Τις φιλοδοξίες της Τουρκίας ως δύναμης παγκόσμιας εμβέλειας, σπεύδει να τονίσει ο Ταγίπ Ερντογάν, με το ταξίδι του στην Αφρική. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι πλέον ο ίδιος χαρακτηρίζει την Τουρκία ως «αφρο-ευρασιατική χώρα».
Σε μια περίοδο που μαίνεται ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων για τη μαύρη ήπειρο, η Τουρκία αυξάνει την παρουσία της εκεί.
Πλάι στην Κίνα, που έχει «εισβάλλει» δυναμικά εδώ και χρόνια στην Αφρική, και τη Ρωσία, η οποία κάνει ολοένα περισσότερο αισθητή την παρουσία της ακόμα και με στρατιωτικό τρόπο, τις παλαιές, άλλοτε αποικιοκρατικές δυνάμεις, όπως η Γαλλία, τις ΗΠΑ που δείχνουν διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ήπειρο, καθώς και μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, και άλλες, η Τουρκία επιχειρεί να εμφανιστεί ως ο «εναλλακτικός εταίρος», ο οποίος εξάγει ήπια ισχύ. Και όχι μόνο, όμως.
«Επί Ερντογάν -σημειώνει το Γερμανικό Δημοσιογραφικό Δίκτυο, RND- ειδικά τα τελευταία χρόνια, η στρατηγική της Τουρκίας για την Αφρική έχει αποκτήσει μια ολοένα και πιο έντονη στρατιωτική διάσταση. Στην πρωτεύουσα της Σομαλίας, Μογκαντίσου, όχι μόνο διατηρεί τη μεγαλύτερη ξένη αντιπροσωπεία της, αλλά και τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση έξω από τη χώρα της. Το έκτασης τεσσάρων τετραγωνικών χιλιομέτρων, «Camp Turksom». Σήμερα η Σομαλία είναι ο σημαντικότερος στρατηγικός εταίρος της Τουρκίας στην αφρικανική ήπειρο, κυρίως λόγω της θέσης της στο Κέρας της Αφρικής».
Τουρκική «σφήνα»;
Να σημειωθεί, αναφέρει το Γερμανικό Δημοσιογραφικό Δίκτυο, RND, ότι:
-Το 2003, ο όγκος του εμπορίου της Τουρκίας με την Αφρική ανερχόταν στα 5,4 δισ. δολάρια. Πέρυσι ανήλθε στα 25 δισ. Στόχος του Ερντογάν είναι να φτάσει τα 50 δισ., το 2025.
-Από τότε που έγινε ο Ερντογάν πρωθυπουργός, και στη συνέχεια πρόεδρος, έχει επισκεφτεί 30 αφρικανικές χώρες. Περισσότερες από οποιονδήποτε άλλο μη Αφρικανό αρχηγό κράτους ή κυβέρνησης.
-Το 2009 η Άγκυρα διατηρούσε πρεσβείες σε 12 αφρικανικές χώρες. Τώρα διαθέτει 43.
-Οι «Τουρκικές αερογραμμές» (Turkish Airlines) κάνουν πτήσεις σε περίπου 60 προορισμούς στην ήπειρο. Περισσότερους από οποιαδήποτε άλλη μη αφρικανική αεροπορική εταιρεία.
-Οι τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες, οι περισσότερες από τις οποίες ελέγχονται από επιχειρηματίες κοντά στον Ερντογάν, δραστηριοποιούνται στην Αφρική στην κατασκευή δρόμων, γεφυρών, σιδηροδρομικών γραμμών, λιμένων, αεροδρομίων και τζαμιών.
-Η Αφρική γίνεται ολοένα πιο σημαντική ως προμηθεύτρια ενέργειας και πρώτων υλών για την Τουρκία. Η Αλγερία είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος προμηθευτής ενέργειας. Η Νιγηρία, ένας από τους σταθμούς στο ταξίδι του Ερντογάν, είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της χώρας στην υποσαχάρια Αφρική, που έχει μεγάλες δυνατότητες και ως προμηθευτής ενέργειας.
-Η αφρικανική ήπειρος εξελίσσεται σε μια ολοένα μεγαλύτερη αγορά για την αναδυόμενη τουρκική βιομηχανία όπλων. Το Μαρόκο και η Αιθιοπία προτίθενται να προμηθευτούν τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Τα τουρκικά Drones λέγεται ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο κατά του «στρατάρχη» Χάφταρ, στη Λιβύη.
Βέβαια, προμηθεύοντας με μη επανδρωμένα αεροσκάφη το Μαρόκο και την Αιθιοπία, η Τουρκία, σημειώνει το RND, διακινδυνεύει να γίνει μέρος περιφερειακών συγκρούσεων, όπως ο εμφύλιος πόλεμος στην αιθιοπική επαρχία, Tigray, η διαμάχη Αιγύπτου – Αιθιοπίας για το αιθιοπικό φράγμα του Νείλου, και η σύγκρουση Μαρόκου – κινήματος Polisario στη Δυτική Σαχάρα.
Θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ
Και, βέβαια, ο Τ.Ερντογάν δεν χάνει την ευκαιρία να προκαλέσει τα αρνητικά αντανακλαστικά των Αφρικανών έναντι των άλλοτε αποικιοκρατικών δυνάμεων της Δύσης.
Πέραν των επιθέσεων με παραλήπτη τη Γαλλία, την οποία, όπως πολλάκις έχει κάνει στο παρελθόν, κατηγόρησε και πάλι για «σφαγές και γενοκτονίες στη Ρουάντα και την Αλγερία», ιδιαίτερη σημασία έχει ότι αυτή τη φορά εστράφη ουσιαστικά κατά του σημερινού καθεστώτος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Εξέφρασε, δε, την υποστήριξή του προς τον ονομαζόμενο «τρίτο κόσμο» -ή «αναπτυσσόμενο» κόσμο- αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι δικαιούται μια θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. «Υπάρχουν αδικίες -είπε- σε παγκόσμια κλίμακα, ο κόσμος είναι μεγαλύτερος από τους πέντε μεγάλους (σ.σ. τα μόνιμα μέλη του ΣΑ του ΟΗΕ). Η μοίρα της ανθρωπότητας δεν πρέπει να αφήνεται στη μοίρα μιας χούφτας χωρών οι οποίες κέρδισαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Η αποστροφή αυτή προκάλεσε την εξίσου ενδιαφέρουσα απάντηση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ. Είπε, λοιπόν, ότι ναι μεν συμφωνεί με τον Τούρκο πρόεδρο ότι «τα πέντε μόνιμα μέλη του ΣΑ του ΟΗΕ δεν έχουν δικαίωμα να υπαγορεύουν τις τύχες του κόσμου», αλλά υπογράμμισε οτι «δεν διεκδικούν κάτι τέτοιο. Διεκδικούν ακριβώς εκείνες τις δικαιοδοσίες, οι οποίες είναι γραμμένες στο Καταστατικό του ΟΗΕ». Δηλαδή, «τη συλλογική βούληση όλων των μελών της διεθνούς κοινότητας. Και η «πεντάδα» έχει ιδιαίτερη ευθύνη για την κατάσταση των πραγμάτων στον κόσμο, πρωτίστως για την αποφυγή μιας παγκόσμιας σύγκρουσης. Και για περισσότερο από 75 χρόνια τα καταφέρνουμε».
Ωστόσο, σημειώνοντας ότι πράγματι έχουν αλλάξει πολλά στον κόσμο, και προσπαθώντας ταυτόχρονα να επιρρίψει τις ευθύνες στις Δυτικές δυνάμεις που αποτελούν τα μόνιμα μέλη του ΣΑ του ΟΗΕ, ο Σ.Λαβρόφ τόνισε ότι «η Δύση δεν χρειάζεται να αποκτήσει και νέα μέλη στο Συμβούλιο Ασφαλείας, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής πρέπει οπωσδήποτε να προστεθούν».
Ανταγωνισμοί
Είναι πασιφανές ότι στο «παιχνίδι» των ανταγωνισμών που εκτυλίσσεται στην παγκόσμια σκακιέρα, η Τουρκία ευελπιστεί να είναι «παίκτης».
Να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια άπαντες «ανακάλυψαν» την Αφρική. Είναι ο τεράστιος πλούτος της, η μεγάλη φτώχεια και οι πόλεμοι που γεννούν μεγάλα μεταναστευτικά κύματα, που πολλοί φοβούνται ότι θα μετατραπούν σε «τσουνάμι», εξαιτίας και των υψηλών δεικτών γεννητικότητας σε ορισμένες χώρες.
Οι ΗΠΑ προσπαθούν να καλύψουν το κενό που άφησαν τα τελευταία χρόνια και σπεύδουν ταχέως Αφρική, όπως άλλωστε δείχνει και η «αφύπνισή» τους στη Λιβύη. Η Γαλλία θεωρεί την περιοχή του Σαχέλ -όπου, σύμφωνα με κυβερνητικά στελέχη σχεδιάζει να στείλει στρατό και η Ελλάδα- «ζώνη ζωτικών συμφερόντων», όπως επίσης και πολλές από τις αφρικανικές πρώην αποικίες της. Εδαφος συνεχώς κερδίζει η Κίνα, ενώ πλέον έχει κάνει την εμφάνισή της και η Ρωσία. Σε αυτό το σκηνικό έχουν «πλασαριστεί» αρκετά χρόνια τώρα και άλλες δυνάμεις. Οπως, για παράδειγμα, το Ισραήλ.
Από τη μεριά της, η Τουρκία, όπως δήλωσε ο Ερντογάν, έστω με την συνήθη μαξιμαλιστική ρητορική του, θέλει «να γίνει ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος της Αφρικής».
Η Αγκόλα, όπου ήταν ο πρώτος προορισμός του Τούρκου προέδρου, μαζί με την σύζυγό του, η οποία επισκέφθηκε και μίλησε σε κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης γυναικών στη Λουάντα, δεν είναι μια τυχαία χώρα. Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες χώρες της Αφρικής σε ορυκτό πλούτο και πηγές ενέργειας, που εκτιμάται ότι μπορεί να παίξει διεθνή ρόλο.
