Σε νέο πλαίσιο, στα πρότυπα του γαλλικού μοντέλου, εισέρχεται από την 1/1/2028 η διαδικασία καθορισμού του κατώτατου μισθού, δεσμεύοντας τις αρμόδιες επιτροπές αλλά και τις κυβερνήσεις να μην αποκλίνουν από τον μαθηματικό τύπο βάσει του οποίου θα προσδιορίζεται πλέον. Το νέο σύστημα επιτρέπει το «πάγωμα» της αυτόματης αναπροσαρμογής του μισθού σε δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, όχι όμως και τη μείωσή του, ώστε να διασφαλίζεται το γενικό επίπεδο προστασίας των εργαζομένων και να στηρίζονται τα πιο οικονομικά αδύναμα νοικοκυριά.
Σημαντικό στοιχείο είναι ότι ο κατώτατος μισθός στον ιδιωτικό τομέα θα ισχύσει και για τον νεοεισερχόμενο στο Δημόσιο. Δηλαδή, όπως αναφέρει το πόρισμα της επιτροπής που παραδόθηκε στην υπουργό Εργασίας Νίκη Κεραμέως: «Εάν οι μηνιαίες τακτικές αποδοχές απασχολούμενου στον δημόσιο τομέα υπολείπονται του εκάστοτε νομοθετημένου κατώτατου μισθού για πλήρη απασχόληση ή της προκύπτουσας αναλογίας αυτού για τις συμβάσεις μερικής απασχόλησης, η διαφορά καταβάλλεται στον δικαιούχο ως αμοιβή εξομάλυνσης».
Σημειώνουμε ότι το 2025 η διαδικασία καθορισμού του κατώτατου μισθού θα παραμείνει ίδια, ενώ η δεύτερη -ενδιάμεση- φάση θα ξεκινήσει την 1.6.2025, ώστε εντός του 2025 να διεξαχθεί η διαβούλευση σύμφωνα με τις νέες προθεσμίες και τη νέα σύνθεση των επιτροπών για τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό και το νομοθετημένο κατώτατο ημερομίσθιο που θα ισχύσει από την 1/1/2026. Η ενδιάμεση φάση θα διαρκέσει έως τις 31/12/2027.
Τι αλλάζει όμως στην πράξη για τον μισθωτό του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα από την 1/1/2028 που θα εφαρμοστεί το νέο σύστημα;
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις έγκριτων οικονομολόγων, ο νέος τρόπος υπολογισμού με βάση τα σημερινά οικονομικά μεγέθη δεν θα έδινε και πολύ διαφορετικό αποτέλεσμα όσον αφορά το ύψος του κατώτατου μισθού, ο οποίος ανέρχεται φέτος στα 830 ευρώ. Θα μπορούσαν να καταγραφούν μόνο μικρές αποκλίσεις, της τάξης των 10-15 ευρώ.
Πώς μεταφράζονται οι δείκτες του νέου τρόπου υπολογισμού
Πώς θα διαμορφωθεί όμως το σκηνικό τα επόμενα χρόνια; Η δέσμευση της κυβέρνησης για κατώτατο μισθό 950 ευρώ το 2027, το προσχέδιο του Προϋπολογισμού, το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Σταθερότητας, αλλά και ο μαθηματικός τύπος που περιγράφεται στο πόρισμα της επιστημονικής επιτροπής του υπουργείου Εργασίας σχηματίζουν την εικόνα μιας αύξησης 4,7% για το 2025 αλλά και για τις επόμενες χρονιές έως το 2027. Δηλαδή, ο κατώτατος μισθός αναμένεται να ανέλθει στα 869-870 ευρώ το 2025 (αύξηση 40 ευρώ), ενώ τουλάχιστον κατά 20 ευρώ θα αυξηθεί ο μισθός των νεοεισερχόμενων στο Δημόσιο.
Στο πόρισμα της επιστημονικής επιτροπής για τον νέο τρόπο υπολογισμού του κατώτατου μισθού προτείνεται η ετήσια μεταβολή του να προκύπτει από το άθροισμα: α) του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του δείκτη τιμών καταναλωτή μεταξύ της 1ης Ιουλίου του προηγούμενου έτους και της 30ής Ιουνίου του τρέχοντος για το χαμηλότερο 20% της εισοδηματικής κατανομής των νοικοκυριών και β) του ημίσεος του ετήσιου ποσοστού μεταβολής της αγοραστικής δύναμης του γενικού δείκτη μισθών κατά την ίδια χρονική περίοδο. Δηλαδή, η επιτροπή προτείνει η αυτόματη αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού να λαμβάνει υπόψη και τον πληθωρισμό και την αύξηση της παραγωγικότητας της οικονομίας.
«Αυτός ο δείκτης υπολογίζεται τα τελευταία χρόνια κυρίως στις ΗΠΑ, στη Μεγάλη Βρετανία και σε άλλες μεμονωμένες χώρες μετά από πρόταση της UNECE (United Nations Economic Commission for Europe) που παρουσίασε την έρευνα που είχε διεξαχθεί στις ΗΠΑ για την περίοδο 2005-2022 και τον υπολογισμό του δείκτη τιμών καταναλωτή ανά 20% της κατανομής του εισοδήματος των νοικοκυριών», εξηγεί στο «business stories» o δόκτωρ του Παντείου Βασίλης Μπέτσης. Από την έρευνα παρατηρήθηκε ότι το χαμηλότερο 20% του εισοδημάτων παρουσίαζε πληθωρισμό κατά 0,28 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από το 20% των νοικοκυρών με το υψηλότερο εισόδημα και κατά 0,17 ποσοστιαίες μονάδες από το γενικό μέσο επίπεδο του πληθωρισμού.
