Του Κωνσταντίνου Φλαμή
Ο Κλεομένης Κωστόπουλος ολοκληρώνει μία ακόμη τοιχογραφία του στην Πάτρα. Εμπνευσμένη από ένα γεγονός που θα συγκινούσε τον καθένα. Το πώς το 1943 οι Ζακυνθινοί έσωσαν τους 272 Εβραίους του νησιού από τους Γερμανούς Ναζί που ζητούσαν επιτακτικά να τους οδηγήσουν στο Αουσβιτς και σε άλλα στρατόπεδα θανάτου. Το έργο στηρίζεται και σε φωτογραφικό υλικό. Φωτογραφίες του τότε Δημάρχου του νησιού, του τότε Μητροπολίτη, και κάποιων παιδιών από οικογένειες Εβραίων. Αλλά και μία φωτογραφία οικογένειας Εβραίων. Η ανάρτηση του Κλεομένη Κωστόπουλου με το νέο του έργο, είχε εκατοντάδες σχόλια. Μεταξύ αυτών και του Μωυσή Μόρδου, Εβραίου της Ζακύνθου ο οποίος στην κάτω δεξιά πλευρά της τοιχογραφίας αναγνωρίζει τον εαυτό του: «Στην τοιχογραφία, με συγκίνηση αναγνώρισα κάτω δεξιά την οικογένεια μου στο Εβραϊκό γκέτο το 1953. Εγώ (τριών ετών) ο ξανθός στα γόνατα του μπαμπά μου! Εκ μέρους όλων των διασωθέντων και των απογόνων τους, ευχαριστώ θερμά τον κύριο Κωστόπουλο»! γράφει οκ. Μόρδος. Αν οι Ζακυνθινοί δεν ύψωναν «ανάστημα» στους Ναζί κατακτητές, ο κ. Μωυσής, όπως και πολλοί άλλοι, σήμερα δεν θα ζούσαν.
ΚΛΕΟΜΕΝΗΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ: Ψηλά το κεφάλι!
Ο καλλιτέχνης και εμπνευστής του Art Work δημιούργησε μία τοιχογραφία μου με τον τίτλο «αλληλεγγύη», στην οδό Ζακύνθου 36, στην Πάτρα. Δεν επέλεξε τυχαία πολυκατοικία από την συγκεκριμένη οδό. Όπως ο ίδιος γράφει, το έναυσμα, ώστε να δημιουργήσει αυτό το έργο, ήταν ένα ιστορικό γεγονός που έλαβε χώρα στο νησί της Ζακύνθου το 1943.
Τον Δεκέμβριο του 1943, κατά την διάρκεια της κατοχής, οι γερμανικές αρχές απαίτησαν από τον μητροπολίτη Χρυσόστομο Δημητρίου και τον δήμαρχο της Ζακύνθου Λουκά Καρρέρ να παραδώσουν όλους τους εβραίους του νησιού. Η εβραϊκή κοινότητα της Ζακύνθου αριθμούσε 272 μέλη, τα οποία ζούσαν αρμονικά ανάμεσα στους 42.000 κατοίκους του νησιού.
Ο γερμανός φρούραρχος Berens και ο διοικητής του νησιού Lütt, έδωσαν στον δήμαρχο προθεσμία 72 ωρών προκειμένου να παραδώσει κατάλογο με τα ονόματα όλων των εβραίων κατοίκων, με στόχο να οδηγηθούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και σε βέβαιο θάνατο.
Ο δήμαρχος Καρρέρ ζήτησε αμέσως την βοήθεια του μητροπολίτη Χρυσόστομου Δημητρίου, και οι δυο τους αρνήθηκαν να παραδώσουν έστω και έναν άνθρωπο. Έτσι μαζί, μέσα σε 72 ώρες, έκαναν τα πάντα για να σώσουν τους 272 Εβραίους.
Με την βοήθεια των χριστιανών κατοίκων, οι εβραίοι φυγαδεύτηκαν κρυφά σε μακρινά χωριά στα ορεινά ή κρύφτηκαν προσωρινά μέσα σε αποθήκες.
Πλαστογραφήθηκαν πιστοποιητικά και ταυτότητες έτσι ώστε οι εβραίοι να περάσουν για χριστιανοί. Μολονότι όλοι οι κάτοικοι ήξεραν τι συνέβαινε, κανείς δεν αποκάλυψε κάτι στους Γερμανούς. Όταν έληξε η προθεσμία, ο μητροπολίτης Χρυσόστομος παρέδωσε στους Γερμανούς τον κατάλογο με τα ονόματα. Περιελάμβανε μόνο δύο: το δικό του και του Καρρέρ.
Οι εβραίοι παρέμειναν κρυμμένοι μέχρι την απελευθέρωση του νησιού, τον Σεπτέμβριο του 1944. Έτσι σώθηκαν και οι 272.
Ως ένδειξη ευγνωμοσύνης, το κράτος του Ισραήλ το 1978, τίμησε τον μητροπολίτη Χρυσόστομο και τον δήμαρχο Λουκά Καρρέρ για την αυτοθυσία και την ηρωική τους στάση απέναντι στο Ολοκαύτωμα. Ανακηρύχθηκαν «Δίκαιοι των Εθνών» και η Ζάκυνθος «Νησί των Δικαίων». Σήμερα, η ηρωική πράξη των δύο ανδρών διδάσκεται στα σχολεία του Ισραήλ.
Όπως γράφει ο καλλιτέχνης θέλει να ευχαριστήσει όλους τους ανθρώπους της γειτονιάς που βοήθησαν να ολοκληρωθεί το έργο όπως και τους συνεργάτες του Χρυσάνθη Καλογεροπούλου, Μυρτώ Ασημακοπούλου και Μάριο Φλιάτουρα.
Και ο πατέρας ενός ακόμη Πατρινού
Μεταξύ των ανθρώπων που βοήθησαν τους Εβραίους της Ζακύνθου ήταν και ο αείμνηστος Ευάγγελος Αγγελόπουλος. Ο πατέρας του Πατρινού συλλέκτη Σπύρου Αγγελόπουλου. Βρισκόταν στην Ζάκυνθο το 1943-44 και χάρη στη γνωριμία του με τον φρούραρχο, απέτρεψε σε 2η φάση, τα πλοία που τελευταίες μέρες της Κατοχής, έπλεαν προς τη Ζάκυνθο για να πάρουν τους Ζακυνθινούς Εβραίους στο Άουσβιτς! «Ήρωας και σωτήρας μας» γράφει ο κ. Μωυσής.
Η τοιχογραφία στην οδό Ζακύνθου
Η πραγματική φωτογραφία
Ο κ. Μωυσής σήμερα
