Σε ένα πρόσφατο άρθρο στους New York Times, ο Barry Hewlett, ανθρωπολόγος που μελετά τις κοινωνίες κυνηγών-συλλεκτών στην Κεντρική Αφρική, σχολιάζει πως σε εκείνες τις περιοχές, τα παιδιά δεν είναι σχεδόν ποτέ το αντικείμενο της προσοχής, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι πάντα μαζί με τους γονείς τους. Τους παρακολουθούν και ενίοτε βοηθούν στις εργασίες ή στο μάζεμα τροφής και περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας παρατηρώντας απλά τους ενήλικες που κάνουν ενήλικα πράγματα. Ο ίδιος το αντιπαραθέτει με το σύγχρονο στυλ ανατροφής που υιοθετούν πολλοί γονείς, κυρίως στις δυτικές χώρες, όπου τοποθετούν τα παιδιά τους στο επίκεντρο της προσοχής τους και τα παρατηρούν στενά. Ο Hewlett εξηγεί ότι αυτό είναι εξαντλητικό τόσο για τους γονείς, που συχνά νιώθουν ενοχές επειδή δεν βρίσκουν αρκετό ποιοτικό χρόνο για να περάσουν με τα παιδιά τους, όσο και για εκείνα που δεν μεγαλώνουν μαθαίνοντας να ανέχονται την πλήξη και να καλλιεργούν την υπομονή, την επινοητικότητα και τη δημιουργικότητά τους.
Τα οφέλη της απομάκρυνσης
Φυσικά, το να αγνοείτε τα παιδιά σας δεν σημαίνει ότι τα παραμελείτε ή ότι είστε απρόσεκτοι. Αντίθετα, έχει να κάνει με το να είναι κανείς προσεκτικός σχετικά με το πότε επεμβαίνει και πότε τα αφήνει. Αυτή η “επιλεκτική αγνόηση” μπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο που ενθαρρύνει την ανεξαρτησία, τη συναισθηματική ανθεκτικότητα και την καλύτερη συμπεριφορά.
1. Ενίσχυση της ανεξαρτησίας τους
Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα μέσα από την εμπειρία. Όταν οι γονείς είναι πάντα εκεί για να λύσουν κάθε πρόβλημα, να πάρουν κάθε απόφαση ή να καθοδηγήσουν κάθε βήμα, τα παιδιά μπορεί να χάσουν την ευκαιρία να αναπτύξουν αυτοπεποίθηση. Αγνοώντας τις μικρές δυσκολίες -όπως όταν ένα παιδί προσπαθεί να δέσει τα παπούτσια του ή να λύσει ένα απλό παζλ- του επιτρέπει να καταλάβει τα πράγματα μόνο του. Αυτό αναπτύσσει την κριτική σκέψη και τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, οι οποίες είναι απαραίτητες για τα μετέπειτα στάδια της ζωής.
Οι γονείς που παρεμβαίνουν συνεχώς μπορεί να στείλουν ακούσια το μήνυμα ότι το παιδί δεν είναι ικανό να αντιμετωπίσει μόνο του τις προκλήσεις. Απομακρυνόμενοι και επιτρέποντάς τους να επεξεργαστούν τις δυσκολίες, οι γονείς ενισχύουν το αίσθημα ανεξαρτησίας και εμπιστοσύνης στις ικανότητες του παιδιού τους.
2. Μείωση των συμπεριφορών που επιδιώκουν την προσοχή
Αυτή η προσέγγιση, γνωστή ως «επιλεκτική αγνόηση», είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική για τη διαχείριση μικρών παραβατικών συμπεριφορών. Βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν ποιες ενέργειες οδηγούν σε θετική προσοχή (όπως η συνεργασία και η καλοσύνη) και ποιες όχι. Αυτή η αλλαγή τα ενθαρρύνει να συμπεριφέρονται με τρόπους που είναι πιο κοινωνικά κατάλληλοι και εποικοδομητικοί.
3. Ενθάρρυνση της συναισθηματικής ρύθμισης
Είναι φυσικό για τους γονείς να θέλουν να παρηγορούν τα παιδιά τους κατά τη διάρκεια της συναισθηματικής δυσφορίας, αλλά η συνεχής κατευνασμός μπορεί να εμποδίσει τα παιδιά να μάθουν πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους μόνα τους. Απομακρυνόμενοι κατά τη διάρκεια μικρών συναισθηματικών αναστατώσεων -όπως η απογοήτευση για ένα χαμένο παιχνίδι ή για το ότι δεν γίνεται το δικό τους – οι γονείς δίνουν στα παιδιά το χώρο να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους και να μάθουν πώς να τα ρυθμίζουν.
