γράφει ο Χρυσοβαλάντης – Γεώργιος Πατανάς, θεολόγος
Έχουμε αναρωτηθεί ποτέ γιατί η Ελλάδα, η κοιτίδα του πολιτισμού, δεν κατάφερε να απελευθερώσει την ιστορική της πρωτεύουσα, την Κωνσταντινούπολη; Το έτος 1453 αποτέλεσε σημείο καμπής, όχι μόνο για την ελληνική ιστορία αλλά και για την παγκόσμια, καθώς οι Οθωμανοί Τούρκοι κατέλαβαν την Πόλη των Πόλεων.
Μετά την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους, δημιουργήθηκε ένας ελληνορωμαϊκός πολιτισμός που, σε συνδυασμό με τον Χριστιανισμό, διαμόρφωσε μια νέα κοσμοαντίληψη. Η μεταφορά της πρωτεύουσας στη Βυζάντιο, που μετονομάστηκε σε Κωνσταντινούπολη, σηματοδότησε την απαρχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας της Ανατολής, γνωστής και ως Ρωμανίας.
Παρά τη διάσπαση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το ανατολικό τμήμα συνέχισε να υφίσταται για περίπου 1.100 χρόνια, με την ελληνική γλώσσα, τέχνη και πολιτισμό να κυριαρχούν. Η αυτοκρατορία αυτή αποτέλεσε το προπύργιο του ελληνισμού και της Ορθοδοξίας.
Παρά τη διάσπαση της αυτοκρατορίας σε ανατολικό και δυτικό τμήμα, αυτή συνέχισε να υπάρχει για άλλους 11 αιώνες, με χιλιάδες εχθρούς να την πολιορκούν, αλλά αυτή να αντιστέκεται. Στη διάρκεια αυτών των αιώνων, η αυτοκρατορία μετατράπηκε σταδιακά σε ελληνική και η Μεσόγειος σε ελληνική λίμνη. Απόδειξη ότι ήταν ελληνική δεν ήταν μόνο η γλώσσα που μιλούσαν, η οποία ήταν η ελληνική, αλλά και οι τέχνες, τα γράμματα και ο τρόπος έκφρασης ήταν ελληνικός. Στα τελευταία δε χρόνια, επανήλθε η ορολογία της λέξεως “Έλλην” με θετική απόχρωση.
Το 1204, κατά τη διάρκεια της Δ΄ Σταυροφορίας, η Κωνσταντινούπολη καταλήφθηκε από τους Σταυροφόρους, οδηγώντας στη δημιουργία του Λατινικού Βασιλείου. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από λεηλασίες, καταστροφές και την αποδυνάμωση της Ρωμανίας.
Η αυτοκρατορία της Νίκαιας κατάφερε να ανακαταλάβει την Πόλη το 1261, αλλά η παλιά της δόξα δεν επανήλθε ποτέ πλήρως. Η παρακμή ήρθε δυόμιση αιώνες πριν, όταν η εγκληματική και δολοφονική οργάνωση της Δ΄ Σταυροφορίας, με συνεργούς τους ανάξιους αυτοκράτορες της εποχής, άφησαν οριστικά το στίγμα τους, καταστρέφοντας την, απογυμνώνοντάς και ακρωτηριάζοντάς την από περιοχές εύπορες και πληθυσμούς ελληνικούς.
Από την άλλη δε πλευρά, ο Πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ ήταν αυτός που εξέδωσε την παπική βούλα Post miserabile στις 15 Αυγούστου 1198, καλώντας τους Χριστιανούς της Ευρώπης σε σταυροφορία . Αν και η αρχική πρόθεση ήταν η ανακατάληψη των Αγίων Τόπων, η Δ΄ Σταυροφορία κατέληξε στην κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204, γεγονός που οδήγησε στην ίδρυση της Λατινικής Αυτοκρατορίας και την αποδυνάμωση της Ρωμανίας. Αυτή η απογύμνωση της, την έκαναν ευάλωτη στις επόμενες επιθέσεις, των εχθρών
Η κλοπή από την αυτοκρατορία ήταν τόσο μεγάλη που η σύγχρονη συναλλαγματική βασίστηκε στα πλούτη που πάρθηκαν από τα θησαυροφυλάκια, ενώ πόλεις όπως η Βενετία ξεχρέωσαν τα δάνειά τους.
