Οι φορολογικές αρχές της Ε.Ε. αλλά και πολλών χωρών παγκοσμίως αδυνατούν να παρακολουθήσουν τη ραγδαία εξάπλωση νέων τεχνολογιών, με αποτέλεσμα ένα τεράστιο κομμάτι φορολογητέας ύλης να μένει εκτός φορολογίας. Δεν είναι όμως μόνο η φοροδιαφυγή που συντελείται μέσω των νέων τεχνολογιών. Ισως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το ξέπλυμα μαύρου χρήματος και ενδεχομένως ακόμα μεγαλύτερο είναι η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Η πρόσφατη επίσκεψη του διοικητή της ΑΑΔΕ Γ. Πιτσιλή στις εγκαταστάσεις του IRS, δηλαδή της αμερικανικής εφορίας, είχε ως στόχο να μεταφερθεί τεχνογνωσία στην Ελλάδα για τα κρυπτονομίσματα αλλά και τα ψηφιακά έργα τέχνης. Δύο είδη «επενδύσεων» που αποφέρουν τεράστια κέρδη και μένουν στο απυρόβλητο της φορολογικής νομοθεσίας αλλά και των ελεγκτών.
Μάλιστα το προσεχές διάστημα αναμένεται ομάδα από την ΑΑΔΕ να επισκεφθεί την αμερικανική εφορία και να εκπαιδευθεί πάνω στην τεχνολογία blockchain. Ετσι λοιπόν η φορολογική διοίκηση σε συνεργασία με την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, το χρηματιστήριο, την Αρχή για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος και άλλους φορείς που εμπλέκονται στον έλεγχο επενδυτών, επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων αναμένεται να ξεκινήσουν συζητήσεις για το πώς μπορούν να ελεγχθούν οι πωλητές και οι αγοραστές κρυπτονομισμάτων και ψηφιακών έργων τέχνης.
Οι δύο στόχοι
Σύμφωνα με ανώτατο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου, σε πρώτη φάση αυτό που θα πρέπει να επιτευχθεί είναι ο έλεγχος όσων παράγουν ή, όπως αναφέρεται στο Διαδίκτυο, όσων ασχολούνται με την «εξόρυξη» κρυπτονομισμάτων αλλά και των ψηφιακών έργων τέχνης (NFTs) που η αξία τους ανέρχεται σε εκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, αυτό που γίνεται αντιληπτό από τις ελληνικές αρχές, τόσο από το υπουργείο Οικονομικών όσο και από τη φορολογική διοίκηση, είναι ότι εξαιρετικά δύσκολα θα μπορέσουν να παρακολουθήσουν και να εντάξουν στη φορολογία όλα αυτά τα ψηφιακά επενδυτικά προϊόντα.
Υπάρχει όμως τρόπος κάποιος να μπορέσει να ελέγξει την περιουσία κάθε φορολογουμένου, τον τρόπο απόκτησης των προϊόντων που βασίζονται στην τεχνολογία blockchain και τα κέρδη από την πώλησή τους; Η απάντηση από το στέλεχος του οικονομικού είναι ναι. Εντός του 2023 θα τεθεί σε πλήρη εφαρμογή το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο, όπου θα δηλωθούν όλα τα περιουσιακά στοιχεία 8,5 εκατομμυρίων φορολογουμένων. Ο,τι δεν δηλώνεται και ανακαλύπτεται από τις Αρχές θα κατάσχεται.
Ακίνητα, κινητά περιουσιακά στοιχεία, κρυπτονομίσματα και ψηφιακά έργα τέχνης 8,5 εκατ. φορολογουμένων σε μία βάση δεδομένων.
Παρά λοιπόν το γεγονός ότι έχουν περάσει περισσότερα από 12 χρόνια από την ψήφιση του νόμου για τη δημιουργία του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου, η υλοποίησή του παραμένει σε εκκρεμότητα. Πλέον, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων τοποθετεί χρονικά τη δημιουργία του και την εφαρμογή του το επόμενο έτος. Και η καθυστέρηση οφείλεται στο γεγονός ότι ακόμα δεν έχουν διασυνδεθεί με τα ηλεκτρονικά συστήματα της ΑΑΔΕ το κτηματολόγιο, το χρηματιστήριο κ.λπ.
Ωστόσο, στελέχη αναφέρουν ότι το περιουσιολόγιο ουσιαστικά είναι έτοιμο και μπορεί να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή εντός του 2023, όπου θα γίνει και η διασύνδεση με τους ανωτέρω φορείς και οργανισμούς.
Στη βάση δεδομένων του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου θα περιλαμβάνονται κυρίως ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη, εναέρια μέσα μεταφοράς, κατοχή μετοχών, αμοιβαίων κεφαλαίων και εταιρικών μεριδίων. Επίσης, με νομοθετική διάταξη ή ενδεχομένως με απόφαση του υπουργείου Οικονομικών και της ΑΑΔΕ θα προβλεφθεί και η δήλωση κρυπτονομισμάτων, ψηφιακών έργων τέχνης και γενικότερα όλα τα επενδυτικά τεχνολογικά προϊόντα που θα δημιουργηθούν εφεξής.
Στόχος είναι οι φορολογικές αρχές να έχουν άμεση πρόσβαση στην εικόνα του φορολογουμένου –δηλαδή το σύνολο των εισοδημάτων, των περιουσιακών στοιχείων, των οφειλών, αλλά και των δανειακών υποχρεώσεων– χωρίς να απαιτείται η πρόσβαση σε επιμέρους ηλεκτρονικά αρχεία. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να ανοίξει ο δρόμος και για τον καλύτερο έλεγχο στην άσκηση της κοινωνικής πολιτικής (δηλαδή στα κριτήρια χορήγησης των κοινωνικών επιδομάτων) αλλά και για την κατάργηση των τεκμηρίων διαβίωσης. Επίσης, το ζητούμενο είναι και ο άμεσος εντοπισμός μεταβολών στην περιουσιακή κατάσταση των φορολογουμένων, ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα φαινόμενα αδικαιολόγητου πλουτισμού.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, 8,5 εκατομμύρια φορολογούμενοι θα κληθούν να συμπληρώσουν τις «μερίδες» τους με το σύνολο των περιουσιακών τους στοιχείων. Σε διαφορετική περίπτωση και εφόσον από τον έλεγχο προκύψει αναντιστοιχία, τα πρόστιμα θα είναι τσουχτερά και θα φθάνουν στα επίπεδα της αξίας της περιουσίας που έχει αποκρυβεί. Σημειώνεται ότι το περιουσιολόγιο έχει σχεδόν διασυνδεθεί με όλα τα πληροφοριακά συστήματα της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων και με άλλους φορείς του Δημοσίου.
Η φορολογική διοίκηση θα έχει δυνατότητες άμεσων διασταυρώσεων, ενώ οι φορολογούμενοι θα μπορούν να τυπώνουν στοιχεία αναφορικά με την περιουσιακή τους κατάσταση. Στελέχη του υπουργείου Οικονομικών υποστηρίζουν ότι με τη συμπλήρωση των στοιχείων από τους φορολογουμένους θα εμφανιστεί φορολογητέα ύλη που θα οδηγήσει και στην αύξηση των εσόδων του Δημοσίου. Αυτό σημαίνει ότι σφίγγει ο κλοιός για όσους αποκρύπτουν εισοδήματα, ακίνητα και γενικότερα διάφορα περιουσιακά στοιχεία μεγάλης αξίας, καθώς εφόσον εντοπιστούν από τις φορολογικές αρχές, οι κάτοχοι αυτών θα κινδυνεύουν με τεράστια πρόστιμα.
