Αποθέματα και για νέες παροχές της τελευταίας στιγμής «κρατάει» ο κρατικός προϋπολογισμός. Η καλύτερη από το αναμενόμενο πορεία της πραγματικής οικονομίας ενισχύει τα οικονομικά του κράτους, αλλά δημιουργεί και τις προϋποθέσεις για επιπλέον μέτρα στήριξης σε ευάλωτους και σε επιχειρήσεις, ενδεχομένως και πριν από το τέλος του α’ εξαμήνου ακόμα.
Στρώνει το έδαφος όμως και για άλλες παροχές από το 2024 και κάθε χρόνο μετά, χωρίς να διαταράσσεται η οικονομική και κοινωνική ομαλότητα αλλά και χωρίς νέα μέτρα λιτότητας, παρότι η χώρα θα είναι υποχρεωμένη να επιτυγχάνει μόνιμα πρωτογενή πλεονάσματα 2%-2,5% του ΑΕΠ ετησίως συνεχώς ως το 2060 – ή και μεγαλύτερα έως το 2032 που κλείνει το «παράθυρο» άνεσης που άνοιξαν τα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους από τους δανειστές.
«Θετικοί» αστάθμητοι παράγοντες
Μέσα σε εποχές τεράστιας διεθνούς αβεβαιότητος, η ελληνική οικονομία βρίσκει και πάλι διεξόδους. Τρεις νέοι παράγοντες (που δεν διαφαίνονταν καν στον ορίζοντα πριν από 5-6 μήνες) δείχνουν πως η χώρα ήταν καλά προετοιμασμένη μεν για τα χειρότερα, αλλά αυτό της επιτρέπει να παίρνει και «ανάσες» όποτε τα πράγματα εξελίσσονται κάπως καλύτερα.
Συγκεκριμένα:
■ οι διεθνείς τιμές φυσικού αερίου «ξεφούσκωσαν» απότομα το 2023, καταγράφοντας «βουτιά» έως 75% εν σχέσει με τον Δεκέμβριο (από τα 131 στα 35 ευρώ τον Μάιο ανά θερμική μεγαβατώρα). «Ετσι περισσεύει» χρήμα και ΑΕΠ, που φαινόταν ότι θα χαθεί από τη χώρα.
Ως αποτέλεσμα, στο τρίμηνο Ιανουαρίου – Μαρτίου πέρυσι (όπου υπάρχουν διαθέσιμα συγκριτικά στοιχεία) από εισαγωγές σε αέριο και καύσιμα η χώρα είχε χάσει συνάλλαγμα 2,7 δισ. ευρώ, ενώ φέτος μόλις 1,7 δισ. ευρώ.
Επιχειρήσεις και νοικοκυριά εξοικονόμησαν άμεσα 40% επειδή υποχώρησαν οι διεθνείς τιμές. Γλιτώνοντας 1 δισ. ευρώ σε μόλις τρεις μήνες για καύσιμα, η «προβολή» σε ετήσια βάση δείχνει εν δυνάμει κέρδη 4 δισ. ευρώ συνολικά που θα παραμείνουν στην ελληνική οικονομία, ή έως και 2% μεγαλύτερο ΑΕΠ για το 2023! Αυτό μπορεί να σημαίνει και μεγαλύτερη ανάπτυξη τελικά για φέτος, έως 4% ή 5%, αντί 2,3%-3% που είναι η τελευταία επίσημη πρόβλεψη σήμερα.
■ Η βελτίωση στο ισοζύγιο καυσίμων σημαίνει 1 δισ. μικρότερες ανάγκες για μέτρα στήριξης στην ενέργεια από το κράτος. Για να καλύψει τις ανάγκες για μέτρα στήριξης ως τώρα, το υπουργείο Οικονομικών είχε προβλέψει ειδικό αποθεματικό 1 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό, από το οποίο διέθεσε ήδη το μεγαλύτερο μέρος του για πληρωμές Market Pass, λογαριασμών ρεύματος κ.λπ.
Για τη συνέχεια της χρονιάς, όμως, προϋπολόγισε και επιπλέον 650-900 εκατ. ευρώ επιβάλλοντας φόρους στα «υπερκέρδη» των διυλιστηρίων από το 2022, τα οποία θα δηλωθούν από Μάιο και μετά – καθώς επίσης και στα κέρδη των εταιρειών παροχής ρεύματος.
«Ουρανοκατέβατα» κέρδη – Τι σημαίνουν πρακτικά;
Οτι όσο οι τιμές αερίου και ενέργειας πέφτουν διεθνώς, τόσο μειώνεται το κόστος για την ελληνική οικονομία, οι ελληνικές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά γλιτώνουν δαπάνες και το κράτος εξοικονομεί κονδύλια γιατί συνεχίζει να εισπράττει έσοδα από φόρους (έως 1 δισ. ευρώ) που έχουν ήδη προϋπολογιστεί στα «υπερκέρδη», αλλά δεν θα δαπανηθούν για λογαριασμούς όπως σχεδιαζόταν.
