Τι σημαίνει να είσαι cool; Όπως φαίνεται, είτε ρωτήσει κανείς έναν Ισπανό ή ένα Νιγηριανό, είτε μια γυναίκα 60 ετών ή έναν νεαρό 25 χρόνων, η απάντηση που θα πάρει θα είναι η ίδια.
Cool είναι κάποιος που είναι εξωστρεφής και ηδονιστής, ισχυρός και περιπετειώδης, ανοιχτός και αυτόνομος.
Τουλάχιστον, αυτό βρήκε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Experimental Psychology.
Στο πλαίσιο μιας έρευνας με τη συμμετοχή σχεδόν 6.000 ατόμων από 12 χώρες, διαπιστώθηκε ότι αυτά τα έξι χαρακτηριστικά σχηματίζουν ένα παγκόσμιο μοτίβο γύρω από την ιδέα του τι είναι cool. Και αυτό το μοτίβο είναι εκπληκτικά συνεπές σε όλους τους πολιτισμούς που αναλύθηκαν, σημειώνει η El Pais.
Ο Todd Pezzuti, αναπληρωτής καθηγητής Μάρκετινγκ στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Adolfo Ibáñez στη Χιλή, ερευνά το πώς η κοινωνική επιρροή μπορεί να διαμορφώσει τη συλλογική σκέψη.
Γι’ αυτό τον τράβηξε η ιδέα να ανακαλύψει τι εννοούν οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ως cool.
«Κάποιοι λένε ότι το να είσαι cool πηγάζει από την αυτοπεποίθηση και τις ικανότητες, ενώ άλλοι το συνδέουν με την επανάσταση», λέει. «Άλλοι υποστηρίζουν ότι ο όρος έχει αποδυναμωθεί τόσο ώστε πλέον είναι απλώς συνώνυμο του να είσαι καλός. Θέλαμε να ξεπεράσουμε τις απόψεις και να λάβουμε πραγματικές απαντήσεις».
Η επιθυμία να είναι κανείς cool, υποστηρίζει ο Pezzuti, έχει ισχυρό αντίκτυπο τόσο στα άτομα όσο και στην κοινωνία. «Πιστεύουμε ότι οι cool άνθρωποι εξυπηρετούν μια συγκεκριμένη λειτουργία μέσα σε ομάδες και κοινωνίες —σπρώχνουν τα όρια και βοηθούν στην πυροδότηση της πολιτισμικής αλλαγής».
Οι ερευνητές περίμεναν ότι η έννοια του cool θα διέφερε από χώρα σε χώρα, για αυτό και διάλεξαν διαφορετικές χώρες, όπως η Τουρκία και Νότια Κορέα, για να επιτύχουν ένα ευρύτερο φάσμα πολιτισμών.
Στη συνέχεια, ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να σκεφτούν τέσσερα συγκεκριμένα άτομα: Ένα που είναι cool και ένα που δεν είναι · ένα που είναι καλό και ένα που δεν είναι.
Μετά, οι εθελοντές συμπλήρωσαν μια σειρά ερωτηματολογίων που μετρούσαν 15 διαφορετικά χαρακτηριστικά.
Με αυτόν τον τρόπο, διαπιστώθηκε ότι οι «καλοί άνθρωποι» συνδέονται με ιδέες όπως η συμμόρφωση, η παράδοση, η ζεστασιά και η ηρεμία. Εν τω μεταξύ, οι cool άνθρωποι συνδέονται με ένα ξεχωριστό είδος επαναστατικότητας – ένα είδος που έχει τις ρίζες του στην κουλτούρα της τζαζ, πριν από περισσότερα από 70 χρόνια.
Το cool πιστεύεται ότι γεννήθηκε τη δεκαετία του 1940 στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν ο σαξοφωνίστας Lester Young ανέβηκε στη σκηνή, με το πρόσωπό του σοβαρό και κρυμμένο πίσω από ένα ζευγάρι γυαλιά ηλίου. Χωρίς να χαμογελά και καλύπτοντας τα μάτια του μπροστά στο κοινό, αμφισβητούσε τους φυλετικούς κανόνες της εποχής του.
«Αν σκεφτούμε τους Αφροαμερικανούς μουσικούς της τζαζ στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940 και του 1950, έπαιξαν θεμελιώδη ρόλο στον ορισμό της αρχικής έννοιας του cool», σημειώνει ο Pezzuti.
Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η ιδέα του cool — βασισμένη στην αυτονομία, την αντισυμβατικότητα και την πολιτισμική καινοτομία — έχει επεκταθεί και έχει εμπορευματοποιηθεί. Αρχικά υιοθετήθηκε από υποκουλτούρες όπως το punk και το hip-hop, και αργότερα από brands, μέσα μαζικής ενημέρωσης και τελικά από τους αλγόριθμους των κοινωνικών δικτύων όπως το TikTok. «Το ενδιαφέρον είναι ότι ακόμη και πριν από το διαδίκτυο, υπήρχαν ήδη παγκοσμίως αναγνωρισμένες cool φιγούρες: από τον James Dean μέχρι τον Muhammad Ali, από τη Frida Kahlo μέχρι τον David Bowie», αναλογίζεται η Elena Daprá, ψυχολόγος στο Official College of Psychology of Madrid.
Η παγκοσμιοποίηση έχει λειτουργήσει τόσο σαν ένα μεγάφωνο όσο και σαν ένας σταθεροποιητής της έννοιας του cool σε παγκόσμια κλίμακα.
Αυτό που πιθανώς αλλάζει – από τη Μαδρίτη μέχρι, ας πούμε, τη Βομβάη – είναι ο τρόπος με τον οποίο εκφράζονται αυτά τα χαρακτηριστικά. Σε ένα μέρος, ένα άτομο μπορεί να θεωρείται cool αν ταξιδεύει με σακίδιο σε όλη την Ευρώπη. Σε ένα άλλο, κάποιος μπορεί να δείξει το ίδιο περιπετειώδες πνεύμα ξεκινώντας μια startup ή αναλαμβάνοντας ένα τολμηρό νέο χόμπι. «Η συμπεριφορά μπορεί να φαίνεται διαφορετική, αλλά τα υποκείμενα χαρακτηριστικά είναι τα ίδια», συνοψίζει ο Pezzuti.
