Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εκπομπή της ΕΡΤ «Art Week» ο εικαστικός Κώστας Τσόκλης είπε μεταξύ άλλων τα εξής :
«Έχω ένα είδος απογοήτευσης και θυμού για το πώς φέρθηκε η κοινωνία στις διαφορετικές ηλικίες. Δηλαδή ένα μικρό παιδί το θεωρούμε άξιο να ζήσει, αλλά δεν ξέρουμε αν είναι βόδι όρθιο ή αν είναι άνθρωπος που έχει μία αξία. Ένας γέροντας ξέρουμε πια τι ψάρια έπιασε στη ζωή του. Εγώ, αν ήταν να σώσω έναν άνθρωπο στην ηλικία μου που ζει ακόμα και δεν τα ‘χει χάσει παρά ένα παιδί που δεν ξέρω τι θα γίνει, θα έσωζα τον γέροντα· γιατί να το ρίσκαρα; Ο άλλος είναι μια πραγματική αξία, αναγνωρισμένη…
Σκοτώνεις τον Πικάσο, ας είναι κι 84, για αν ζήσει η κυρά Μαρία, ας είναι και 17;» Αυτά είπε λοιπόν ο κ. Τσόκλης. Κι ο Αλβέρτος Σβάιτσερ στοχαζόμενος πάνω στο ποια είναι η ανώτερη ηθική είπε : «Είναι ο σεβασμός στη ζωή, οποιαδήποτε ζωή.» Δεν έθεσε φυσικά κανένα «αξιολογικό» κριτήριο για το ποια ζωή πρέπει να γίνεται σεβαστή και ποια όχι. Αν λοιπόν θελήσουμε να … επιλέγουμε – έστω και σε έκτακτες, ακραίες συνθήκες – το ποιος αξίζει να ζει (Θεέ μου τι γράφω!) και ποιος όχι, τότε θα πρέπει να αναδιατυπώσουμε το ανώτατο όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να αρχίσουμε να θέτουμε συγκεκριμένες προϋποθέσεις σεβασμού του αφού πρωτίστως θα έχει προηγηθεί «δημοκρατική συζήτηση» με όλους, όσοι θα ήθελαν να εκφράσουν άποψη περί των κριτηρίων επιλογής.
Τα εισαγωγικά προς αποφυγήν παρερμηνειών, έχουν ως σκοπό να αναδείξουν το οξύμωρο μιας τέτοιας πιθανότητας. Η Δημοκρατία έχει ως βάση της τον απόλυτο σεβασμό της ζωής. Οποιαδήποτε λοιπόν συζήτηση περί επιλογής θα κατέρριπτε αυτομάτως αυτή την απολυτότητα και θα σηματοδοτούσε την άρση του αυτονόητου. Σίγουρα λοιπόν τότε θα διατυπώνονταν κι απόψεις αντίθετες με αυτήν του κ. Τσόκλη.
Ίσως κάποιοι να έλεγαν πως οι άνω των 80 χρονών ή 70 ή 60 ή … (ποιος ξέρει πού θα σταματούσαν, όλα πιθανά) ό,τι ήταν να δώσουν το έδωσαν – ακόμα κι οι Πικάσο – επιβάρυνση οικονομική για τα ταμεία θα είναι από εδώ και στο εξής, ίσως να διατυπωνόταν κιόλας πως είναι κι άσχημοι αφού το γήρας είναι ανελέητο κι αδίστακτο, κι άρα πληγώνουν την αισθητική μιας κοινωνίας όπου η εικόνα έχει αναχθεί σε αξία (προσωπικά τους θεωρώ πανέμορφους). Ενδεχομένως να υπάρξουν κι απόψεις πως οι ομοφυλόφιλοι μας χαλάνε το γλυκό ή οι ανάπηροι ή οι έχοντες κάποια πολιτικά χαρακτηριστικά, όποια κάθε φορά θα κρίνονται ως ανεπιθύμητα ή οι λευκοί ή οι μαύροι ή οι χριστιανοί ή οι μη χριστιανοί ή … κ.λ.π.
