Η επίσημη παρουσία της Chevron στον διαγωνισμό για τις τέσσερις νέες παραχωρήσεις νοτίως της Πελοποννήσου και της Κρήτης καταγράφεται ευλόγως ως μια πρώτη στρατηγική νίκη της Ελλάδας έναντι των προσπαθειών της Τουρκίας και των συμμάχων της στη Λιβύη να παράγουν τετελεσμένα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η Chevron, από κοινού με τη HELLENiQ ENERGY, διεκδικεί τα οικόπεδα «Α2», «Νοτίως της Πελοποννήσου», «Νοτίως της Κρήτης 1» και «Νοτίως της Κρήτης 2», το οποίο σε ένα ποσοστό 20%-25% εκτείνεται στην περιοχή του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου. Με την κατάθεση προσφοράς, η αμερικανική εταιρεία αναγνωρίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στην περιοχή και τη μέση γραμμή που θεσμοθετήθηκε με τον νόμο Μανιάτη ως όριο μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης και αναιρεί στην πράξη το μνημόνιο που υπέγραψε η Τουρκία με την κυβέρνηση της Τρίπολης και το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, το γεωπολιτικό αυτό αποτύπωμα της συμμετοχής της Chevron στον διαγωνισμό αναδείχθηκε την περασμένη εβδομάδα από την κυβέρνηση με δηλώσεις τόσο του πρωθυπουργού όσο και των συναρμοδίων υπουργών και επισφραγίστηκε με την επίσκεψη του υπουργού Εσωτερικών των ΗΠΑ και επικεφαλής του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας του Λευκού Οίκου, Νταγκ Μπέργκαμ στην Αθήνα, μία μόλις ημέρα μετά την κατάθεση της προσφοράς. Σε συνδυασμό και την παρουσία της ExxonMobil σε δύο περιοχές της Κρήτης από το 2019, η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένη από το αποτέλεσμα του διαγωνισμού.
Η συμμετοχή των δύο μεγαλύτερων πετρελαϊκών του κόσμου στην ελληνική αγορά ενισχύει την περιφερειακή θέση της χώρας και εξυπηρετεί τα αμερικανικά στρατηγικά συμφέροντα, καθώς η περιοχή αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία για την τροφοδοσία της Ευρώπης με ενέργεια. Η Chevron, ανακοινώνοντας τη συμμετοχή της, τόνισε ότι «κατέχει σημαντική και στρατηγική θέση στην Ανατολική Μεσόγειο – μια περιοχή που παραμένει προτεραιότητα και αποτελεί βασικό μέρος του μέλλοντός μας». Μια ημέρα αργότερα, ο κ. Μπέργκαμ υπογράμμισε τη σημασία της Ελλάδας ως κόμβου για τη μεταφορά αμερικανικού LNG προς την Ανατολική Ευρώπη, χαρακτηρίζοντας τη χώρα «σημαντικό στρατηγικό εταίρο των ΗΠΑ».
Το ενδιαφέρον της Chevron, πέραν της γεωπολιτικής του διάστασης, θα αποτελέσει ορόσημο και θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την πορεία του εθνικού προγράμματος έρευνας και αξιοποίησης υδρογονανθράκων, που επανεκκίνησε εν μέσω ενεργειακής κρίσης τον Απρίλιο του 2022 και με τον φιλόδοξο στόχο να μπει το πρώτο γεωτρύπανο το 2023 στα Ιωάννινα και στην Κρήτη το 2025 από την ExxonMobil. Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα δεν τηρήθηκε. Συνεπώς, το στοίχημα τώρα είναι η χώρα να προλάβει να αξιοποιήσει το θετικό momentum της έντασης του ανταγωνισμού στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου για να γίνουν οι απαραίτητες ερευνητικές γεωτρήσεις που θα επιβεβαιώσουν ή όχι τις ενδείξεις για την ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου.
Oι ελληνικοί υδρογονάνθρακες δεν είναι η πρώτη φορά που προσελκύουν το ενδιαφέρον μεγάλων πολυεθνικών. Ηχηρά ονόματα, όπως η γαλλική Total, που συμμετείχε στις παραχωρήσεις της Κρήτης μαζί με την ExxonMobil και τη HELLENiQ ENERGY, αποχώρησε το 2022, ενώ ένα χρόνο νωρίτερα είχε οδηγηθεί σε έξοδο η ισπανική Repsol από τις παραχωρήσεις σε Ιωάννινα και Ιόνιο, λόγω των αντιδράσεων και των καθυστερήσεων από δικαστικές προσφυγές.
