Μπορεί ο Αϊνστάιν να μην είχε ακριβώς στον νου του αυτό όταν έλεγε ότι ο χρόνος είναι σχετικός, όμως έπεσε μέσα: για έναν Ιταλό δικαστή εννέα δευτερόλεπτα δεν είναι αρκετά για να θεωρηθεί ότι κάποιος «χουφτώνει». Για έναν 66χρονο, μερικά δευτερόλεπτα χαϊδέματος του οπισθίου μιας 17χρονης μαθήτριας είναι αρκετά για ένα «αστείο». Για τη 17χρονη, τα ίδια δευτερόλεπτα είναι αρκετά για να αισθανθεί ότι δέχτηκε σεξουαλική επίθεση. Είναι, όντως, όλα τόσο σχετικά;
Για το ευρύ κοινό, η απόφαση του δικαστηρίου της Ρώμης ότι χρειάζονται τουλάχιστον 10 δευτερόλεπτα ώστε να θεωρηθεί σεξουαλική παρενόχληση ένα χούφτωμα είναι εξοργιστική. Σε όλη τη χώρα η οργή περισσεύει μετά την αθώωση του 66χρονου επιστάτη σχολείου Αντόνιο Αβόλα, ο οποίος στις 12 Απριλίου του 2022 θώπευσε τους γλουτούς μιας μαθήτριας, για «μερικά δευτερόλεπτα», όταν εκείνη ανέβαινε τις σκάλες. Η ανήλικη αντέδρασε και προσέφυγε στη Δικαιοσύνη καταγγέλλοντας σεξουαλική παρενόχληση.
Ο δικαστής, ωστόσο, αποφάσισε ότι οι κατηγορίες σε βάρος του 66χρονου πρέπει να αποσυρθούν, με το σκεπτικό ότι η πράξη διήρκεσε μεταξύ 5-10 δευτερολέπτων, κάτι που την κάνει να «θεωρείται σχεδόν άγγιγμα». Οι αντιδράσεις για την απόφαση έχουν επεκταθεί στα κοινωνικά δίκτυα, με Ιταλίδες και Ιταλούς να συμμετέχουν στην τάση «Για 10 δευτερόλεπτα δεν είναι έγκλημα». Οχι ότι και στον υπόλοιπο πλανήτη δεν σχολιάζεται ποικιλοτρόπως η απόφαση, αποδεικνύοντας ότι τελικά ίσως ο χρόνος να μην είναι τόσο σχετικός και να μην εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο τον αντιλαμβάνεται καθένας.
Στη χώρα μας, για παράδειγμα, δεν είναι λίγοι -και λίγες- αυτοί που σχολιάζουν ότι ίσως ο δικαστής που εξέδωσε αυτή την απόφαση να αντιλαμβανόταν διαφορετικά τα «10 δευτερόλεπτα» εάν κάποιος θώπευε τη μητέρα, τη σύζυγο ή την κόρη του. Αραγε τότε θα δεχόταν ότι πρόκειται «για ένα αστείο», για ένα «άγγιγμα»;
Εκείνη την ημέρα, όπως περιγράφει η 17χρονη, επέστρεφε στην τάξη της, στο σχολείο Cine TV Roberto Rossellini, μαζί με συμμαθήτριές της. Ανεβαίνοντας τις σκάλες, ένιωσε ότι κάποιος τής κατέβαζε το παντελόνι και αμέσως μετά ένα χέρι γλίστρησε στο εσώρουχό της για να πιάσει τα οπίσθιά της. Τις επόμενες ημέρες κατήγγειλε τον 66χρονο για σεξουαλική παρενόχληση. Ο επιστάτης παραδέχτηκε την πράξη του, όμως επέμενε ότι δεν ήταν σεξουαλική επίθεση, αλλά «απλά ένα αστείο». Συγκεκριμένα, αρνήθηκε ότι έβαλε το χέρι του μέσα από το παντελόνι της και τόνισε ότι της επεσήμανε ότι «έκανε πλάκα». Αλλωστε, αμέσως μετά το περιστατικό τής είπε: «Αγάπη, ξέρεις ότι το έκανα στα αστεία».