Αν λάβουμε υπόψη μας την έρευνα για υψηλότερο πληθωρισμό που αντιμετωπίζει το 20% του πληθυσμού με χαμηλότερο εισόδημα και τις προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου, τότε αν εφαρμοζόταν ο εν λόγω μαθηματικός τύπος στην Ελλάδα από το 2024 ο κατώτατος μισθός θα έφτανε στα 945 ευρώ το έτος 2027 από 830 ευρώ που είναι το 2024.
Επομένως, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του κ. Μπέτση, είναι εφικτός ο στόχος της κυβέρνησης για αύξηση του κατώτατου μισθού στα 950 ευρώ το 2027. Μάλιστα με δεδομένο ότι οι αυξήσεις που υπερβαίνουν τον πληθωρισμό θεωρούνται πραγματικές αυξήσεις, θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς ότι ένα ποσοστό 1,5%-2% αποτελούν πραγματική αύξηση στην τσέπη του εργαζόμενου.
Ο μέσος μισθός
Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Μπέτση δεν είναι τόσο εύκολο να επιτευχθεί ο στόχος για αύξηση του μέσου μισθού στα 1.500 ευρώ το 2027. Οπως σημειώνει χαρακτηριστικά, η αναθεώρηση των οικονομικών προοπτικών ανάπτυξης του Προγράμματος Σταθερότητας ουσιαστικά θα οδηγήσει την επίτευξη του συγκεκριμένου στόχου έναν χρόνο αργότερα, στα τέλη του 2028, αφού με τις συγκεκριμένες προβλέψεις, εάν επαληθευτούν, το μέσο επίπεδο των μισθών προβλέπεται στο τέλος του 2027 να διαμορφωθεί στο επίπεδο των 1.455 ευρώ.
Πώς σχολιάζουν όμως οι ειδικοί και οι κοινωνικοί εταίροι το νέο σύστημα υπολογισμού του κατώτατου μισθού;
«Ο μαθηματικός τύπος δεν πρέπει να αποτελεί ένα “άκαμπτο” εργαλείο. Θα πρέπει να συμπληρώνεται και με άλλα αξιόπιστα “εργαλεία” και να επικαιροποιείται στο πλαίσιο της διαβούλευσης ώστε να έχουν πραγματικό και όχι τυπικό ρόλο οι κοινωνικοί εταίροι», σημειώνει ο δικηγόρος-εργατολόγος Γιάννης Καρούζος.
Θετικό πρόσημο έχει για τον ΣΕΒ το νέο σύστημα. «Είναι μια ενδιαφέρουσα μεταρρύθμιση την οποία θεωρούμε θετική γιατί βάζει σε τάξη και σειρά τη διαδικασία καθορισμού του κατώτατου μισθού», επισημαίνει ο σύμβουλος διοίκησης του ΣΕΒ Χρήστος Ιωάννου. «Η αυτόματη αναπροσαρμογή του μισθού μέσω του αλγόριθμου με αντικειμενικά κριτήρια παρέχει ασφάλεια στις επιχειρήσεις καθώς δεσμεύει και τους εκάστοτε κυβερνώντες να μην αποφασίζουν πέραν των αντοχών της οικονομίας, με το βλέμμα στραμμένο για παράδειγμα στις επερχόμενες εκλογές».
Η ΓΣΣΕ
Ποια είναι η θέση της ΓΣΕΕ σχετικά με τον νέο τρόπο υπολογισμού του κατώτατου μισθού;
«Η θέση της ΓΣΕΕ είναι ξεκάθαρη», τονίζει ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Γιάννης Παναγόπουλος. «Πρέπει να επανέλθει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και ο προσδιορισμός του κατώτερου μισθού να γίνεται από τις διαπραγματεύσεις των επονομαζόμενων κοινωνικών εταίρων. Αυτή είναι θέση αρχής, θέση που δεν αλλάζει, θέση που η Επιτροπή Σοφών που είχε δημιουργηθεί είπε ότι είναι η καλύτερη πρακτική σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Αυτό που φέρνει η κυβέρνηση είναι μία κύρωση ευρωπαϊκής οδηγίας για τους επαρκείς κατώτερους μισθούς και εκεί γίνονται διάφορα τεχνάσματα σχετικά με το πώς θα καθορίζονται. Πάντα όμως στην κυβερνητική λογική της νομοθέτησης από το κράτος. Αυτό μας βρίσκει εντελώς αντίθετους, όπως αντίθετους μας βρίσκει οποιαδήποτε προσπάθεια με τεχνάσματα να παρακαμφθεί η διαπραγμάτευση και η συμφωνία ανάμεσα σε εργοδότες και εργαζόμενους, που εντέλει θα μπορούσε εφόσον δεν θέλει να κάνει την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση να νομοθετεί αυτό το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων, το τελικό αποτέλεσμα της συμφωνίας εργοδοτών – εργαζομένων. Εμείς θα διαπραγματευτούμε, θα διαβουλευτούμε με κυβέρνηση και εργοδοτικές οργανώσεις προκειμένου να είναι σαφές ότι ο κατώτερος μισθός, ο οποίος υφίσταται ασύμμετρες πιέσεις λόγω της ακρίβειας, δεν μπορεί να στηρίζεται μόνο σε οικονομικά δεδομένα. Με αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να εξασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση στους μισθωτούς ώστε να μην πέφτουν σε κατάσταση φτώχειας».