Η άποψη του εικαστικού θα ήταν τρομερά αστεία αν δεν ήταν τόσο αισχρή. Και για να γίνω σαφής δεν θεωρώ αισχρό το ότι θα επέλεγε να ζήσει ο ηλικιωμένος (εφ’ όσον δεν τα έχει χάσει είπε, άρα αν τα έχει χάσει στον Καιάδα κι αυτός) εις βάρος του παιδιού, αλλά το ότι θα επέλεγε! Θεωρώ αισχρό το ότι η ζωή θα έμπαινε σε παλάντζα! Για ακόμα μία φορά επιβεβαιώνεται πως η παράνοια, η ανηθικότητα κι η γελοιότητα δεν αποφεύγονται με τη μόρφωση.
Ίσα ίσα σε ορισμένες περιπτώσεις τα παραπάνω ενισχύονται από τη στείρα γνώση, υποβοηθούμενα από διανοουμενίστικους επιχειρηματολογικούς σαλτιμπαγκισμούς. Λάτρεις του Γκαίτε και του Μπραμς ήταν οι θερμοί υποστηρικτές της ρατσιστικής θεωρίας του Χίτλερ, έτσι όπως διατυπώθηκε στο βιβλίο του «Ο Αγών μου», καθώς και πολλοί βασανιστές στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Φυσικά το καλό με τη Δημοκρατία και την επακόλουθη ελευθερία λόγου είναι πως όλες οι απόψεις ακούγονται κι επομένως κάποιοι δε γλιτώνουν την ανεπανόρθωτη έκθεσή τους. Δε γλιτώνουν την αποστροφή που προκαλούν. Αυτοπυρπολούνται. Η υπεροπτική «ανωτερότητά» τους είναι το υδροκυάνιο που εκουσίως καταπίνουν νομίζοντας πως είναι πολυβιταμινούχο σκεύασμα.
Κι ας μου επιτραπεί ένα παράδειγμα περί της αδιαπραγμάτευτης αξίας της ζωής : 44χρονος, εκ γενετής τετραπληγικός, με νοητική υστέρηση, με μηδενική σχεδόν αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, τυφλός και κωφός κατά τις ιατρικές διαπιστώσεις και με πληθώρα άλλων προβλημάτων, ανάμεσά τους κι οι συνέπειες της αιώνιας κατάκλισης (ο πρόωρος δύσκολος τοκετός παρέδωσε στους γονείς ένα πενταμηνίτικο έμβρυο σμπαράλια), αυτός λοιπόν αντιδρά – εγώ θα πω επικοινωνεί – σχηματίζοντας ένα χαμόγελο και φωτίζοντας το απλανές βλέμμα του με μια λάμψη κάθε φορά που ακούει το τραγούδι του Άκη Πάνου «Άσε τον τρελό στην τρέλα του».
Ο ψυχρός παρατηρητής με την οπτική και τη «λογική» του κ Τσόκλη θα έλεγε πως είναι βάρος για τα ταμεία του κράτους ή για την καθημερινότητα της οικογένειάς του (είναι και ψυχοπονιάρηδες).
Σε καμία περίπτωση δεν θα καταλάβαιναν τι σημαίνει αυτό το χαμόγελο για τη μάνα του που η μόνη της έγνοια είναι «μην κρυώσει ο Κώστας». Τί υπέροχο κατόρθωμά του θεωρείται, ένδειξη πως «όλα τα καταλαβαίνει το παιδί». Ίδιας δυναμικής κατόρθωμα με το να πρωτακούς το παιδί σου να λέει «μαμά» ή «μπαμπά», να παίρνει άριστα σε ένα διαγώνισμα, να βγαίνει πρώτο ραντεβού, να παίρνει το χρυσό στο Πανελλήνιο, να μπαίνει στο Πανεπιστήμιο, να παίρνει πτυχίο κ.λπ.
Οι Σβάιτσερ θα καταλάβαιναν τί σημαίνει αυτό το χαμόγελο και δεν θα το έβαζαν ποτέ σε ζυγαριά, οι Τσόκληδες δεν καταλαβαίνουν και δεν θα καταλάβουν ποτέ γιατί η ανθρωπιά κατοικεί μόνο στους ανθρώπους.
*Ο άνθρωπος για τον άνθρωπο είναι λύκος