Ο εισαγγελέας είχε ζητήσει ποινή φυλάκισης τριάμισι ετών. Αυτή την εβδομάδα, όμως, ένας δικαστής απέρριψε τις κατηγορίες και έκρινε τον Αβόλα αθώο. Ο δικαστής υποστήριξε ότι το χούφτωμα «δεν συνιστά έγκλημα» επειδή δεν διήρκεσε περισσότερο από 10 δευτερόλεπτα. Σε αυτή τη χρονική διάρκεια, είπε, περισσότερο μοιάζει με άγγιγμα που συνάδει με τον ισχυρισμό του κατηγορούμενου ότι επρόκειτο για αστείο.
«Για μένα, δεν είναι αστείο»
Η ανήλικη δεν το πήρε πολύ καλά. «Για τους δικαστές υπήρχε πρόθεση για αστείο; Ο επιστάτης με άρπαξε από πίσω χωρίς να πει τίποτα. Στη συνέχεια έβαλε τα χέρια του στο παντελόνι μου και κάτω από το εσώρουχό μου, με χούφτωσε και στη συνέχεια με τράβηξε τόσο πολύ που πόνεσαν τα γεννητικά μου όργανα. Αυτό, τουλάχιστον για μένα, δεν είναι αστείο», είπε στην «Corriere della Sera».
Παραδέχτηκε δε ότι τώρα έχει δεύτερες σκέψεις: «Τώρα είμαι πολύ θυμωμένη! Αυτό δεν είναι δικαιοσύνη. Αρχίζω να σκέφτομαι ότι έκανα λάθος που εμπιστεύτηκα τα θεσμικά όργανα, γιατί ένιωσα προδομένη δύο φορές. Πρώτα από το σχολείο, όπου συνέβη αυτό που συνέβη, και στη συνέχεια από το δικαστήριο. Αναρωτιέμαι, αν είχε διαρκέσει περισσότερο, τι θα έλεγαν; Οτι συναινούσα;».
Στο σκεπτικό του το δικαστήριο κρίνει ότι η πράξη δεν ήταν αρκετά σοβαρή ώστε να θεωρηθεί έγκλημα και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η χειρονομία, αν και αδέξια, ήταν τυχαία, αλλά κυρίως διήρκεσε μόνο λίγα δευτερόλεπτα για να δημιουργήσει ευχαρίστηση και συγκατάβαση. Ετσι, οι δικαστές δέχτηκαν την υπεράσπιση του άνδρα που βασίστηκε στον υποτιθέμενο παιγνιώδη χαρακτήρα της πράξης. Οι ίδιοι αναφέρουν στην απόφαση αθώωσης του 66χρονου: «Το αιφνίδιο της πράξης, χωρίς καμία επιμονή για θωπεία, που την κάνει να θεωρείται “σχεδόν άγγιγμα”, δεν επιτρέπει τη διαμόρφωση του λάγνου σκοπού ή της πρόθεσης που απαιτεί γενικά ο ποινικός νόμος (σ.σ.: για την τιμωρία του κατηγορουμένου)».
Η εκδοχή του επιστάτη αναφέρει ότι όλα συνέβησαν από «ατύχημα», χωρίς πρόθεση παρενόχλησης και δημιουργίας δυσφορίας στην ανήλικη μαθήτρια. Η ίδια, όμως, έχει εντελώς διαφορετική άποψη: ό,τι συνέβη ήταν ξεκάθαρη σεξουαλική βία. Και, καθώς φαίνεται, αν διαφωνούν οι δικαστές -και ο καθ’ ομολογίαν δράστης-, συμφωνεί μαζί της σχεδόν ένας ολόκληρος πλανήτης. Είναι αυτό δικαίωση;
Κατά κάποιον τρόπο είναι ελάχιστοι όσοι συμφωνούν ότι η χρονική διάρκεια είναι αυτή που κρίνει αν το άγγιγμα των απόκρυφων σημείων -πόσο μάλλον μιας ανήλικης- είναι σεξουαλική παρενόχληση. Ομως και η άλλη δικαίωση, η δικαστική, φαίνεται πως δεν θα αργήσει, καθώς ήδη στην Ιταλία υπάρχουν νομικοί και δικαστές, οι οποίοι τονίζουν ότι η εν λόγω απόφαση δεν λαμβάνει υπόψη τον σταθερό πλέον προσανατολισμό του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας, που δηλώνει το ακριβώς αντίθετο.
