Διαβάζοντας τις λίστες με τα «κατορθώματα» της βιταμίνης D, είναι εύκολο να μας φανεί… πολύ καλή για να είναι αληθινή – όμως το «μαγικό» ιχνοστοιχείο είναι πράγματι παντοδύναμο. Ίσως για αυτό υπάρχουν και τόσοι μύθοι γύρω από το όνομά του. Διαλευκαίνοντάς τους, θα μπορέσουμε να απολαύσουμε όλα τα οφέλη της «βιταμίνης του ήλιου» και να αποφύγουμε παρανοήσεις που μπορούν να θέσουν την υγεία μας σε κίνδυνο.
Μας προστατεύει από τις λοιμώξεις;
Οι επιστήμονες συμφωνούν: Η βιταμίνη D έχει πράγματι καταλυτική δράση επί του ανοσοποιητικού μας συστήματος, θωρακίζοντάς μας από ιογενείς και μικροβιακές λοιμώξεις. Μάλιστα, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να συμβάλει ακόμα και στην προστασία μας από την έκφραση αυτοάνοσων νοσημάτων.
Είναι πράγματι τόσο σημαντική για τα οστά;
Ναι, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για αυτό. Πρόκειται εξάλλου για τη σημαντικότερη ιδιότητά της: Ρυθμίζει την απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου από τον οργανισμό μας και έτσι συμβάλλει στη σωστή ανάπτυξη και υγεία των οστών, αλλά και των δοντιών μας. Και δεν μένει εκεί: Έχει φανεί ότι η πολύτιμη βιταμίνη ενισχύει και το μυϊκό μας σύστημα. Λέτε να είναι αυτό που μας έλειπε για να αποκτήσουμε την ιδανική γράμμωση;
Μα είναι δυνατόν να έχω έλλειψη σε βιταμίνη D, αφού ζω στην Ελλάδα;
Δυστυχώς, είναι. Παρά το γεγονός ότι ο οργανισμός μας παράγει βιταμίνη D όταν εκτίθεται στο ηλιακό φως ακόμη και επί μόλις 15 λεπτά την ημέρα, υπάρχουν αμέτρητοι παράγοντες που μπορούν να μας οδηγήσουν στην ανεπάρκεια. Για παράδειγμα, το μεσογειακό δέρμα μας, που τόσο εύκολα μαυρίζει και τόσο δύσκολα καίγεται, λειτουργεί παράλληλα ως φίλτρο που δεν μας επιτρέπει να απορροφήσουμε αποτελεσματικά το παντοδύναμο δώρο του ήλιου. Και φυσικά, το ίδιο ισχύει και για τα αντηλιακά που μας προστατεύουν από τη βλαβερή ακτινοβολία, ενώ έχει αποδειχθεί ότι οι ηλικιωμένοι χαρακτηρίζονται από μειωμένη ικανότητα σύνθεσης. Έτσι, καταλήγουμε σε μια αναπάντεχη – και εξαιρετικά δυσάρεστη – στατιστική: Το 57,7% των Ελλήνων έχει ανεπάρκεια σε βιταμίνη D! Το Ελληνικό κολέγιο Παιδιάτρων συστήνει για όλους Βιταμίνη D για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού ιδιαίτερα τη δύσκολη αυτή περίοδο
Δεν μπορώ να λάβω την ποσότητα που χρειάζομαι μέσα από τρόφιμα;
Όχι, σε αυτή την περίπτωση η διατροφή δεν μπορεί να σας βοηθήσει και πάρα πολύ. Αν και υπάρχουν ορισμένα τρόφιμα που περιλαμβάνουν μικρή ποσότητα της βιταμίνης, όπως τα «λιπαρά» ψάρια, τα αυγά, το μοσχαρίσιο συκώτι, τα γαλακτοκομικά, η βρώμη και τα πορτοκάλια, το ανθρώπινο σώμα έχει ανάγκη από πολύ μεγαλύτερες ποσότητες σε ημερήσια βάση. Συγκεκριμένα, από 800IU ανά ημέρα για τους ενήλικες, 600IU για τα παιδιά και τους έφηβους που δεν καταναλώνουν αρκετό γάλα και 400IU/H για τα βρέφη που θηλάζουν ή καταναλώνουν λιγότερο από 1 λίτρο τροποποιημένου γάλακτος την ημέρα. Σε περίπτωση που δεν καταφέρνουμε να συνθέσουμε μόνοι μας την αναγκαία ποσότητα, έχουμε ανάγκη από κάποιο συμπλήρωμα διατροφής.