Από τις 12 συνολικά παραχωρήσεις που δόθηκαν μέσω διαγωνισμών το διάστημα 2012-2019, σήμερα παραμένουν ενεργές μόλις πέντε και συγκεκριμένα οι δύο θαλάσσιες περιοχές δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης και τρεις θαλάσσιες περιοχές στο Ιόνιο («Μπλοκ 2», «Μπλοκ 10», «Μπλοκ Ιόνιο»).
Η ΕxxonMobil, που αρχικά είχε προγραμματίσει ερευνητική γεώτρηση στην Κρήτη μέσα στο 2025, τη μετέθεσε για το 2026 και τελικά –σύμφωνα με τις πρόσφατες δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου της HELLENiC ENERGY (συνεταίρου της αμερικανικής εταιρείας στις παραχωρήσεις της Κρήτης) Ανδρέα Σιάμισιη– για το 2027. Το πιο ώριμο «οικόπεδο» από πλευράς ερευνών είναι αυτό νοτιοδυτικά της Κρήτης. Για το άλλο, δυτικά της Κρήτης, η εταιρεία έχει ζητήσει δεύτερη παράταση του ερευνητικού προγράμματος από την ΕΔΕΥΕΠ έως και τις 9 Απριλίου 2026. Με την εκπνοή της παράτασης, η ExxonMobil θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα ολοκληρώσει τις έρευνες ή θα επιστρέψει το οικόπεδο στο ελληνικό Δημόσιο. Μια αντίστοιχη απόφαση θα πρέπει να πάρει και η Energean τον Απρίλιο για το οικόπεδο «Iόνιο 2». Η εταιρεία έχει εγκαταλείψει το οικόπεδο «Ιωάννινα» που είχε αξιολογηθεί από την ΕΔΕΥΕΠ ως το πιο ώριμο για την πραγματοποίηση γεώτρησης μέσα στο 2023.
Η είσοδος της Chevron στην ελληνική αγορά εκτιμάται πάντως ότι θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό και θα κινητοποιήσει και άλλους επενδυτές να επισπεύσουν τα προγράμματα ερευνών και να βάλουν τα πρώτα γεωτρύπανα. Κυβέρνηση και ΕΔΕΥΕΠ θα πρέπει το επόμενο διάστημα να δώσουν ένα ισχυρό σήμα αποφασιστικότητας στις εταιρείες που συμμετέχουν στο ελληνικό πρόγραμμα και τη Chevron που βρίσκεται καθ’ οδόν, ώστε να μη χαθεί και αυτό το momentum, τη στιγμή μάλιστα που έχει διασφαλίσει τους πιο ισχυρούς συμμάχους της διεθνούς αγοράς.
«Κοιτώντας μπροστά, προτεραιότητά μας είναι να διατηρήσουμε αυτό το momentum. Να συνεχίσουμε δηλαδή την υλοποίηση αυτού του εμβληματικού πρότζεκτ με την ίδια συνέπεια ώστε και οι υπόλοιπες διαδικασίες να ολοκληρωθούν έως το τέλος του 2025 και να δοθεί η ευκαιρία στους επενδυτές να ξεκινήσουν με τη σειρά τους έρευνες στα νέα οικόπεδα εντός του 2026. Το σημαντικότερο τώρα είναι να ολοκληρώσει το έργο της η Επιτροπή Αξιολόγησης ώστε να υποβάλει την εισήγησή της στο αρμόδιο υπουργείο», δηλώνει στην «Κ» ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥΕΠ Αρης Στεφάτος, που κατάφερε να κρατήσει ζωντανό το εθνικό πρόγραμμα μετά τις αποχωρήσεις των Total Energy και Repsol.
Γιατί ήρθαν η Chevron και η Exxon Mobil
Mε την παραχώρηση των νέων περιοχών νοτίως της Πελοποννήσου και της Κρήτης, η Ελλάδα μπαίνει δυναμικά στο ενεργειακό «κλαμπ» των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.
Τα τέσσερα οικόπεδα αθροίζουν συνολικά μια έκταση 47.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, διπλασιάζοντας την έκταση των ενεργών θαλάσσιων περιοχών προς έρευνα στην Ελλάδα (πάνω από 90.000 τ. χλμ.) και τις πιθανότητες για εντοπισμό εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων. Οι τέσσερις περιοχές, μαζί με τις δύο που έχουν παραχωρηθεί από το 2019 στην ExxonMobil δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, δημιουργούν ένα συνεχόμενο πεδίο για έρευνες υδρογονανθράκων από τις δύο μεγαλύτερες πετρελαϊκές στον κόσμο. Το ενδιαφέρον των δύο πολυεθνικών και για τα θαλάσσια κοιτάσματα της Λιβύης επεκτείνουν αυτό το πεδίο στην περιοχή και δημιουργούν συνθήκες για κοινή εκμετάλλευση. Είναι, σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, μια συζήτηση που θα ανοίξει σε επόμενη φάση μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης στην περίπτωση που η Chevron κατακυρώσει τις περιοχές της νότιας Κρήτης και διεκδικήσει επιτυχώς περιοχές στη Λιβύη.
