Στα 17, ο έρωτας δεν είναι απλώς ένα συναίσθημα, είναι μια ηλεκτρική καταιγίδα. Μια ματιά, μια απάντηση σε ένα μήνυμα, μια φευγαλέα στιγμή οικειότητας μπορεί να αλλάξει τη ζωή και καθημερινότητά μας. Οι έφηβοι συχνά βιώνουν τον έρωτα με μια ένταση που οι ενήλικες μερικές φορές ζηλεύουν και μερικές φορές φοβούνται. Η κοινή αντίληψη ότι «ο έρωτας των εφήβων είναι πιο έντονος» δεν είναι όμως απλώς μια ποιητική υπερβολή. Βασίζεται στη βιολογία, στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και στην συναισθηματική δομή της εφηβείας.
Αλλά συγκρίνετε αυτό με την ενήλικη ζωή: οι σχέσεις που δημιουργούνται στα μέσα της δεκαετίας των 20, των 30 ή αργότερα τείνουν να φαίνονται και να αισθάνονται διαφορετικές. Μπορεί να είναι πιο ήρεμες, πιο αργές, λιγότερο παρορμητικές, αλλά συχνά πιο βαθιές και πιο σταθερές. Είναι η ενήλικη αγάπη λιγότερο έντονη; Ή απλά έντονη με έναν διαφορετικό, πιο διαρκή τρόπο;
Ο εφηβικός εγκέφαλος: μια τέλεια καταιγίδα για έντονα συναισθήματα
Ο εφηβικός εγκέφαλος βρίσκεται ακόμα σε φάση ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, δύο περιοχές παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οι νέοι επεξεργάζονται τα συναισθήματα και λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με την αγάπη:
-Η αμυγδαλή, το κέντρο ελέγχου των συναισθημάτων
-Ο προμετωπιαίος φλοιός, η περιοχή που είναι υπεύθυνη για την κρίση, τον προγραμματισμό και τον έλεγχο των παρορμήσεων
Κατά την εφηβεία λοιπόν, η αμυγδαλή είναι πλήρως ενεργή και εξαιρετικά αντιδραστική. Οι έφηβοι νιώθουν συναισθήματα -ενθουσιασμό, απογοήτευση, πάθος- με τη μέγιστη ένταση. Εν τω μεταξύ, ο προμετωπιαίος φλοιός βρίσκεται ακόμα σε φάση ανάπτυξης και δεν θα ωριμάσει πλήρως μέχρι τα μέσα της δεκαετίας των 20. Αυτή η αναντιστοιχία δημιουργεί ένα εσωτερικό τοπίο όπου τα συναισθήματα δεν καταφθάνουν απλά, αλλά φτάνουν με δύναμη. Ο έρωτας στα 17 μπορεί να είναι συντριπτικός, επειδή ο συναισθηματικός επιταχυντής είναι πατημένος στο πάτωμα, ενώ τα φρένα βρίσκονται ακόμα σε φάση συναρμολόγησης. Οι νευροεπιστήμονες περιγράφουν αυτή την ανισορροπία ως «αναπτυξιακή ασυμμετρία»: το σύστημα ανταμοιβής ανταποκρίνεται γρήγορα και έντονα, ενώ το ρυθμιστικό σύστημα υστερεί.
Ορμόνες: Καύσιμα στη φωτιά
Πάνω από την ανάπτυξη του εγκεφάλου υπάρχει μια ορμονική έξαρση -πιο συγκεκριμένα η ντοπαμίνη, οξυτοκίνη και τεστοστερόνη ή οιστρογόνο. Αυτές ενισχύουν τον ενθουσιασμό της σύνδεσης και εντείνουν τον πόνο του χωρισμού. Η ντοπαμίνη κάνει την παρουσία ενός ερωτευμένου ευφορική. Η οξυτοκίνη ενισχύει την προσκόλληση, συνδέοντας γρήγορα τους εφήβους με τα άτομα με τα οποία βγαίνουν και η τεστοστερόνη ή οιστρογόνο αυξάνουν την έλξη και τη ρομαντική ορμή. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι εφηβικές σχέσεις συχνά ανάβουν γρήγορα, καίγονται έντονα και μερικές φορές καταρρέουν εξίσου γρήγορα. Αυτές οι πρώιμες αγάπες είναι διαμορφωτικές. Χαράζουν μνήμες, αισθήσεις και συναισθηματικές αντιδράσεις που διαμορφώνουν τους ανθρώπους για χρόνια.