Η αγνόηση δεν σημαίνει εγκατάλειψη ενός παιδιού την ώρα που το έχει ανάγκη, αλλά μάλλον δημιουργία χώρου για να αναπτύξουν μηχανισμούς αντιμετώπισης. Με την πάροδο του χρόνου, τα παιδιά μαθαίνουν να ηρεμούν μόνα τους, μια σημαντική δεξιότητα που τα βοηθά να πλοηγηθούν στο σχολείο, στις φιλίες και στην ενήλικη ζωή χωρίς να εξαρτώνται πάντα από εξωτερική επιβεβαίωση ή παρηγοριά.
4. Ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων
Στον σημερινό γρήγορο κόσμο, πολλοί γονείς αισθάνονται πιεσμένοι να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους θα διαπρέψουν σε κάθε τομέα, από τις ακαδημαϊκές σπουδές μέχρι τις εξωσχολικές δραστηριότητες. Ως αποτέλεσμα, μπορεί ακούσια να αναλάβουν ή να καθοδηγήσουν εργασίες που τα παιδιά θα μπορούσαν να χειριστούν μόνα τους. Αυτό το στυλ «γονέων-ελικοπτέρων» μπορεί να εμποδίσει την ικανότητα ενός παιδιού να σκέφτεται κριτικά ή να λύνει προβλήματα ανεξάρτητα.
Αγνοώντας ορισμένες καταστάσεις -όπως το παράπονο ενός παιδιού για πλήξη ή μια διαφωνία μεταξύ αδελφών- οι γονείς ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να βρουν λύσεις μόνα τους. Είτε αυτό σημαίνει να βρουν τρόπο να διασκεδάσουν τα ίδια είτε να μάθουν πώς να διαπραγματεύονται με τους άλλους, αυτές οι στιγμές διδάσκουν βασικές δεξιότητες ζωής που δεν μπορούν να αναπτυχθούν αν ένας γονιός είναι πάντα εκεί για να διορθώσει τα πράγματα.
5. Προώθηση της υπευθυνότητας
Η συνεχής γονεϊκή εμπλοκή σε κάθε πτυχή της ζωής ενός παιδιού μπορεί να αποδυναμώσει τα εσωτερικά κίνητρα. Όταν οι γονείς πιέζουν τα παιδιά να ολοκληρώνουν εργασίες ή να αναλαμβάνουν ευθύνες, το παιδί μπορεί να καταλήξει να βασίζεται σε εξωτερικά κίνητρα αντί να αναπτύξει την αυτοκίνηση.
Η αγνόηση ορισμένων συμπεριφορών, όπως η αναβλητικότητα ή η ξεχασιά, και η αφήγηση των φυσικών συνεπειών να εξελιχθούν, μπορεί να ενισχύσει την υπευθυνότητα. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί ξεχνάει επανειλημμένα τα μαθήματά του, επιτρέποντάς του να αντιμετωπίσει τις συνέπειες στο σχολείο διδάσκει ένα πολύ πιο μόνιμο μάθημα από το να του το υπενθυμίζει επανειλημμένα ή να επεμβαίνει για να το διορθώσει. Η δυσφορία αυτών των συνεπειών συχνά οδηγεί σε καλύτερες συνήθειες χωρίς συνεχή γονική παρότρυνση.
6. Δημιουργώντας χώρο για ανάπτυξη
Τα παιδιά, όπως και οι ενήλικες, χρειάζονται χώρο για να αναπτυχθούν, να κάνουν λάθη και να καταλάβουν πράγματα. Όταν οι γονείς κάνουν ένα βήμα πίσω και αγνοούν τις μικρές αναποδιές, τα παιδιά είναι ελεύθερα να εξερευνήσουν τον κόσμο τους, να χτίσουν ανθεκτικότητα και να αποκτήσουν μια αίσθηση αυτονομίας. Η υπερβολική εμπλοκή μπορεί να καταπνίξει αυτή τη φυσική διαδικασία ανάπτυξης, οδηγώντας σε εξάρτηση και έλλειψη εμπιστοσύνης στις δικές τους ικανότητες.
Τα παιδιά στα οποία δίνεται η ελευθερία να περιηγηθούν στον κόσμο τους -ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πέσουν και να ξανασηκωθούν- τείνουν να είναι πιο ανθεκτικά. Μαθαίνουν ότι είναι ικανά να διαχειρίζονται τα σκαμπανεβάσματα της ζωής, μια κρίσιμη δεξιότητα για την προσωπική ανάπτυξη. Απλούστερα, κάποιες φορές, το καλύτερο πράγμα που μπορεί να κάνει ένας γονιός είναι απλά να κάνει ένα βήμα πίσω και να αφήσει το παιδί του να μάθει πώς να ευημερεί με τους δικούς του τρόπους.