Με τα νέα δεδομένα, η κυβέρνηση σχηματίζει έναν «κουμπαρά» που αλλάζει κατεύθυνση. Αν δεν ανατραπούν άρδην τα δεδομένα στη διεθνή και την ελληνική οικονομία, μπορεί να χρηματοδοτήσει έκτακτες ανάγκες και μέτρα στήριξης στο εσωτερικό της χώρας, όπως π.χ. παράταση του Market Pass ή νέου τύπου μέτρα στήριξης ευάλωτων για επιπλέον 3 μήνες ή και έως τέλος του έτους, καθώς επίσης και άλλα μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων της ραγδαίας αύξησης των επιτοκίων για νοικοκυριά ή επιχειρήσεις.
«Εντός προϋπολογισμού» κάθε ευρώ
Σε κάθε περίπτωση, για οποιοδήποτε έκτακτο επίδομα αποφασιστεί να δοθεί, δεν αρκεί να υπάρχει μόνο ταμειακό απόθεμα. Πρέπει ταυτόχρονα να υπάρχει και δημοσιονομικό περιθώριο έναντι του στόχου που έχει τεθεί στον προϋπολογισμό.
Η κυβέρνηση όμως έχει φροντίσει και για αυτό, καθώς διαμορφώνει τους αναγκαίους όρους και στο δημοσιονομικό πεδίο, για να πετύχει την αξιοποίηση των πόρων αυτών, πέραν όσων έχει εξαγγείλει ήδη στο οικονομικό πρόγραμμα της κυβέρνησης για φέτος και την επόμενη τετραετία ο πρωθυπουργός.
Στο Πρόγραμμα Σταθερότητος που κατέθεσε τέλος Απριλίου η Αθήνα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προβλέπει ότι όπως πάνε τα πράγματα -αν δεν ληφθούν δηλαδή αποφάσεις για άλλα έκτακτα μέτρα και δαπάνες- το πρωτογενές πλεόνασμα φέτος θα φτάσει στο 1,1% του ΑΕΠ και όχι 0,7% που προέβλεπε ο Προϋπολογισμός για το 2023.
Τονίζει ταυτόχρονα όμως προς τις Βρυξέλλες ότι ο ετήσιος στόχος (0,7%) δεν αλλάζει, προϊδεάζοντας έτσι ότι η τελική υπέρβαση (0,4% του ΑΕΠ) σχεδιάζεται να δαπανηθεί και να αποδοθεί στην κοινωνία, αντί να φυλαχθεί για να «φουσκώσει» κι άλλο το πρωτογενές πλεόνασμα.
Επιπρόσθετα, το ΑΕΠ επί του οποίου υπολογίζονται αυτές οι δαπάνες θα είναι τελικά φέτος αρκετά υψηλότερο από όσο προϋπολογιζόταν. Καθώς η υπέρβαση (0,4%) θα υπολογιστεί σε ΑΕΠ 229 δισ. και όχι 220 δισ. ευρώ (με ανάπτυξη 2,3%, αντί 1,8% που γράφτηκε στον Προϋπολογισμό στα τέλη του 2022). Το συνολικό ποσό «μεταφράζεται» και πάλι σε περίπου 900 εκατ. έως 1 δισ. ευρώ, τα οποία συμπίπτουν και «κουμπώνουν» σχεδόν απόλυτα με τα επιπλέον ταμειακά διαθέσιμα του 1 δισ. ευρώ.
Εξτρα παροχές το 2024
Μέρος τουλάχιστον από τα οφέλη αυτά «μεταφέρεται» στο 2024 και στα επόμενα χρόνια, υπό τον όρο ότι δεν θα υπάρξει «πισωγύρισμα» σε έκρυθμες καταστάσεις.
Η αρχή έγινε ήδη από πέρυσι, αφού η πρόωρη επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 0,1% από το 2022 αντί το 2023, δεν αναβαθμίζει απλώς τη χώρα στα μάτια των αγορών στο εξωτερικό, αλλά ωφελεί σημαντικά και τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της.
Και αυτό διότι η χρονιά ξεκινά από καλύτερη αφετηρία και μειώνεται η απόσταση που έχει να διανύσει φέτος η Ελλάδα μέχρι να φτάσει σε πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% στο τέλος του 2023. Σε κάθε περίπτωση, μια τέτοια εξέλιξη σημαίνει μικρότερη δημοσιονομική προσαρμογή και ευκολότερη επίτευξη του στόχου, με μικρότερη ή καθόλου ανάγκη και πίεση για μέτρα λιτότητας.