Με το δικαστήριο της Ρώμης να κρίνει ότι έλειπε το υποκειμενικό στοιχείο, δηλαδή η πρόθεση του 66χρονου να παρενοχλήσει τη νεαρή κοπέλα για να τον καταδικάσει, επισημαίνοντας ότι «το γεγονός δεν συνιστά αδίκημα», πολλοί νομικοί κατηγορούν τον συγκεκριμένο δικαστή ότι αγνόησε προηγούμενες αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ιταλίας. Σύμφωνα με αυτές τις αποφάσεις, η επαφή με τα ερωτογενή σημεία ενός άλλου ατόμου συνιστά σεξουαλική βία, ανεξάρτητα από την ευχαρίστηση που βιώνει ο δράστης. Σύμφωνα με το Ανώτατο Δικαστήριο, αυτό που έχει σημασία είναι η πράξη αυτή καθαυτή, ανεξαρτήτως του χρόνου που διαρκεί και της συνεύρεσης.
Η οργή και οι συνέπειες
Οσο περίεργο κι αν φαίνεται, η υπόθεση αυτή μπορεί να φέρει αλλαγές σε ολόκληρο το δικαστικό σύστημα της Ιταλίας. Φυσικά έχει ήδη αποτελέσει ζήτημα συζήτησης στον πολιτικό κόσμο, με τους κομματικούς σχηματισμούς να παίρνουν σαφή θέση εναντίον της απόφασης και με τις αντιδράσεις του κόσμου να θεριεύουν. Και η συζήτηση επικεντρώνεται στις σοβαρές -όπως φαίνεται στην πράξη- συνέπειες που μπορεί να έχει η υπερβολική αυθαιρεσία στην ερμηνεία του νόμου που αφήνεται στους δικαστές σε πρώτο βαθμό. Ιταλοί νομικοί εξηγούν ότι στη συγκεκριμένη απόφαση θα ασκηθεί σίγουρα έφεση και, αν φτάσει στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας, ο άνδρας πιθανότατα θα καταδικαστεί.
Αφότου έγινε γνωστή η απόφαση του δικαστηρίου της Ρώμης, αρκετά αγόρια και κορίτσια στο Διαδίκτυο άρχισαν να δημοσιεύουν βίντεο στα οποία αγγίζουν το σώμα τους και χρονομετρούν 10 δευτερόλεπτα. Πριν τελειώσει η χρονομέτρηση, απομακρύνουν το χέρι τους από το επίμαχο σημείο και λένε «δεν είναι έγκλημα». Στο trend συμμετέχουν πλέον και celebrities της χώρας, μεταφέροντας το μήνυμα ότι όταν κάποιος αγγίζει ένα σώμα χωρίς τη θέληση του ατόμου που υποβάλλεται στην πράξη, ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλη ή μικρή είναι η χρονική διάρκεια, εξακολουθεί να είναι βία, παρενόχληση.
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενεργοποιήθηκε το hashtag #10secondi, το οποίο υιοθετήθηκε αμέσως από πολλούς influencers και διασημότητες. Ο γνωστός ηθοποιός Πάολο Καμίλι εγκαινίασε την τάση στο προφίλ του στο TikTok και έγινε αμέσως viral. Φυσικά, αυτό το κύμα οργής δεν είναι τυχαίο. Και δεν αφορά μόνο τη συγκεκριμένη απόφαση. Αφορά ένα ιστορικό τέτοιων, εξοργιστικών, κατά πολλούς, αποφάσεων από ιταλικά δικαστήρια σε θέματα σεξουαλικής βίας, με δικαστές να επισημαίνουν ότι την τελευταία εξαετία αυτές έχουν φουντώσει.
Αθώωση και για βιασμό!
Παρόμοια σχετική υπόθεση είχε καταγραφεί το 2018. Σε αυτήν αεροσυνοδός κατήγγειλε ότι συνδικαλιστής του σωματείου της, στον οποίο είχε προσφύγει για βοήθεια σε δίκη για εργατικό θέμα, στα γραφεία του συνδικάτου στο αεροδρόμιο Μαλπένσα, τη θώπευσε παρά τη θέλησή της. Πέρυσι το τριμελές δικαστήριο του Μιλάνου αθώωσε τον κατηγορούμενο, με το σκεπτικό ότι η αεροσυνοδός «περίμενε τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα» για να αντιδράσει και να σταματήσει την πράξη του συνδικαλιστή.
