O προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο θεωρείται καθοριστικός για την προαγωγή της υγείας σε πολλές χώρες, με αποτέλεσμα μεγάλος αριθμός πληθυσμού να υποβάλλεται σε προληπτικές εξετάσεις για την πρώιμη ανίχνευση του καρκίνου σε ένα στάδιο που να είναι ιάσιμος ή για την πρόληψη του καρκίνου μέσω της αφαίρεσης των πρόδρομων βλαβών που ανιχνεύθηκαν κατά τον προληπτικό έλεγχο.
Πόσο αποτελεσματική όμως είναι η έγκαιρη ανίχνευση και τελικά πόσο παρατείνουν τη ζωή οι έλεγχοι αυτοί;
Οι πιο συχνές εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου είναι η μαστογραφία για καρκίνο του μαστού, η εξέταση ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) για τον καρκίνο του προστάτη, η εξέταση κοπράνων (FOBT) ή η κολονοσκόπηση για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, η αξονική τομογραφία (CT) για καρκίνος του πνεύμονα και η κυτταρολογική εξέταση Παπανικολάου (τεστ – Παπ) (και πιο πρόσφατα τεστ του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων) για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Ερευνητές από το Χάρβαρντ, το Ινστιτούτο Καρολίνσκα, το Πανεπιστήμιο Σόβα της Γιοκοχάμα, το Πανεπιστήμιο του Όσλο και το Ογκολογικό Ινστιτούτο Μαρία Σκλοντόβσκα – Κιουρί της Βαρσοβίας δημοσίευσαν χθες στο JAMA, μια μετα-ανάλυση για τον εκτιμώμενο χρόνο που κερδίζεται με τον προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο.
Παράταση ζωής
Σε αυτή τη συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση 18 μακροχρόνιων τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών στις οποίες συμμετείχαν 2,1 εκατομμύρια άτομα, ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του παχέος εντέρου με σιγμοειδοσκόπηση (κολονοσκόπηση) παρέτεινε τη διάρκεια ζωής κατά 110 ημέρες. Σημειώθηκε παράταση 107 ημερών με τον προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου του πνεύμονα με χρήση αξονικής τομογραφίας και παράταση 37 ημερών για τον προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου του προστάτη με δοκιμασία ειδικού προστατικού αντιγόνου, αλλά οι εκτιμήσεις είναι αβέβαιες. Ο έλεγχος κοπράνων και ο έλεγχος με μαστογραφία δεν παρέτεινε τη ζωή.
Οι επιστήμονες επεσήμαναν στα συμπεράσματά τους πως ο προσυμπτωματικός έλεγχος καρκίνου υποστηρίζεται για να σώσει ζωές και να αυξήσει τη μακροζωία. Η συσχέτιση μεταξύ του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο και της μακροζωίας μετράται συγκρίνοντας τη θνησιμότητα από όλες τις αιτίες σε άτομα που υποβλήθηκαν σε προληπτικό έλεγχο με αυτά που δεν υποβλήθηκαν.
Κίνδυνοι από την εξέταση
Όμως, όπως όλες οι ιατρικές παρεμβάσεις, και ο προσυμπτωματικός έλεγχος καρκίνου συνεπάγεται οφέλη και βλάβες.
Μπορεί να προκύψουν βλάβες κατά τις εξετάσεις, όπως διάτρηση και αιμορραγία κατά τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του παχέος εντέρου, και σε μεταγενέστερη διάγνωση και θεραπεία, όπως σηψαιμία λόγω διορθικής βιοψίας στον προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου του προστάτη ή επιπλοκές από χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία.
Οι βλάβες μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρο θάνατο για ορισμένους.
Ένα τεστ προσυμπτωματικού ελέγχου μπορεί να μειώσει τη θνησιμότητα λόγω καρκίνου, αλλά αποτυγχάνει να αυξήσει τη μακροζωία, εάν οι βλάβες για ορισμένα άτομα είναι μεγαλύτερες από το όφελος ή εάν οι θάνατοι από καρκίνο αντικατασταθούν από θανάτους από ανταγωνιστικές αιτίες.
