Στα μέσα του καλοκαιριού του 2023 ο Ίλον Μασκ δήλωνε ότι μια πολιτικά ορθή τεχνητή νοημοσύνη θα ήταν επικίνδυνα παραπλανητική, αναφέροντας ως παράδειγμα τον φανταστικό υπολογιστή HAL 9000 που το 1968 συμπρωταγωνιστούσε στην ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος».
Ελεγε επίσης ότι η δική του xAI, η startup τεχνητής νοημοσύνης και τεχνολογίας, θα είναι «απόλυτα αληθινή» και ότι ήθελε να είναι καλύτερη στη μαθηματική συλλογιστική από τα υπάρχοντα μοντέλα. Και τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς παρουσίασε το πρώτο προϊόν της xAI: ένα bot (γλωσσικό μοντέλο) με το όνομα Grok, του οποίου το χιούμορ παρουσίασε ο δισεκατομμυριούχος με αστεία για το πώς να φτιάχνεις κοκαΐνη.
Στις αρχές του περασμένου μήνα ανακοίνωσε ότι ετοίμαζε το αντίπαλο δέος της Wikipedia έπειτα από πρόταση του φίλου και συναδέλφου του, επενδυτή τεχνολογίας Ντέιβιντ Σακς, «τσάρου» της τεχνητής νοημοσύνης και των κρυπτονομισμάτων της κυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ.
Στις 27 Οκτωβρίου 2025, ο Μασκ ανακοίνωσε την κυκλοφορία της Grokipedia, της διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας που λειτουργεί με τεχνητή νοημοσύνη και αναπτύχθηκε από την xAΙ, με τις καταχωρίσεις σε αυτή να δημιουργούνται και να διαμορφώνονται από το Grok. Ο Μασκ δήλωσε στο X ότι η εγκυκλοπαίδεια που δημιουργείται από την τεχνητή νοημοσύνη θα ήταν «εξαιρετικά σημαντική για τον πολιτισμό» και ένα απαραίτητο βήμα προς την «κατανόηση του Σύμπαντος». Χαρακτήρισε την Grokipedia ως την εναλλακτική λύση της Wikipedia και την περασμένη εβδομάδα δήλωσε ότι είχε καθυστερήσει την έναρξή της επειδή η ομάδα του έπρεπε «να εργαστεί περισσότερο για να εξαλείψει την προπαγάνδα».
Την επόμενη ημέρα, στις 28 Οκτωβρίου 2025, ο ιστότοπος αριθμούσε περίπου 900.000 άρθρα. Κι όπως επισημαίνει σε λήμμα της η Wikipedia, ορισμένα άρθρα της Grokipedia έχουν αντιγραφεί σχεδόν κατά λέξη από εκείνη. Γιατί τα άρθρα αυτά είναι διαθέσιμα με την άδεια Creative Commons Attribution – ShareAlike, όπως απαιτείται για τα παράγωγα έργα των άρθρων της Wikipedia. Η δοκιμαστική λειτουργία του εγκυκλοπαιδικού εγχειρήματος γραμμένου από τεχνητή νοημοσύνη παρουσίασε κάποια προβλήματα το βράδυ της Δευτέρας καθώς δεν επέτρεψε πρόσβαση σε όλους τους χρήστες.
Όπως στο τεχνολογικό (και με προοδευτικό ιδεολογικό πρόσημο) περιοδικό «Wired» που έλαβε αυτόματη ειδοποίηση ότι ήταν μπλοκαρισμένο. Όταν οι συγγραφείς του «Wired» κατάφεραν να μπουν στην Grokipedia, διαπίστωσαν ότι «η διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια περιείχε μακροσκελείς καταχωρίσεις που είχαν δημιουργηθεί από τεχνητή νοημοσύνη. Ενώ πολλές από τις σελίδες που είδε το “Wired” την ημέρα της κυκλοφορίας έμοιαζαν αρκετά με τη Wikipedia όσον αφορά τον τόνο και το περιεχόμενο, ορισμένες αξιοσημείωτες καταχωρίσεις της Grokipedia καταγγέλλουν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, προβάλλουν συντηρητικές απόψεις και σε ορισμένες περιπτώσεις διαιωνίζουν ιστορικές ανακρίβειες».