Μετά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης, η δυναστεία των Παλαιολόγων προσπάθησε να ανασυγκροτήσει την αυτοκρατορία. Ωστόσο, οι συνεχείς εξωτερικές απειλές και οι εσωτερικές διαμάχες καθιστούσαν δύσκολη την ανάκαμψη. Παρά τις προσπάθειες, η αυτοκρατορία παρέμεινε ευάλωτη στις επιθέσεις των Οθωμανών.
Η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης ξεκίνησε στις 6 Απριλίου 1453 και διήρκεσε έως τις 29 Μαΐου. Ο οθωμανικός στρατός, υπό τον σουλτάνο Μωάμεθ Β΄, αριθμούσε περίπου 100.000–150.000 άνδρες, συμπεριλαμβανομένων 12.000 γενιτσάρων και υποτελών χριστιανών στρατιωτών. Το πυροβολικό τους, με επικεφαλής τον Ούγγρο μηχανικό Ουρβανό, περιλάμβανε τεράστια πολιορκητικά κανόνια που μπορούσαν να καταστρέψουν τα ισχυρά τείχη της πόλης.
Στις 29 Μαΐου 1453, μετά από 53 ημέρες πολιορκίας, οι Οθωμανοί κατάφεραν να διασπάσουν τα τείχη της Κωνσταντινούπολης. Η άλωση της Πόλης σηματοδότησε το τέλος της Ρωμανίας και την αρχή της Οθωμανικής κυριαρχίας. Η Κωνσταντινούπολη μετονομάστηκε σε Ιστανμπούλ και έγινε η νέα πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατά την Άλωση, η Κωνσταντινούπολη υπέστη ανείπωτες καταστροφές. Ο ιστορικός Γεώργιος Σφραντζής περιγράφει με συγκλονιστικές λεπτομέρειες τις σφαγές, τις λεηλασίες και την αιχμαλωσία των κατοίκων. Οι εκκλησίες βεβηλώθηκαν, οι γυναίκες και τα παιδιά υποδουλώθηκαν, και τα πολιτιστικά κειμήλια καταστράφηκαν ή εκλάπησαν.
Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην παγκόσμια ιστορία, σηματοδοτώντας το τέλος της μεσαιωνικής περιόδου και την αρχή της Αναγέννησης στην Ευρώπη. Παρά την απώλεια της Πόλης, ο ελληνικός λαός διατήρησε την ταυτότητά του και συνέχισε να αγωνίζεται για την ελευθερία και την ανεξαρτησία του.
Η πτώση της Ρωμανίας οφείλεται σε ανίκανους αυτοκράτορες, όπως ο Αλέξιος Γ’ Άγγελος, και προδότες που έθεταν το προσωπικό τους συμφέρον πάνω από το κοινό καλό. Οι πλούσιοι αρνήθηκαν να χρηματοδοτήσουν την άμυνα της Πόλης, και όταν αυτή έπεσε, ο Μωάμεθ Β’ τους εκτέλεσε για την προδοσία τους. Σήμερα, η Ελλάδα αντιμετωπίζει παρόμοιες προκλήσεις, με κυβερνήσεις που παραμελούν τα εθνικά συμφέροντα και υπονομεύουν την κυριαρχία της χώρας. Η ιστορία της Ρωμανίας μας διδάσκει την αξία της ενότητας, της θυσίας και της αγάπης για την πατρίδα. Ας αντλήσουμε διδάγματα από το παρελθόν για να διαμορφώσουμε ένα καλύτερο μέλλον.