Χρόνια παρατήρησης
Προκειμένου να καταλήξουν σε συμπεράσματα, οι επιστήμονες διεξήγαγαν μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών με περισσότερα από 9 χρόνια παρακολούθησης. Κατέγραψαν τη θνησιμότητα από κάθε αιτία και τον εκτιμώμενο χρόνο ζωής για τις έξι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου καρκίνου, συγκρίνοντας τα αποτελέσματα προσυμπτωματικού ελέγχου σε σχέση με την έλλειψη ελέγχου. Η ανάλυση αφορούσε γενικό πληθυσμό. Οι εξετάσεις που επελέγησαν ήταν: μαστογραφία για καρκίνο του μαστού. κολονοσκόπηση, σιγμοειδοσκόπηση ή εξέταση κοπράνων κρυφού αίματος (FOBT) για καρκίνο του παχέος εντέρου, αξονική τομογραφία θώρακα για καρκίνο του πνεύμονα σε καπνιστές και πρώην καπνιστές, καθώς και εξέταση ειδικού προστατικού αντιγόνου για καρκίνο του προστάτη.
Συνολικά, συμπεριελήφθησαν 2.111.958 άτομα που είχαν εγγραφεί σε τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές που συνέκριναν τον προσυμπτωματικό έλεγχο με έλλειψη προσυμπτωματικού ελέγχου.
Η διάμεση παρακολούθηση ήταν 10 χρόνια για αξονική τομογραφία, εξέταση ειδικού προστάτη αντιγόνου και κολονοσκόπηση, 13 χρόνια για μαστογραφία και 15 χρόνια για σιγμοειδοσκόπηση και FOBT.
Αποτελέσματα
Το μόνο τεστ προσυμπτωματικού ελέγχου με σημαντικό κέρδος ζωής ήταν η σιγμοειδοσκόπηση (110 ημέρες). Δεν υπήρξε σημαντική διαφορά μετά από μαστογραφία (0 ημέρες), προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου του προστάτη (37 ημέρες), κολονοσκόπηση (37 ημέρες), προσυμπτωματικό έλεγχο FOBT κάθε χρόνο ή κάθε δεύτερο χρόνο (0 ημέρες) και προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου πνεύμονα (107 ημέρες – από 286 έως 430 ημέρες).
Ειδικά σε ότι αφορά την κολονοσκόπηση και τον προσυμπτωματικό έλεγχο PSA (που έδωσαν 37 ημέρες, αντίστοιχα) μπορεί να έχουν συσχέτιση με μακροζωία περίπου 5 εβδομάδων και σε ότι αφορά τον προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου του πνεύμονα σε καπνιστές ή πρώην καπνιστές να μετρήθηκε κέρδος περίπου 3 μηνών (107 ημέρες), αλλά οι ειδικοί τόνισαν πως αυτές οι εκτιμήσεις είναι αβέβαιες.
Η αναφορά σε πολλαπλές δοκιμασίες προσυμπτωματικού ελέγχου καρκίνου ανέφερε μέση αύξηση στη διάρκεια ζωής 123 ημερών (με μέγιστο τις 227 ημέρες).
Σε ότι αφορά τη μαστογραφία, η παρακολούθηση κράτησε μόνο 9,6 χρόνια παρότι εγγράφηκαν γυναίκες κάτω από την συνήθως συνιστώμενη ηλικία έναρξης προληπτικού ελέγχου των 50 ετών, με αποτέλεσμα το όφελος να περιοριστεί μόλις στις 47 ημέρες, μέτρηση που επιβεβαιώθηκε και από δεύτερη ανάλυση.
Όσο για τον καρκίνο του πνεύμονα, συγκρίθηκε ο προσυμπτωματικός έλεγχους με αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης ή με ακτινογραφία θώρακος σε νυν και πρώην καπνιστές. Μετά από 12,3 χρόνια διάμεσης παρακολούθησης, ο χρόνος ζωής που κερδήθηκε ήταν 135 ημέρες (από 45 έως 270 ημέρες) σε άτομα που τυχαιοποιήθηκαν σε χαμηλή δόση CT σε σύγκριση με αυτά που τυχαιοποιήθηκαν σε ακτινολογικό έλεγχο θώρακος.
