Παγιδευμένη στη μέγγενη δύο πολέμων, μιας ενδεχόμενης νέας ενεργειακής κρίσης, αποκύημα του ενός εκ των πολέμων, και εν αναμονή ενός νέου εμπορικού πολέμου πιθανώς πολύ πιο καταστρεπτικού από τον πρώτο, η παγκόσμια οικονομία μπαίνει στο νέο έτος μέσα στην αβεβαιότητα. Περιβάλλεται, όμως, από τις νέες τεχνολογίες που ανοίγουν μπροστά της μια νέα εποχή και φέρνουν μαζί τους όχι μόνο τους αυτονόητους κινδύνους, αλλά και υποσχέσεις, ευκαιρίες και οράματα. Το 2025 δεν περιβάλλεται απλώς από τον καταιγισμό των νέων τεχνολογιών, από την τεχνητή νοημοσύνη και τη ρομποτική, τον ψηφιακό κόσμο και την εξερεύνηση του Διαστήματος, αλλά πρωτίστως φέρνει μαζί του τη ραγδαία εξέλιξή τους. Και η επέλασή τους υπόσχεται να φέρει μέσα στο νέο έτος θεμελιώδη και διαρκή μετασχηματισμό των οικονομιών.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, μέσα στο 2025 περιμένουμε να δούμε την περαιτέρω εξερεύνηση του Διαστήματος και τα πρώτα βήματα προς την εμπορευματοποίησή του, καθώς ανεβάζουν ταχύτητες οι παράτολμοι, παθολογικά φιλόδοξοι και βαθύπλουτοι επιχειρηματίες, όπως ο Τζεφ Μπέζος της Amazon και ο Ελον Μασκ της Tesla, με τις διαστημικές εταιρείες τους, Blue Origin και SpaceX, αντιστοίχως. Οι δύο εταιρείες πραγματοποίησαν νέες δοκιμές τους τελευταίους μήνες του περασμένου έτους, με την τελευταία εκτόξευση του Starship της SpaceX να θεωρείται αρκετά επιτυχής. Οι δύο μεγιστάνες διοχετεύουν ιλιγγιώδη κεφάλαια στις διαστημικές εταιρείες τους και την ίδια στιγμή αναμένεται πως πολλά κράτη θα ενδιαφερθούν για τις εταιρείες του κλάδου, σε μια προσπάθεια να αντλήσουν οικονομικά οφέλη αλλά και να κατοχυρώσουν ορισμένα ζητήματα ασφάλειας.
Παράγοντες του κλάδου εκτιμούν, έτσι, πως οι σχετικές δαπάνες θα οδηγήσουν σε βιομηχανίες αξίας πολλών τρισ. δολαρίων. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Payload Space, το προσωπικό της Blue Origin έχει φτάσει πλέον τα 11.000 άτομα και πλησιάζει, έτσι, τους 14.000 υπαλλήλους της SpaceX. Οι πληρωμές που καταβάλλει ο Μπέζος για αυτό το προσωπικό φτάνουν στο ιλιγγιώδες ύψος των 2 δισ. δολ. τον χρόνο, ενώ από το 2017 ο Μπέζος έχει ενημερώσει τους επενδυτές πως επενδύει στην Blue Origin τουλάχιστον 1 δισ. δολ. τον χρόνο. Ανταγωνίζεται, έτσι, επιθετικά τη SpaceX, της οποίας η χρηματιστηριακή αξία έφτασε το περασμένο έτος στα 210 δισ. δολ.
Την πιο επιθετική δύναμη μετασχηματισμού ολόκληρων κλάδων και βιομηχανιών αναμφίβολα φέρνουν η ρομποτική και η τεχνητή νοημοσύνη. Η ρομποτική υπόσχεται πως τα επιτυχέστερα ανθρωπόμορφα ρομπότ, το Ameca της Engineered Arts και το Digit της Agility Robotics, θα αναλάβουν άμεσα δυναμικό ρόλο στη φροντίδα των ηλικιωμένων, στη φροντίδα του σπιτιού αλλά και στο λιανικό εμπόριο, στο οποίο έχουν ήδη κάνει αισθητή την παρουσία τους. Ειδικοί του κλάδου επιμένουν πως τα ανθρωπόμορφα ρομπότ θα διατεθούν σύντομα στην αγορά σε προσιτό κόστος και θα κάνουν αισθητή την παρουσία τους στα νοικοκυριά, ενώ ρομποτικές συσκευές θα εκτοπίσουν σε μεγάλο βαθμό τις παραδοσιακές οικιακές συσκευές. Προσθέτουν, πάντως, ότι μέσα στο 2025 η ρομποτική θα ενσπείρει βαθύτατες διχογνωμίες ως προς το τι αποτελεί πλέον ανθρώπινη εργασία.
Κάτι ανάλογο θα ισχύσει και για την τεχνητή νοημοσύνη, καθώς προσφάτως έχουν αναπτυχθεί πολλές μέθοδοι ανάγνωσης, ερμηνείας και παραγωγής ποικίλων μορφών δεδομένων, είτε κειμένου, είτε εικόνων, είτε ήχου. Και μέσα στο 2025 μπορεί να δούμε θεαματικές καινοτομίες σε ευρύτατο φάσμα κλάδων, από τον τομέα της υγείας έως την εκπαίδευση και τις επικοινωνίες. Σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου, οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης θα δούμε να λειτουργούν καταλυτικά σε σύνθετες εργασίες νομικής φύσεως, να διευκολύνουν τη λειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων, την ανάπτυξη νέων προϊόντων και πιθανότατα να αυξάνουν με γεωμετρική πρόοδο την παραγωγικότητα διαφόρων κλάδων.
