Η πρόσφατη κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία αποτελεί έναν γεωπολιτικό σεισμό με απρόβλεπτες συνέπειες τόσο για τη Μέση Ανατολή όσο και για την ευρύτερη διεθνή κοινότητα. Η ανατροπή του Άσαντ από την ισλαμιστική οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), σε μόλις δέκα ημέρες, φέρνει στο προσκήνιο νέα ερωτήματα για την πορεία της περιοχής, τις ισορροπίες δυνάμεων και τον ρόλο της Ελλάδας σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.
Η σημασία της πτώσης του Άσαντ
Η Συρία υπήρξε ένας από τους βασικούς συμμάχους του Ιράν και της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή, αποτελώντας τον πυρήνα του αποκαλούμενου «άξονα της αντίστασης» κατά του Ισραήλ. Η εκδίωξη του Άσαντ από την εξουσία αφαιρεί από το Ιράν έναν κρίσιμο εταίρο, ενισχύοντας παράλληλα τη θέση του Ισραήλ στην περιοχή. Ωστόσο, η άνοδος της HTS, με τις ριζοσπαστικές της ρίζες στην Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος, προοιωνίζεται μια περίοδο αστάθειας και πιθανώς νέας βίας, καθώς η νέα ηγεσία της Συρίας έχει ήδη θέσει ως στόχο την «απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ» και την ανατροπή καθεστώτων όπως αυτό της Σαουδικής Αραβίας.
Η προοπτική ενός αυταρχικού, θεοκρατικού καθεστώτος τύπου Αφγανιστάν ή μιας χαοτικής κατάστασης όπως στη Λιβύη είναι υπαρκτή. Και στις δύο περιπτώσεις, η σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής απειλείται, με την Τουρκία να επιχειρεί να αξιοποιήσει τις εξελίξεις προς όφελός της.
Οι προκλήσεις για τον ελληνισμό
Ο ελληνικός παράγοντας έχει ιστορική παρουσία στη Συρία, μέσω του Πατριαρχείου Αντιοχείας και των ελληνόφωνων πληθυσμών που παραμένουν στην περιοχή. Υπό το καθεστώς Άσαντ, το Πατριαρχείο διατήρησε έναν βαθμό ελευθερίας στις δραστηριότητές του. Με την επικράτηση της HTS, οι χριστιανικές κοινότητες αντιμετωπίζουν άμεσο κίνδυνο, όπως μαρτυρούν βίντεο και αναφορές για βασανιστήρια, απαγωγές και διωγμούς.
Η Ελλάδα, ως χώρα με μακρά πολιτιστική και θρησκευτική σχέση με τη Συρία, φέρει ευθύνη να προωθήσει δράσεις για την προστασία των χριστιανικών πληθυσμών και της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής. Ωστόσο, η σημερινή ελληνική εξωτερική πολιτική φαίνεται να παρακολουθεί παθητικά τις εξελίξεις, την ώρα που η Τουρκία προωθεί στρατηγικές επεκτατισμού, εξοπλίζοντας και υποστηρίζοντας φιλότουρκες ισλαμιστικές ομάδες.
Η τουρκική απειλή και η ελληνική αδράνεια
Η Τουρκία, αξιοποιώντας την πτώση του Άσαντ, επιχειρεί να εδραιώσει τη στρατηγική της για τη «Γαλάζια Πατρίδα». Το ενδεχόμενο μιας συμφωνίας Άγκυρας-Δαμασκού για τη θέσπιση ΑΟΖ, στα πρότυπα της συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης, θα μπορούσε να εγκλωβίσει περαιτέρω την Ελλάδα και την Κύπρο.
Η στάση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, που επανειλημμένα αναγνωρίζει την Τουρκία ως «στρατηγικό εταίρο», δημιουργεί εύλογα ερωτήματα. Την ίδια στιγμή που οι τζιχαντιστές της HTS απειλούν τις μειονότητες της Συρίας, η Αθήνα δεν έχει παρουσιάσει ένα σαφές σχέδιο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών.
Οι μεταναστευτικές ροές: Νέα πίεση στα ελληνικά σύνορα
Η ανατροπή του Άσαντ είναι πιθανό να προκαλέσει νέες μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη, με την Ελλάδα να αποτελεί την κύρια πύλη εισόδου. Άλλες χώρες, όπως η Αυστρία, έχουν ήδη παγώσει τις αιτήσεις ασύλου Σύρων, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για αυστηρότερο έλεγχο. Θα ακολουθήσει η Ελλάδα αυτό το παράδειγμα, ή θα παραμείνει θεατής μιας νέας κρίσης που θα επηρεάσει την κοινωνική και οικονομική της σταθερότητα;
Η ανάγκη για μια νέα ελληνική στρατηγική
Η πτώση του Άσαντ δεν είναι μόνο μια συριακή υπόθεση· είναι μια εξέλιξη που αφορά άμεσα την Ελλάδα, τόσο σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής όσο και εθνικής ασφάλειας. Ως πρόεδρος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Ελλάδος, καλώ την ελληνική κυβέρνηση να αναλάβει πρωτοβουλίες που περιλαμβάνουν:
1. Διεθνείς πιέσεις για την προστασία των χριστιανικών κοινοτήτων στη Συρία, σε συνεργασία με την ΕΕ, τις ΗΠΑ και διεθνείς οργανισμούς.
2. Ενίσχυση των συνόρων για την αντιμετώπιση πιθανών μεταναστευτικών κυμάτων, με ταυτόχρονη εφαρμογή αυστηρότερης πολιτικής ασύλου.
3. Ανάπτυξη ενεργητικής διπλωματίας που θα αποτρέψει τη σύναψη τουρκο-συριακής συμφωνίας για την ΑΟΖ.
4. Προώθηση συμμαχιών με χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος, που έχουν κοινά συμφέροντα απέναντι στον τουρκικό επεκτατισμό.
Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να παραμείνει αδρανής μπροστά στις εξελίξεις στη Συρία. Η παθητικότητα θα οδηγήσει σε εθνική και γεωπολιτική απομόνωση, την ώρα που η Τουρκία αναδιαμορφώνει τον χάρτη της Μέσης Ανατολής προς όφελός της.
Η επόμενη ημέρα για τη Συρία είναι αβέβαιη, αλλά για την Ελλάδα υπάρχει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: Χρειαζόμαστε μια εξωτερική πολιτική που να βασίζεται σε εθνική στρατηγική, αποφασιστικότητα και την προάσπιση των ελληνικών συμφερόντων στην περιοχή.