Το wired.com αναφέρει σχετικό παράδειγμα για το άρθρο σχετικά με τη δουλεία των Αφροαμερικανών στις ΗΠΑ, ότι περιλαμβάνει ένα κεφάλαιο που περιγράφει πολλές «ιδεολογικές αιτιολογήσεις» γύρω από το καθεστώς της δουλείας. Σε αυτές τις αιτιάσεις η Grokipedia συμπεριλαμβάνει την άποψη της «μετάβασης από αναγκαίο κακό σε θετικό καλό». Το τέλος του άρθρου επικεντρώνεται στις κριτικές του «1619 Project», το οποίο, όπως αναφέρεται, «εσφαλμένα παρουσίασε τη δουλεία ως τον κεντρικό κινητήριο μοχλό της πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της χώρας».
Έμφαση σε συντηρητικές απόψεις
Οι καταχωρίσεις για πιο πρόσφατα ιστορικά γεγονότα δίνουν έμφαση σε συντηρητικές απόψεις. Όταν το «Wired» έψαξε για «γάμος ομοφυλοφίλων» στην Grokipedia, δεν εμφανίστηκε καμία καταχώριση, αλλά μία από τις προτάσεις που εμφανίστηκαν στην οθόνη ήταν «ομοφυλοφιλική πορνογραφία». Αυτή η καταχώριση στην Grokipedia αναφέρεται σε ανακρίβειες. Ότι δηλαδή η εξάπλωση της πορνογραφίας επιδείνωσε την επιδημία του AIDS στη δεκαετία του 1980. «Αυτό σηματοδότησε την αρχή μιας καταστροφικής κρίσης που έπληξε δυσανάλογα τις κοινότητες των ομοφυλόφιλων ανδρών, όπου οι συμπεριφορές που εξιδανικεύονταν στην πορνογραφία – όπως η χωρίς προφυλακτικό παθητική πρωκτική συνουσία και οι πολλαπλοί ανώνυμοι σύντροφοι – συνάδουν άμεσα με τις κύριες οδούς μετάδοσης, οδηγώντας σε ταχείς ρυθμούς την εμφάνιση οροθετικών», ισχυρίζεται η καταχώριση της Grokipedia.
Αλλά και η καταχώριση για τον όρο «transgender» (διεμφυλικός) περιλαμβάνει δύο αναφορές στον όρο «transgenderism», όρος που χρησιμοποιείται συνήθως για να υποτιμήσει τα διεμφυλικά άτομα. Η καταχώριση αναφέρεται επίσης στις trans γυναίκες ως «βιολογικούς άνδρες» που έχουν «προκαλέσει σημαντικές συγκρούσεις, κυρίως σε σχέση με τους κινδύνους για την ασφάλεια, την ιδιωτικότητα και τα μέτρα προστασίας των γυναικών, τα οποία έχουν θεσπιστεί για να μετριάσουν τη βία που ασκούν οι άνδρες». Το εισαγωγικό τμήμα περί διεμφυλισμού επισημαίνει ότι πιθανή «μεταδοτική πηγή» που αυξάνει τον αριθμό των trans ατόμων είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ορισμένες καταχωρίσεις της Grokipedia φαίνεται να συνάδουν με τις απόψεις του Ίλον Μασκ. Οσον αφορά τη μεταβολή φύλου, στην οποία ο Μασκ έχει δηλώσει δημόσια την αντίθεσή του, το grokipedia.com αναφέρει ότι η ιατρική θεραπεία για τα τρανσέξουαλ άτομα βασίζεται σε στοιχεία που είναι «περιορισμένα και χαμηλής ποιότητας». Ενώ η αντίστοιχη σελίδα της Wikipedia αναφέρει ότι η επιστημονική κατανόηση του θέματος υπάρχει εδώ και δεκαετίες.
