Οι συζητήσεις για το «πού θα βρει λεφτά για την Άμυνα» η Ευρώπη, μόλις ξεκίνησαν και επισήμως. Για αρχή, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προτείνει 800 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 150 δισ. από δανεικά. Όσα προτείνει όμως, φέρνουν την πλήρη ανατροπή σε όσα γνωρίζαμε τα προηγούμενα χρόνια στην οικονομία.
«Ζούμε σε επικίνδυνους καιρούς» τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωστόσο σε πολλά θέματα απαιτείται ομοφωνία των κρατών-μελών. Και ίσως δεν επαρκεί τελικά ούτε ο Μάρτιος, ούτε οι δύο Σύνοδοι Κορυφής (6 και 20 του μηνός) μαζί και με άλλα τόσα συμβούλια υπουργών Οικονομικών (Eurogroup και Ecofin) για να ληφθούν οι αποφάσεις.
«Δει δη χρημάτων»
Η κρατική χρηματοδότηση (δηλαδή οι κρατικοί πόροι από τους φόρους των πολιτών) δεν επαρκεί για την περιβόητη «αύξηση αμυντικών δαπανών» που δρομολογείται. Φαντάζει πρωτόγνωρο για την Ευρώπη, αλλά αυτή αποτελεί είναι ένα μέρος μόνον από τους πέντε πυλώνες που περιέχει το σχέδιο για τον… επανα- εξοπλισμό της Ευρώπης (ReArm Europe) το οποίο προβλέπει, μεταξύ άλλων, τα εξής:
Για τον σκοπό αυτόν, μεταξύ άλλων, προτείνεται:
– κονδύλια από Ταμεία Συνοχής (δηλαδή τα ΕΣΠΑ), Ταμείο Ανάκαμψης ή και άλλα Ευρωπαϊκά Ταμεία, να στραφούν στην «επείγουσα ανάγκη αύξησης των επενδύσεων στην ευρωπαϊκή άμυνα». Η ενδιάμεση αναθεώρηση των προγραμμάτων Πολιτικής Συνοχής χαρακτηρίζεται «ευκαιρία» για ανακατανομή και περισσότερους πόρους προς την άμυνα. Προτείνεται και «χαλάρωση» των κανόνων συγκέντρωσης για τα κονδύλια που επενδύονται στην άμυνα, δηλαδή ακόμα περισσότερα χρήματα για όπλα.
– κατάργηση υφιστάμενων περιορισμών που εμποδίζουν την υποστήριξη μεγάλων επιχειρήσεων, στον τομέα της πολεμικής βιομηχανίας στην ΕΕ. Δηλαδή ευνοείται (κατ’ εξαίρεση) η συγκέντρωση της αγοράς αυτής σε λίγους μεγάλους «παίκτες».
– υποστήριξη της ανάπτυξης μιας ισχυρής και ανθεκτικής ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας που, σύμφωνα με το σχέδιο ReArm Europe, θα «ενισχύσει επίσης την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και θα προάγει την περιφερειακή ανάπτυξη και την οικονομική ανάπτυξη».
3. Αλλαγή στο δημοσιονομικό πλαίσιο διακυβέρνησης της ΕΕ για να γίνουν περισσότερες κρατικές επενδύσεις στην Άμυνα (δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ). Η ΕΕ επικαλείται την ανάγκη για άμεση δράση σε περίπτωση κρίσης, χωρίς όμως να απειλείται η οικονομική σταθερότητα. Αυτό σημαίνει ότι «δεν πάνε περίπατο» οι δημοσιονομικοί κανόνες. Θα επέλθει «δημοσιονομική χαλάρωση» (ρήτρα διαφυγής) με σκοπό και προτεραιότητα όμως να δοθούν περισσότερα λεφτά για επενδύσεις σε όπλα και αμυντικό υλικό -και όχι άλλες παροχές. Δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμα επίσης αν θα η αυξημένη δαπάνη θα καλύπτει και αυξημένους μισθούς (όπως ζητά και η Πολωνία) ή μόνον επενδύσεις σε όπλα, άρματα, φρεγάτες, αεροσκάφη κ.λπ.
«Η Επιτροπή θα προτείνει την ενεργοποίηση με συντονισμένο τρόπο της εθνικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης» τονίζεται στο κείμενο που παρουσίασε η φον ντερ Λάιεν. «Αυτό θα υποστηρίξει τις προσπάθειες της ΕΕ να επιτύχει μια ταχεία και σημαντική αύξηση των αμυντικών δαπανών, προκειμένου να ανταποκριθεί στην πρωτοφανή κατάσταση ασφαλείας και άμυνας. Τα δάνεια που θα παρασχεθούν μέσω του νέου χρηματοδοτικού εργαλείου της ΕΕ θα επωφελούνται από τη ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης».
4. Δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων: «Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα ανακοινώσει λεπτομέρειες για τις επερχόμενες αλλαγές που θα διευρύνουν περαιτέρω το πεδίο χρηματοδότησής της, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη χρηματοδοτική της ικανότητα».
Τι σημαίνει αυτό; Χαλάρωση των επενδυτικών περιορισμών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Επί του παρόντος, η ΕΤΕπ δεν επιτρέπεται να επενδύει σε αμιγώς οπλικά συστήματα, αλλά σε αγαθά διπλής χρήσης (πχ ένα στρατιωτικό νοσοκομείο που θα εξυπηρετεί και πολίτες, θόλους προστασίας Iron Dome για κατοικημένες αστικές περιοχές κ.λπ.). Η «διπλή χρήση» ίσως δεν θα αποτελεί πια κριτήριο χρηματοδότησης των έργων.
5. Ιδιωτικά κεφάλαια: «Η ενίσχυση των δημόσιων επενδύσεων είναι απαραίτητη, όμως δεν θα είναι επαρκής από μόνη της» τονίζει στην ανακοίνωσή της η ΕΕ.
Ανοίγει έτσι ο δρόμος και για πρόσθετη χρηματοδότηση από ιδιωτικές τράπεζες ή και από το χρηματιστήριο, που θα καταλήγει στην πολεμική βιομηχανία. «Χρειαζόμαστε να διασφαλίσουμε ότι οι επιχειρήσεις μας, οι βιομηχανίες μας, θα έχουν την καλύτερη δυνατή πρόσβαση σε κεφάλαιο και χρηματοδότηση, ώστε να φέρουν τις λύσεις τους σε βιομηχανική κλίμακα και να εξασφαλίσουν τη βέλτιστη χρηματοδότηση σε όλη την αλυσίδα παραγωγής τους, από την έρευνα και ανάπτυξη (R&D) μέχρι την παράδοση»…
Και για όποιον δεν κατάλαβε, η ανακοίνωση του σχεδίου καταλήγει: «… πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα δισεκατομμύρια αποταμιεύσεων από τους Ευρωπαίους επενδύονται στις αγορές εντός της ΕΕ. Για αυτό, η ολοκλήρωση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών είναι απολύτως απαραίτητη. Θα μπορούσε να προσελκύσει επιπλέον εκατοντάδες δισεκατομμύρια επενδύσεων ετησίως στην ευρωπαϊκή οικονομία, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά της. Τώρα είναι η ώρα να δράσουμε».