Αν είχα έλλειψη βιταμίνης D, δεν θα το καταλάβαινα;
Κατά πάσα πιθανότητα, όχι. Τα μόνα σημάδια που θα μπορούσαν να το προδώσουν εκτός των ειδικών αιματολογικών εξετάσεων, είναι τα αυξημένα κρυολογήματα και λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού ή οι επιπτώσεις στη διάθεση και τα οστά μετά από παρατεταμένο διάστημα έλλειψης. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν ελληνικές και διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες που συστήνουν τη χρήση συμπληρωμάτων βιταμίνης D χωρίς την πραγματοποίηση ιατρικών εξετάσεων, αφού από τη μία πλευρά οι περισσότεροι από εμάς αντιμετωπίζουμε κάποια επίπεδα έλλειψης – ιδίως με τις ιδιαίτερες συνθήκες του τελευταίου έτους – αλλά και επειδή πρόκειται για μια εξαιρετικά ασφαλή ουσία που παραμένει μη τοξική ακόμη και σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις.
Είναι αλήθεια ότι μπορεί να μας βοηθήσει να χάσουμε βάρος;
Δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο – όμως είναι αρκετά πιθανό. Σχετικές μελέτες έχουν δείξει αμφίδρομη συσχέτιση μεταξύ του αυξημένου σωματικού λίπους και της έλλειψης βιταμίνης D: Από τη μία πλευρά, τα συμπληρώματα βιταμίνης D φάνηκε να ενισχύουν το αδυνάτισμα, ενώ από την άλλη το αυξημένο σωματικό λίπος ενδέχεται να δημιουργεί εμπόδια στη σύνθεση επαρκούς βιταμίνης D. Προς το παρόν τίποτα δεν είναι σίγουρο, αφού δυστυχώς τα κοινωνικά στερεότυπα συχνά αναγκάζουν τα άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος να «κρύβουν» το σώμα τους, με αποτέλεσμα και την περιορισμένη έκθεσή τους στην ηλιακή ακτινοβολία. Ωστόσο, συσχετισμός έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει, και μάλιστα είναι ισχυρός.
Είναι η βιταμίνη D πιο απαραίτητη στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες;
Και τα δύο φύλα έχουν εξίσου μεγάλη ανάγκη από βιταμίνη D. Η διαφορά είναι ότι οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν έλλειψή της, ιδιαιτέρως σε συγκεκριμένες περιόδους της ζωής τους όπως η κύηση ή μετά την εμμηνόπαυση. Επιπλέον, οι γυναίκες διατρέχουν και υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν οστεοπόρωση, επομένως είναι σημαντικό να λαμβάνουν τα μέτρα τους για την υγεία των οστών τους.
Αν έχω έλλειψη βιταμίνης D, θα πάθω κατάθλιψη;
Τα πράγματα δεν είναι τόσο ασπρόμαυρα, όμως η έλλειψη βιταμίνης D συνδέθηκε σε πρόσφατες έρευνες με την εμφάνιση κατάθλιψης στην τρίτη ηλικία. Επιπλέον, είναι αποδεδειγμένο ότι εκτός των άλλων ιδιοτήτων της, η βιταμίνη συμβάλλει αποτελεσματικά και στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων σεροτονίνης, τα χαμηλά επίπεδα της οποίας συνδέονται άρρηκτα με την κατάθλιψη. Και οι ειδικοί έχουν υποστηρίξει ότι η μειωμένη παραγωγή βιταμίνης D κατά τη διάρκεια του χειμώνα συνδέεται με τις εντονότερες εναλλαγές στη διάθεση, αλλά και τη μελαγχολία που συχνά αισθανόμαστε. Επομένως, ακόμη και αν η σύνδεση δεν είναι τόσο απόλυτη, το μόνο βέβαιο είναι ότι υφίσταται.
Είναι ανάγκη να έχω γεμάτο στομάχι για να πάρω το συμπλήρωμα διατροφής μου;
Μέχρι πρόσφατα η απάντηση σε αυτή την ερώτηση ήταν θετική – όμως τα πράγματα πλέον έχουν αλλάξει. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τα συμπληρώματα διατροφής απαιτούν να έχουμε καταναλώσει μόλις ένα πλήρες και λιπαρό γεύμα, καθώς η βιταμίνη D είναι λιποδιαλυτή – επομένως πρέπει να έχουμε γεμάτο στομάχι για να την απορροφήσουμε.