Λεπτές αποκλίσεις και ουσιαστικές παραλείψεις
Το περιεχόμενο ανάμεσα στις δύο εγκυκλοπαίδειες διαφέρει άλλοτε με λεπτές αποκλίσεις από τη ροή των γεγονότων ή με ουσιαστικές παραλείψεις. Για παράδειγμα, η καταχώριση της Grokipedia για τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δεν περιλαμβάνει καμία αναφορά στο ότι ο Τραμπ αποδέχτηκε ένα πολυτελές αεροσκάφος από το Κατάρ. Ή ότι προώθησε ένα meme coin, κρυπτονόμισμα που αναφερόταν στον ίδιο. Αντίστοιχα, η καταχώριση της Wikipedia για τον Τραμπ περιλαμβάνει μια ενότητα αφιερωμένη στις συγκρούσεις συμφερόντων και συμπεριλαμβάνει τόσο το δώρο του τζετ όσο και το meme coin. Η καταχώριση της Grokipedia για τον Μασκ δεν περιλαμβάνει καμία αναφορά στη χειρονομία του σε μια συγκέντρωση τον Ιανουάριο, την οποία πολλοί ιστορικοί και πολιτικοί θεώρησαν ναζιστικό χαιρετισμό, ενώ η καταχώριση της Wikipedia για αυτόν έχει αρκετές παραγράφους σχετικά με το θέμα.
Ο ανθρώπινος παράγοντας
Αν και οι λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της Grokipedia προς το παρόν δεν είναι γνωστές, οι επισκέπτες της εγκυκλοπαίδειας μπορούν να προτείνουν τροποποιήσεις μέσω ενός αναδυόμενου παραθύρου για την αναφορά λανθασμένων πληροφοριών. Αλλά, σε αντίθεση με τη Wikipedia και ανάλογου σκεπτικού ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες, οι χρήστες δεν μπορούν να επεξεργαστούν απευθείας τα άρθρα.
Σύμφωνα με εκπροσώπους του Wikimedia Foundation, του μη κερδοσκοπικού οργανισμού που επιβλέπει την ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια, η Wikipedia αντιμετωπίζει αυτές τις προκλήσεις, καθώς τα άρθρα της χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. «Η γνώση της Wikipedia είναι – και πάντα θα είναι – ανθρώπινη», ανέφερε σε ανακοίνωσή της. «Μέσω της ανοιχτής συνεργασίας και της συναίνεσης, άνθρωποι από όλα τα υπόβαθρα οικοδομούν ένα ουδέτερο, ζωντανό αρχείο ανθρώπινης κατανόησης. Ενα αρχείο που αντανακλά την ποικιλομορφία και τη συλλογική μας περιέργεια. Αυτή η γνώση που δημιουργήθηκε από τον άνθρωπο είναι αυτό στο οποίο βασίζονται οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης για να δημιουργήσουν περιεχόμενο. Ακόμα και η Grokipedia χρειάζεται τη Wikipedia για να υπάρχει», ανέφερε σε δήλωσή του το Wikimedia Foundation.
Η Wikipedia αναφέρει ότι έχει 7,1 εκατομμύρια άρθρα στα αγγλικά. Φέτος οι επισκέψεις στον ιστότοπό της από ανθρώπους έχουν μειωθεί κατά 8%, ενώ έχουν αυξηθεί οι επισκέψεις από αυτόματα προγράμματα συλλογής δεδομένων που χρησιμοποιούν εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης για τη συλλογή δεδομένων. Επίσης οι περιλήψεις τεχνητής νοημοσύνης που δημιουργούν οι μηχανές αναζήτησης και τα chatbots αποτρέπουν τους χρήστες από το να επισκέπτονται τη Wikipedia.
