Η Ινδία, μια χώρα με πληθυσμό 1,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, αποδεικνύεται πολύ μικρότερη αναφορικά με την πραγματική καταναλωτική της βάση. Σύμφωνα με έκθεση της επενδυτικής εταιρείας venture capital Blume Ventures, περίπου 1 δισ. Ινδοί δεν έχουν κανένα διαθέσιμο εισόδημα για την αγορά μη βασικών αγαθών ή υπηρεσιών.
Το καταναλωτικό κοινό της χώρας – δηλαδή το δυναμικό πελατολόγιο για επιχειρήσεις και startups – αριθμεί μόλις 130-140 εκατ. ανθρώπους, δηλαδή όσος είναι ο πληθυσμός του Μεξικού. Άλλοι 300 εκατ. Ινδοί χαρακτηρίζονται ως «αναδυόμενοι» ή «φιλόδοξοι» καταναλωτές, οι οποίοι ωστόσο παραμένουν επιφυλακτικοί στις δαπάνες τους, παρότι η διάδοση των ψηφιακών πληρωμών έχει διευκολύνει τις συναλλαγές.
Η αθέατη πλευρά της ινδικής οικονομίας
Η έκθεση υπογραμμίζει, ότι η οικονομική ανάπτυξη της Ινδίας δεν συνοδεύεται από διεύρυνση της μεσαίας τάξης. Αντίθετα, το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών βαθαίνει, με τους ήδη εύπορους να αυξάνουν ακόμη περισσότερο την περιουσία τους, ενώ οι χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις βλέπουν τη δύναμη αγορών τους να μειώνεται. Αυτό έχει οδηγήσει σε μια σαφή τάση premiumisation, δηλαδή της εστίασης των εταιρειών σε ακριβότερα, πολυτελή προϊόντα και υπηρεσίες, αφήνοντας στην άκρη τη μαζική αγορά.
Η άνθηση της πολυτελούς κατανάλωσης
Οι αλλαγές στο καταναλωτικό προφίλ της Ινδίας γίνονται εμφανείς στην αγορά κατοικίας και τεχνολογίας. Οι πωλήσεις πολυτελών διαμερισμάτων σε κλειστές κοινότητες αυξάνονται ραγδαία, ενώ οι προσιτές κατοικίες αποτελούν πλέον μόλις το 18% της αγοράς, έναντι 40% πριν από πέντε χρόνια. Οι premium εκδόσεις των smartphones γνωρίζουν εκρηκτική ζήτηση, την ώρα που τα οικονομικά μοντέλα δυσκολεύονται να βρουν αγοραστές. Η «οικονομία της εμπειρίας» γνωρίζει άνθηση, με τα ακριβά εισιτήρια για συναυλίες διεθνών καλλιτεχνών, όπως οι Coldplay και ο Ed Sheeran, να πωλούνται σε χρόνο ρεκόρ.
Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι της νέας οικονομίας
Όπως αναφέρει στο BBC ένας εκ των συντακτών της έκθεσης, ο Σάτζιθ Πάι, οι επιχειρήσεις που προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα ευημερούν, ενώ όσες παρέμειναν εστιασμένες στη μαζική αγορά χάνουν σταθερά μερίδιο. Η ανισότητα αυτή επιδεινώθηκε από την πανδημία, ενισχύοντας το λεγόμενο K-shaped recovery, όπου οι εύποροι έγιναν πλουσιότεροι και οι φτωχότεροι έχασαν ακόμη περισσότερο την αγοραστική τους δύναμη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το φαινόμενο αυτό δεν είναι καινούργιο: από το 1990 έως σήμερα, το ανώτερο 10% των Ινδών αύξησε το μερίδιό του στο εθνικό εισόδημα από 34% σε 57,7%, ενώ το χαμηλότερο 50% είδε το ποσοστό του να συρρικνώνεται από 22,2% στο 15%.
Χαμηλοί μισθοί και αυξανόμενος δανεισμός
Ένας από τους βασικούς λόγους που οι χαμηλές και μεσαίες εισοδηματικές τάξεις δυσκολεύονται να καταναλώσουν είναι η στασιμότητα των μισθών. Σύμφωνα με στοιχεία της Marcellus Investment Managers, το 50% των φορολογούμενων στην Ινδία έχει δει το εισόδημά του να παραμένει στάσιμο την τελευταία δεκαετία, κάτι που μεταφράζεται σε δραματική μείωση της αγοραστικής δύναμης λόγω πληθωρισμού.
Παράλληλα, οι καθαρές χρηματοοικονομικές αποταμιεύσεις των ινδικών νοικοκυριών βρίσκονται κοντά σε ιστορικό χαμηλό 50 ετών, σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα της Ινδίας (RBI). Την ίδια ώρα, η τράπεζα έχει βάλει «φρένο» στον εύκολο δανεισμό χωρίς εξασφαλίσεις, ο οποίος τροφοδοτούσε την κατανάλωση μετά την πανδημία. Η διακοπή αυτής της πρακτικής αναμένεται να επηρεάσει περαιτέρω τις καταναλωτικές δαπάνες.
Τι περιμένει η ινδική οικονομία στο μέλλον;
Βραχυπρόθεσμα, δύο παράγοντες αναμένεται να δώσουν ώθηση στην κατανάλωση, πρώτον, αύξηση της ζήτησης στην αγροτική Ινδία, λόγω των καλών σοδειών και δεύτερον, μια δημοσιονομική ένεση ύψους 12 δισ. δολαρίων, μέσω φορολογικών ελαφρύνσεων, που ανακοινώθηκε στον πρόσφατο προϋπολογισμό.
Ωστόσο, σε βάθος χρόνου, οι προκλήσεις παραμένουν. Η μεσαία τάξη της Ινδίας, η οποία παραδοσιακά κινούσε την οικονομία, συρρικνώνεται, ενώ η αυτοματοποίηση απειλεί θέσεις εργασίας, κυρίως σε λευκά κολάρα και χαμηλής ειδίκευσης εργασίες στον τομέα των υπηρεσιών. Η έκθεση της ινδικής κυβέρνησης προειδοποιεί ότι η εργασιακή αναδιάρθρωση λόγω της τεχνολογίας είναι ιδιαίτερα ανησυχητική για μια οικονομία που βασίζεται στην κατανάλωση. Αν οι χειρότερες προβλέψεις επαληθευτούν, η ανάπτυξη της Ινδίας ενδέχεται να εκτροχιαστεί.