Σύμφωνα με στοιχεία που είχε παρουσιάσει το 2019 στέλεχος της HELLENiQ ENERGY σε κλειστή συνάντηση για τους υδρογονάνθρακες, η ανάλυση των σεισμικών δεδομένων της περιοχής της Κρήτης δείχνει κοίτασμα 280 δισ. κ.μ. αερίου, το οποίο εάν επιβεβαιωθεί θα μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της εγχώριας αγοράς για σχεδόν 50 χρόνια. Ερευνες τις ΕΔΕΥΕΠ έχουν καταγράψει πάνω από 30 πιθανούς ερευνητικούς στόχους. Στην περιοχή νοτίως της Κρήτης που διεκδικεί η Chevron εκτιμάται ότι υπάρχουν τουλάχιστον εννέα σημεία με ισχυρή πιθανότητα ύπαρξης εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων.
Τα στοιχεία αυτά κινητοποίησαν το ενδιαφέρον των αμερικανικών εταιρειών ExxonMobil και Chevron, αλλά και άλλων εταιρειών, όπως της BP και της ΕΝΙ, που επισκέφθηκαν το προηγούμενο διάστημα τα data centers της ΕΔΕΥΕΠ, αν και τελικά δεν προσήλθαν στον διαγωνισμό. Ο δρόμος, ωστόσο, για την είσοδό τους στην Ελλάδα παραμένει ανοιχτός δεδομένου ότι τόσο η HELLENiQ ENERGY όσο και η Energean έχουν δηλώσει ότι αναζητούν εταίρους για τις παραχωρήσεις στο Ιόνιο. Οι πιθανοί στόχοι στην περιοχή της Κρήτης, σύμφωνα με την ΕΔΕΥEΠ, βρίσκονται σε πετρώματα θαμμένα βαθιά κάτω από τον βυθό της θάλασσας, σε βάθη που ξεπερνούν κατά πολύ τα 1.500 μέτρα. Ο μέσος όρος βάθους νερού σε αυτές τις περιοχές ξεπερνάει τα 2.500 μέτρα και σε πολλές περιπτώσεις φτάνει τα 3.500 μέτρα, παράγοντας που ανεβάζει το κόστος των επενδύσεων. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι καθεμία γεώτρηση βαθιάς θάλασσας μπορεί να ξεπερνάει σε κόστος τα 100 εκατ., καθιστούν τις αποφάσεις των πρώτων διερευνητικών γεωτρήσεων ιδιαίτερα δύσκολες και απαιτητικές. Είναι πολύ σημαντικό, όπως εξηγούν στην «Κ» αρμόδιοι παράγοντες, να γίνει προσεκτική αξιολόγηση και επιλογή στόχου και θέσης γεώτρησης, ώστε να μη διακινδυνεύσουμε την ευστοχία του εγχειρήματος. Η μεθοδικότητα και συνέπεια που θα επιδείξει η χώρα ώστε να αποφευχθούν περιττές καθυστερήσεις θα κρίνει και το στοίχημα του εθνικού προγράμματος υδρογονανθράκων. Στην καλύτερη περίπτωση που καταφέρουμε να ξεφύγουμε από τους «ελληνικούς χρόνους» και εντοπιστούν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα, η χώρα θα καταστεί παραγωγός φυσικού αερίου μετά το 2032.
Εάν επιτευχθεί ο στόχος του ΥΠΕΝ για ολοκλήρωση του διαγωνισμού με την υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης των νέων περιοχών από τη Βουλή στην κοινοπραξία της Chevron μέχρι το τέλος του έτους, θα ανοίξει ο δρόμος για τις σεισμικές έρευνες. Με την κύρωση της συμφωνίας, η Chevron θα λάβει άδεια εξερεύνησης υδρογονανθράκων αρχικής διάρκειας τριών ετών, προκειμένου να διενεργήσει αποκλειστικές σεισμικές έρευνες που θα της επιτρέψουν να εντοπίσει γεωτρητικούς στόχους. Ο διαγωνισμός βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο στάδιο της αξιολόγησης των φακέλων της προσφοράς από την επιτροπή αξιολόγησης που συνέστησε η ΕΔΕΥΕΠ, με τη διοίκηση της εταιρείας να επιδιώκει να ολοκληρώσει τη διαδικασία πολύ νωρίτερα από το περιθώριο των 60 ημερών που προβλέπει ο νόμος.
