Στα 20, ο άνθρωπος νιώθει αήττητος: Έτοιμος να στύψει την πέτρα, γεμάτος ενέργεια, όπως το ασταμάτητο κουνελάκι της γνωστής διαφήμισης για μπαταρίες, και με μυαλό που τρέχει με χίλια. Ωστόσο, νέα επιστημονική μελέτη έρχεται να ανατρέψει την πεποίθηση ότι η νεότητα είναι η περίοδος με την καλύτερη επίδοση σε νοητικό και ψυχολογικό επίπεδο. Όσο και αν φαίνεται παράδοξο, τελικά τα καλύτερά μας χρόνια είναι στα 55-60. Τότε είναι που παρατηρείται το αποκορύφωμα της λειτουργίας του εγκεφάλου με την κριτική σκέψη, τη συναισθηματική ισορροπία και την ικανότητα λήψης αποφάσεων να βρίσκονται στο απόγειο.
Η σωματική δύναμη και ορισμένες γνωστικές ικανότητες, όπως η ταχύτητα σκέψης, μειώνονται σταθερά μετά τα μέσα της δεκαετίας των 20. Παρόλα αυτά, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας και το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας διαπίστωσαν πως η συνολική λειτουργικότητα συνεχίζει να αναπτύσσεται μέχρι τη μέση ηλικία, φτάνοντας στο αποκορύφωμά της γύρω στην ηλικία των 60. Από την έρευνα προκύπτει, μάλιστα, ότι καταλληλότεροι για ρόλους λήψης αποφάσεων υψηλού ρίσκου είναι απίθανο να είναι νεότεροι των 40.
Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Intelligence, όπου ελήφθησαν υπόψη ευρύτερα χαρακτηριστικά, η λειτουργική ικανότητα του ανθρώπου κορυφώνεται στη μέση ηλικία. Συνεπώς, τα άτομα που είναι καταλληλότερα «για ηγετικές ικανότητες, κρίση ή εκτελεστικούς ρόλους υψηλού διακυβεύματος είναι πιθανό να είναι μεταξύ 55 και 60 ετών -και είναι απίθανο να είναι νεότερα από 40 ή μεγαλύτερα από 65».
Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, ένας 25χρονος μπορεί να επεξεργάζεται πληροφορίες πολύ γρήγορα, να συγκρατεί περισσότερα δεδομένα στη μνήμη του και να λύνει προβλήματα λογικής πιο γρήγορα από κάποιον αρκετά μεγαλύτερό του. Αυτή η λεγόμενη «ρευστή νοημοσύνη» -η ικανότητα να σκέφτεσαι γρήγορα και να προσεγγίζεις νέες καταστάσεις με ευελιξία- κορυφώνεται στα 20, αλλά έπειτα μειώνεται σταθερά. Εντούτοις, το πέρασμα των χρόνων συνοδεύεται από πλεονεκτήματα που οι νεότεροι δεν έχουν ακόμα προλάβει να καλλιεργήσουν. Ανάμεσα σε αυτά η «κρυσταλλωμένη νοημοσύνη», δηλαδή η συσσωρευμένη γνώση και το λεξιλόγιο που αποκτά κανείς με την εμπειρία, η οποία συνεχίζει να αυξάνεται έως περίπου τα 60. Το ίδιο συμβαίνει και με τον οικονομικό αλφαβητισμό, ο οποίος φαίνεται να βελτιώνεται μέχρι τα τέλη της ίδιας δεκαετίας.
Δεδομένα από χιλιάδες συμμετέχοντες
Πώς κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα; Ανέλυσαν δεδομένα που κάλυπταν διαφορετικές βασικές δομές -γνωστικές, ψυχολογικές, προσωπικότητας- και αφορούσαν, μεταξύ άλλων, στην ρευστή και κρυσταλλωμένη νοημοσύνη, τη μνήμη και την ταχύτητα επεξεργασίας, την ευσυνειδησία, τη συναισθηματική σταθερότητα, την εξωστρέφεια, τη συναισθηματική νοημοσύνη, τον οικονομικό αλφαβητισμό, την ηθική συλλογιστική, τη γνωστική ευελιξία, την ενσυναίσθηση.
Για τη μελέτη, οι ερευνητές δεν βασίστηκαν σε ένα μόνο δείγμα, αλλά συνδύασαν ευρήματα από μεγάλα σύνολα δεδομένων. Τα στοιχεία για τις γνωστικές ικανότητες προήλθαν από μελέτη 5.098 ενηλίκων ηλικίας 19 έως 88 ετών, εκείνα για την προσωπικότητα από 10.163 Ολλανδούς, για τη συναισθηματική νοημοσύνη αναλύθηκαν δεδομένα από 456 ενήλικες ηλικίας 20 έως 72 ετών, ενώ τα στοιχεία για τον οικονομικό αλφαβητισμό βασίστηκαν σε δείγμα 15.000 Ιαπώνων ενηλίκων.
Είναι οι ηλικιωμένοι κατάλληλοι για ηγετικούς ρόλους;
Τα ευρήματα δείχνουν πως, μολονότι η εμπειρία και η γνώση αυξάνονται με την ηλικία, μετά τα 65-70 έτη κρίσιμες νοητικές και συναισθηματικές λειτουργίες αρχίζουν να φθίνουν. Μέχρι περίπου τα 75, η συνολική απόδοση του ατόμου φτάνει σε επίπεδα παρόμοια με αυτά της νεαρής ενήλικης ζωής. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι άνω των 65 ετών είναι ακατάλληλοι για θέσεις ευθύνης. Οι επιδόσεις και η οξυδέρκεια πολλών είναι σε καλά επίπεδα ακόμα και σε πολύ προχωρημένη ηλικία. Ενδεικτικά, περίπου το 13% των 80χρονων διατηρούν σταθερές ικανότητες οικονομικής σκέψης για τουλάχιστον έξι χρόνια.
Ωστόσο, σε επίπεδο πληθυσμού, τα δεδομένα δείχνουν ότι η ηλικία μεταξύ 40 και 65 ετών είναι εκείνη που συνδυάζει με τον πιο ισορροπημένο τρόπο τις γνωστικές, συναισθηματικές και ηθικές δεξιότητες που απαιτούνται για σύνθετους ρόλους λήψης αποφάσεων.