«Οι άνθρωποι θα πάρουν τις πληροφορίες που λαμβάνουν από αυτά τα εργαλεία ως έχουν. Αυτές οι πληροφορίες μπορεί να είναι άλλοτε σωστές και άλλοτε λάθος», σημειώνει στην ανακοίνωσή της η Σελένα Ντίκελμαν, διευθύντρια τεχνολογίας του Wikimedia Foundation. «Η αξία που προσφέρει η Wikipedia για πάνω από μία δεκαετία είναι ότι επιτρέπει στους ανθρώπους να ερευνήσουν τις πηγές». Ο Μασκ, ωστόσο, έχει δηλώσει ότι θέλει μέχρι το τέλος του έτους το Grok να σταματήσει να χρησιμοποιεί ως πηγές τις σελίδες της Wikipedia. Η Grokipedia φέρει την ετικέτα «έκδοση 0.1», υποδεικνύοντας ότι θα ακολουθήσουν πολλές ακόμη ενημερώσεις.
Το κέντρο δεδομένων που εκτόξευσε τα επίπεδα ρύπανσης
Η τεχνολογική παντοδυναμία της xAI δεν είναι η πιο φιλική παρουσία για το περιβάλλον. Άρθρο του «New Yorker» αναφέρει ότι το 2024 η ομάδα του Μασκ εξασφάλισε ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο που ανήκε στην Electrolux, την εταιρεία που κατασκεύαζε ηλεκτρικές σκούπες, στην άκρη της συνοικίας Boxtown στην πόλη Μέμφις της Πολιτείας Τενεσί. Για την επιλογή του συγκεκριμένου τόπου ο Μασκ είχε εξηγήσει τότε ότι το Μέμφις τον παρακίνησε «ως πατρίδα του Ελβις και επίσης επειδή είναι μία από τις παλαιότερες πόλεις. Νομίζω ότι ήταν η πρωτεύουσα της αρχαίας Αιγύπτου». Με τη χαρακτηριστική του μετριοφροσύνη, επισημαίνει το περιοδικό, μετονόμασε το παλιό εργοστάσιο με τις ηλεκτρικές σκούπες σε Colossus και άρχισε να το γεμίζει με μονάδες επεξεργασίας γραφικών Nvidia ή GPU, τα βασικά δομικά στοιχεία των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Και τον Μάιο του 2025 το Colossus διέθετε 200.000 από αυτές τις δομές GPU με στόχο να αυξηθούν σε 1 εκατομμύριο. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, αναμένεται να κατασκευάσει τον «μεγαλύτερο υπερυπολογιστή» στον κόσμο.
35 γεννήτριες μεθανίου χωρίς άδεια
Όλη αυτή η επεξεργασία απαιτεί ενέργεια για να λειτουργήσει. Γι αυτό και η ομάδα της xAI για να υποστηρίξει το κέντρο δεδομένων μετέφερε στον εργοστασιακό χώρο περίπου 35 κινητές γεννήτριες που λειτουργούν με καύσιμη ύλη το μεθάνιο. Πρόκειται για μονάδες τοποθετημένες σε φορτηγά, πολλές από τις οποίες έχουν σχεδιαστεί από την Caterpillar, οι οποίες εκπέμπουν ρυπογόνες ουσίες, οξείδια του αζώτου και φορμαλδεΰδη. Μάλιστα λειτουργούν χωρίς περιβαλλοντική άδεια. «Ουσιαστικά η xAI έχει κατασκευάσει ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Νότιο Μέμφις χωρίς εποπτεία, χωρίς άδεια και χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις οικογένειες που ζουν στις γειτονικές κοινότητες», ανέφερε σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο ο ανεξάρτητος φορέας Southern Environmental Law Center. Αυτό το κέντρο δεδομένων που εκπέμπει ρύπους στην ατμόσφαιρα του Μέμφις έχει αυξήσει τα επίπεδα ρύπανσης στην περιοχή. Σε τέτοιο μάλιστα βαθμό που το «Politico» επισημαίνει ότι η περιοχή «ήδη κατέχει την πρώτη θέση στην πολιτεία σε επισκέψεις στα τμήματα επειγόντων περιστατικών για άσθμα».
