Ως πρωτόγνωρη για το παγκόσμιο αρχείο DNA χαρακτηρίζεται από νέα αρχαιολογική μελέτη η τάση που καταγράφεται υπέρ της ενδογαμίας στην Αρχαία Ελλάδα, κυρίως τη νησιωτική, όπου οι γάμοι μεταξύ πρώτων εξαδέλφων όχι απλώς επιτρέπονταν αλλά και ενθαρρύνονταν, με σκοπό τη διατήρηση της περιουσίας εντός της οικογένειας.
Σύμφωνα με εκτενή επιστημονική έκθεση που δημοσιεύεται στην έγκυρη επιθεώρηση Nature και υπογράφεται από διεθνή ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής την Ειρήνη Σκουρτανιώτη, του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ στη Λειψία, στη Γερμανία, ο έλεγχος των χρωμοσωμάτων από 102 σορούς Αρχαίων Ελλήνων στην ηπειρωτική και τη νησιωτική Ελλάδα οδηγεί σε πολλά συμπεράσματα για τον τρόπο ζωής προ της ομηρικής εποχής.
Κεντρικό εύρημα αποτελεί η διαπίστωση της κοινής καταγωγής των Κρητών με τους κατοίκους της ηπειρωτικής Ελλάδας από τη Νεολιθική και την Εποχή του Χαλκού, παρά τις προσμίξεις που προέκυψαν αργότερα από λαούς της Ανατολής.
«Έχουμε αναλύσει πρόσφατα δεδομένα σε όλο το γονιδίωμα από 102 αρχαία άτομα από την Κρήτη, την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά του Αιγαίου, που εκτείνονται από τη Νεολιθική έως την Εποχή του Σιδήρου. Διαπιστώσαμε ότι οι πρώτοι αγρότες από την Κρήτη είχαν την ίδια καταγωγή με άλλους σύγχρονους νεολιθικούς Αιγαίους. Αντίθετα, το τέλος της Νεολιθικής περιόδου και η επόμενη Πρώιμη Εποχή του Χαλκού σημαδεύτηκαν από την “ανατολική γονιδιακή ροή”, η οποία ήταν κατά κύριο λόγο ανατολικής προέλευσης στην Κρήτη», σύμφωνα με την επιστημονική δημοσίευση.
«Επιβεβαιώνοντας προηγούμενα ευρήματα για πρόσθετες καταγωγές της Κεντρικής/Ανατολικής Ευρώπης στην ελληνική ηπειρωτική χώρα από τη Μέση Εποχή του Χαλκού, βλέπουμε επιπλέον ότι τέτοιου είδους γενετικά ίχνη εμφανίστηκαν στην Κρήτη σταδιακά από τον 17ο έως τον 12o αιώνα π.Χ., περίοδο κατά την οποία η επιρροή της ηπειρωτικής χώρας στο νησί αυξήθηκε», προσθέτει η έρευνα.
«Τα αποτελέσματά μας υπογραμμίζουν τις δυνατότητες των αρχαιογονιδιωματικών προσεγγίσεων στο Αιγαίο για την αποκάλυψη της αλληλεπίδρασης γενετικής πρόσμιξης, συζυγικών και άλλων πολιτισμικών πρακτικών», αναφέρεται στην έρευνα.
Οι επιστήμονες επισημαίνουν ακόμη πως «η βιολογική και πολιτισμική διασύνδεση εντός του Αιγαίου υποστηρίζεται επίσης από την εύρεση συγγενικής ενδογαμίας που ασκείται σε υψηλές συχνότητες, πρωτόγνωρη στο παγκόσμιο αρχαίο αρχείο DNA». ‘Όπως εξηγούν, οι αρχαιολόγοι και βιολόγοι που συνεργάστηκαν για τη μελέτη αυτή, οι γάμοι μεταξύ συγγενών, και κυρίως εξαδέλφων, αποτελούσαν κοινή πρακτική που σκοπό είχε την προστασία της ακίνητης περιουσίας από σφετεριστές.
Ο καθηγητής Αρχαιολογίας Φίλιπ Στόκχαμερ, εκ των κύριων συγγραφέων της μελέτης, δήλωσε στο CNN πως περίπου οι μισοί από αυτούς που ζούσαν στα νησιά του Αιγαίου παντρεύτηκαν τα ξαδέρφια τους, ενώ το ποσοστό στην ηπειρωτική χώρα ήταν περίπου το ένα τρίτο – επίσης διόλου ευκαταφρόνητο.
Πρωτοφανές παγκοσμίως επιστημονικό εύρημα
«Οι επιστήμονες έχουν μελετήσει χιλιάδες προγονικά γονιδιώματα και δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου στοιχεία για κοινωνίες στο παρελθόν γάμου μεταξύ εξαδέλφων. Από ιστορική άποψη, αυτό είναι πραγματικά ιδιαίτερο», πρόσθεσε.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι σε περιοχές όπως ο Άγιος Χαράλαμπος στην ανατολική Κρήτη, όπου εντοπίστηκαν πολύτιμα αρχαιολογικά ευρήματα για τους επιστήμονες της εξελικτικής βιολογίας, από τα κοινά στοιχεία DNA που φανερώνουν γάμους μεταξύ εξαδέλφων το 80% αφορούσαν σε πρώτα ξαδέρφια και το 20% δεύτερα.
Οι λόγοι της κοινωνικής αυτής πρακτικής φαίνεται να είναι κατά κύριο λόγο οικονομικοί: «Όλο το κίνητρο ήταν να διατηρήσουν τη γη στα πλαίσια της οικογένειας. Αν δείτε τι καλλιεργούσαν οι άνθρωποι, ήταν σταφύλια και ελιές για ελαιόλαδο, αλλά τόσο τα σταφύλια όσο και οι ελιές που σήμαινε ότι οι ίδιοι άνθρωποι έπρεπε να βρίσκονται σε ένα συγκεκριμένο μέρος για δεκαετίες. Αν παντρεύεσαι μέλος της οικογένειάς σου, σημαίνει ότι επικεντρώνεσαι στο να μείνεις στην ίδια περιοχή», εξήγησε ο κ. Στόκχαμερ.
Οι επιστήμονες υπογραμμίζουν ακόμη ότι ενώ η ηπειρωτική Ελλάδα βίωσε παρακμή στα τέλη της τρίτης χιλιετίας και τις αρχές της δεύτερης χιλιετίας προ Χριστού, η Κρήτη σημείωνε απρόσκοπτη πρόοδο. «Με την εμφάνιση των πρώτων ανακτόρων κατά τον 19ο αιώνα π.Χ. στη Μεσομινωική περίοδο, οι κοινωνίες του νησιού εξελίχθηκε με μια άγνωστη μέχρι τότε πολυπλοκότητα στην τέχνη, την αρχιτεκτονική και τις κοινωνικές πρακτικές», επισημαίνει η έρευνα.
