νομοθετική της πρωτοβουλία το 2025 κάνει ένα τολμηρό βήμα, το οποίο συνοδεύεται από έντονη πολιτική και κοινωνική διαμάχη. Η πρόβλεψη για βοήθεια μόνο σε μικρές επιχειρήσεις έχει προκαλέσει την αντίδραση των εργοδοτικών ενώσεων, που θεωρούν ότι μια οριζόντια μείωση ωρών χωρίς αντίστοιχες ελαφρύνσεις είναι «συνταγή αναποτελεσματικότητας».