Ενήλικη αγάπη
Στην ενήλικη ζωή, το νευρολογικό και ορμονικό περιβάλλον έχει αλλάξει. Ο προμετωπιαίος φλοιός είναι πλήρως λειτουργικός, επιτρέποντας στους ενήλικες να σταθμίζουν τη συμβατότητα, τις κοινές αξίες, τους μακροπρόθεσμους στόχους και την συναισθηματική ασφάλεια. Γινόμαστε καλύτεροι στο να αναγνωρίζουμε τα προειδοποιητικά σημάδια, να θέτουμε όρια και να επιλέγουμε συντρόφους που ταιριάζουν στον τρόπο ζωής μας -όχι μόνο στις φαντασιώσεις μας.
Ενώ ο έρωτας των νεότερων μπορεί να φαίνεται εκρηκτικός, ο έρωτας των ενηλίκων μπορεί να φαίνεται πιο σταθερός. Κάποιοι τον περιγράφουν ως λιγότερο «μαγνητικό», άλλοι ως πιο «ουσιώδη». Το αν είναι ευκολότερο ή δυσκολότερο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την προσωπική εμπειρία, αλλά βιολογικά, οι ενήλικες τείνουν να δημιουργούν δεσμούς που είναι πιο βιώσιμοι και λιγότερο χαοτικοί.
Ο εγκέφαλος αγαπά διαφορετικά σε διαφορετικές ηλικίες
Μια συναρπαστική διάσταση αυτής της συζήτησης είναι ότι η έρευνα που χρησιμοποιεί σαρώσεις fMRI υποδηλώνει ότι ο ενήλικος εγκέφαλος χρησιμοποιεί διαφορετικά νευρικά κυκλώματα για τον ρομαντικό έρωτα από τον εφηβικό εγκέφαλο. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί διαφορετικά δίκτυα για τον ρομαντικό έρωτα σε σύγκριση με την αγάπη μεταξύ γονέα και παιδιού. Ο ρομαντικός έρωτας ενεργοποιεί τις περιοχές ανταμοιβής, κινήτρου, προσκόλλησης και γνωστικής λειτουργίας, ενώ ο δεσμός γονέα-παιδιού βασίζεται περισσότερο σε περιοχές που σχετίζονται με τη φροντίδα και τη μακροπρόθεσμη ρύθμιση των συναισθημάτων. Αυτό βοηθά να εξηγηθεί γιατί οι ενήλικες συχνά περιγράφουν τον έρωτα ως συναισθηματικό και διανοητικό -ένα μείγμα συναισθήματος και νοήματος- ενώ οι έφηβοι συχνά τον βιώνουν ως μια αίσθηση που τους κατακλύζει.
-Επαγγελματικό άγχος
-Οικονομική πίεση
-Τραύματα από προηγούμενες σχέσεις
-Περίπλοκα προγράμματα
-Μεγαλύτερος φόβος απώλειας ή αποτυχίας
-Συναισθηματικό βάρος
Έτσι, ενώ ο έρωτας των εφήβων είναι έντονος και ανεπιτήδευτος, ο έρωτας των ενηλίκων είναι συχνά πολυδιάστατος και πολυεπίπεδος. Η ένταση παραμένει αλλά μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να αποκαλυφθεί.
Διαφορετική εποχή, διαφορετική γλώσσα του έρωτα
Κανένα από τα δύο στάδια δεν είναι ανώτερο. Ο έρωτας των εφήβων είναι ισχυρός επειδή είναι νέος. Ο έρωτας των ενηλίκων είναι ισχυρός επειδή είναι επιλεγμένος. Ο έρωτας των εφήβων αναδιαμορφώνει την ταυτότητα, ενώ ο έρωτας των ενηλίκων αναδιαμορφώνει τις δυνατότητες.
Η αλήθεια είναι ότι ο έρωτας δεν εξασθενεί με την ηλικία, απλώς γίνεται μια διαφορετική ιστορία που διηγείται ένας διαφορετικός εγκέφαλος. Και αν μη τι άλλο, η ικανότητα να αγαπάς βαθιά στα 17 και να αγαπάς διαφορετικά στα 37 αποκαλύπτει κάτι βαθιά ανθρώπινο: δεν απομακρυνόμαστε από τον έρωτα, αλλά αναπτύσσουμε νέους τρόπους να τον κατανοούμε.