Στο μεταξύ, εξακολουθούν να αναπτύσσονται και να προελαύνουν οι τεχνολογίες της ηλεκτροκίνησης και των αυτοκινούμενων οχημάτων παρά τα βήματα πίσω που έκαναν τελευταία εξαιτίας των δεινών που πλήττουν τις αυτοκινητοβιομηχανίες της Ευρώπης και την οικονομία της κίνησης. Η αμερικανική εταιρεία τεχνολογικών ερευνών και συμβούλων Gartner εκτιμά πως κάπου προς τα τέλη του 2025 στους δρόμους των ΗΠΑ θα κυκλοφορούν τουλάχιστον 85 εκατ. ηλεκτροκίνητα οχήματα.
Αλλοι ανεξάρτητοι αναλυτές του κλάδου προεξοφλούν πως θα είναι ηλεκτροκίνητο το 1 στα 4 καινούργια αυτοκίνητα που θα πουληθούν μέσα στο νέο έτος. Εκ των πραγμάτων η επέλαση της ηλεκτροκίνησης αναμένεται να μετασχηματίσει τις ενεργειακές ανάγκες της οικονομίας, ιδιαιτέρως όσες σχετίζονται με το πετρέλαιο, και να αναγκάσει μεγάλο φάσμα βιομηχανικών κλάδων να στραφούν στην πράσινη ενέργεια και στις σχετικές τεχνολογίες. Και τέλος, οι πλέον αισιόδοξοι ή και πλέον οραματιστές βλέπουν τα αυτοκινούμενα οχήματα να κάνουν την εμφάνισή τους στις μεγαλουπόλεις.
Ορατοί οι κίνδυνοι για νέο εμπορικό πόλεμο
Η πραγματικότητα της οικονομίας υπαγορεύει μια ανώμαλη προσγείωση από τα διαστημικά ταξίδια του Μπέζος και του Μασκ στην πεζή πραγματικότητα και στους ορατούς κινδύνους που θα αντιμετωπίσουμε από τον πρώτο κιόλας μήνα του 2025. Με την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ σε λίγες ημέρες να συνεπάγεται την υλοποίηση τουλάχιστον ενός μέρους όσων έχει εξαγγείλει στην προεκλογική εκστρατεία του, η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να βρεθεί σύντομα στη δίνη νέου εμπορικού πολέμου. Ενός εμπορικού πολέμου ενδεχομένως πιο επιθετικού από τον προηγούμενο, δεδομένου του πόσο ενισχυμένος είναι αυτή τη φορά ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ. Αλλωστε αυτή τη φορά ο εμπορικός πόλεμος μπορεί να καταφέρει πολύ πιο καίριο πλήγμα στην οικονομία της Κίνας, καθώς η δεύτερη οικονομία στον κόσμο βρίσκεται εν μέσω επιβράδυνσης και ενός πλέγματος κρίσεων με πιθανές παρενέργειες σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι άλλωστε πιθανή ακόμη και μια λαίλαπα δασμών στα ευρωπαϊκά προϊόντα, καθώς ο Τραμπ έχει απειλήσει, μεταξύ άλλων, με οριζόντιους δασμούς 20% σε όλες τις εισαγωγές στις ΗΠΑ.
Στην πλειονότητά τους οι οικονομολόγοι εκφράζουν φόβους πως αναπόφευκτη συνέπεια της πολιτικής του Τραμπ θα είναι η νέα επιτάχυνση του πληθωρισμού στην υπερδύναμη, πιθανώς ύφεση σε πολλές άλλες χώρες εξαιτίας των δασμών και τελικά πλήγμα ακόμη και στην αμερικανική οικονομία. Η Ευρωζώνη έχει κάθε λόγο να ανησυχεί, όπως προδίδει η πρόσφατη παρέμβαση της προέδρου της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, που τάχθηκε υπέρ της συνεργασίας με τον Τραμπ και ουσιαστικά υπέρ μιας ενδοτικής στάσης έναντι της Ουάσιγκτον όταν πρότεινε να αυξήσει η Γηραιά Ηπειρος τις εισαγωγές αμερικανικών προϊόντων για να αποφύγει τους δασμούς και τα πλήγματα στις οικονομίες της. Οι οιωνοί δεν είναι καλοί για την Ευρώπη, καθώς οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες της, Γερμανία και Γαλλία, όχι μόνον βυθίζονται σε μια πολιτική κρίση που υπονομεύει την ανάκαμψή τους, αλλά αντιμετωπίζουν ταυτοχρόνως βαθύτερες παθογένειές τους, ικανές να τορπιλίσουν τις οικονομίες τους, με επιπτώσεις και στην ευρύτερη Ευρωζώνη. Η Γαλλία αντιμετωπίζει το φάσμα μιας κρίσης χρέους που θα μπορούσε να επηρεάσει την ευρύτερη Ευρωζώνη και η Γερμανία βρίσκεται εδώ και δύο χρόνια περίπου στο μεταίχμιο της ύφεσης, συνεπακόλουθο της ενεργειακής κρίσης και της επιβράδυνσης της Κίνας, που έχει μειώσει αισθητά τη ζήτηση για τα γερμανικά βιομηχανικά προϊόντα, με πρωτοφανείς επιπτώσεις για τις πάλαι ποτέ αήττητες γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες.