Στην Ανκόνα το Εφετείο ήταν αυτό που εξέδωσε μια μάλλον περίεργη απόφαση σε υπόθεση βιασμού. Το 2017 οι τρεις εφέτες αποφάσισαν να αθωώσουν πλήρως δύο 22χρονους που είχαν καταδικαστεί πρωτόδικα (με ποινές φυλάκισης πέντε και τριών ετών) για τον βιασμό μιας συνομήλικής τους Περουβιανής, με το σκεπτικό ότι το φερόμενο ως θύμα του βιασμού δεν ήταν αρκετά… εμφανίσιμο για να το βιάσουν.
Σύμφωνα με τους δικαστές, στον βασικό κατηγορούμενο «δεν άρεσε καν το κορίτσι, καθώς κατέγραψε τον αριθμό του κινητού της στο δικό του κινητό τηλέφωνο με το όνομα “Vikingo”, υπονοώντας μια προσωπικότητα κάθε άλλο παρά θηλυκή αλλά μάλλον αρσενική».
Στο Τορίνο το 2017 το δικαστήριο αθώωσε τραυματιοφορέα που καταγγέλθηκε από γυναίκα συνάδελφό του για σεξουαλική κακοποίηση στον χώρο εργασίας. Το σκεπτικό των δικαστών ήταν ότι το καταγγελλόμενο γεγονός προφανώς δεν συνέβη ποτέ, καθώς το θύμα «δεν φώναξε, δεν ούρλιαξε, δεν έκλαψε και φαίνεται ότι συνέχισε κανονικά τη βάρδιά του μετά τη φερόμενη κακοποίηση». Οι ίδιοι δικαστές εξηγούν ότι το θύμα απέτυχε να αναφέρει «συναισθήματα ή συμπεριφορές που απαντώνται πολύ συχνά σε ιστορίες σεξουαλικής κακοποίησης, συναισθήματα αηδίας, βρωμιάς, τεστ εγκυμοσύνης, πόνου σε κάποιο σημείο του σώματος». Σήμερα η καταγγέλλουσα βρίσκεται στη θέση της κατηγορουμένης για συκοφαντική δυσφήμηση.
Τυφλή Δικαιοσύνη… παντού
Το φαινόμενο για το οποίο σείεται η Ιταλία δεν είναι μόνο τοπικό. Σε όλες τις χώρες του κόσμου διατυπώνονται παράπονα για τον τρόπο με τον οποίο, αυθαίρετα, συχνά οι δικαστές ερμηνεύουν τον νόμο προς όφελος όχι του θύματος ενός σεξουαλικού εγκλήματος, αλλά του θύτη. Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση.
Πρόσφατη υπόθεση είναι αυτή του 54χρονου που ομολόγησε ότι ασελγούσε επί δύο χρόνια στη 12χρονη κόρη της συντρόφου του, αλλά δεν καταδικάστηκε για βιασμό, αλλά για κατάχρηση ανηλίκου. Το αποτέλεσμα ήταν να δεχτεί μικρότερη ποινή και να αφεθεί ελεύθερος. Η 12χρονη είχε καταθέσει ότι «αυτό έγινε πολλές φορές και όχι μόνο αυτό. Ερχεται στο δωμάτιό μου και ξαπλώνει δίπλα μου. Μου βγάζει τα ρούχα μου από τη μέση και κάτω και με βιάζει παρά φύση. Εχει κάνει πολλά. Του έχω πει όμως, πριν καιρό, ότι θέλω να σταματήσει να το κάνει αυτό. Είπε, εντάξει, θα σταματήσω. Πήγε στη μαμά μου και της είπε να χωρίσουν. Εκείνη άρχισε να κλαίει και εγώ προσπαθούσα να τους τα ξαναβρώ. Τότε εκείνος μου είπε ότι για να μη φύγει, θα συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι κάνουμε».
Με βάση αυτή την κατάθεση, οι δικαστές έκριναν ότι δεν στοιχειοθετείται το αδίκημα του βιασμού. Η υπόθεση ήταν… στραβή από την αρχή, καθώς στον καθ’ ομολογίαν δράστη είχε ασκηθεί δίωξη με βάση το άρθρο 336 παρ. 4 του Π.Κ., που προβλέπει κάθειρξη 10 ετών, αντί της δίωξης με βάση το άρθρο 338, που προβλέπει ποινική μεταχείριση δεκαετούς κάθειρξης και άνω. Τα δικαστήρια στη συνέχεια δεν μπορούσαν να μετατρέψουν την αρχική κατηγορία. Και η Δικαιοσύνη παρέμεινε τυφλή…
