Πώς νιώθεις όταν είσαι απόλυτος μονάρχης; Όταν κάνεις ό,τι θέλεις, δεν δίνεις λογαριασμό σε κανέναν και ζεις ζωή χαρισάμενη αδιαφορώντας για το τους υπηκόους σου; Δεν είναι πολλοί αυτοί που μπορούν να απαντήσουν σήμερα αυτή την ερώτηση. Καμιά δεκαριά είναι οι βασιλιάδες που έχουν ακόμα απόλυτη εξουσία στα όρια του κράτους τους, και ο μοναδικός στην Αφρική είναι η Αυτού Μεγαλειότης Μσουάτι Γ’, ο εδώ και 28 χρόνια μονάρχης του Εσουατίνι.
Πρώην Σουαζιλάνδη
Το Εσουατίνι ως το 2018 ονομαζόταν Σουαζιλάνδη. Και τα δύο ονόματα σημαίνουν «Γη των Σουάζι», του λαού δηλαδή που κατοικεί εκεί. Εκείνη τη χρονιά ο Μσουάτι Γ’ αποφάσισε να αλλάξει το όνομα της χώρας από τα αγγλικά στα σισουάτι, τη γλώσσα της φυλής του. Ήταν μια απόφαση εναρμονισμένη με τη γενικότερη στάση ζωή του, όσον αφορά τους υπηκόους του: Σεβασμός στις παραδόσεις, στα έθιμα και στους θεσμούς. Παράλληλα, όμως, μ’ αυτές τις αποφάσεις ο 56χρονος σήμερα βασιλιάς ζει τελείως διαφορετικά από το λαό του και δεν ανέχεται την παραμικρή κριτική. Αυτό, άλλωστε, κάνουν οι απόλυτοι μονάρχες. Οι διάφορες φατρίες και διευρυμένες οικογένειες των Σουάζι ενώθηκαν υπό έναν βασιλιά μόλις στα μέσα του 18ου αιώνα. Η οικογένεια των Ντλαμίνι, που κυριάρχησε ανάμεσα στους φύλαρχους, έχει τον τίτλο του μονάρχη κι ανέλαβε να οδηγήσει τον λαό στις δύσκολες στιγμές της μετάβασης από τις αχυρένιες καλύβες και τους πολέμους με δόρατα και ασπίδες στον σύγχρονο κόσμο. Οι Σουάζι αποδέχτηκαν σχετικά γρήγορα την κυριαρχία των Βρετανών (σε αντίθεση με γειτονικούς λαούς, όπως π.χ. οι Ζουλού), η περιοχή τους έγινε βρετανικό προτεκτοράτο κι απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1968.
Οι Βρετανοί διαχειρίστηκαν πάνω από 100 περιπτώσεις προστατευόμενων απόλυτων μοναρχιών ανά τον κόσμο στην τεράστια αυτοκρατορία που έφτιαξαν, ωστόσο όταν παραχωρούσαν ανεξαρτησία σε μια περιοχή επέμεναν να εγκαθιδρυθούν και κάποιοι δημοκρατικοί θεσμοί. Στην περίπτωση του Εσουατίνι έκαναν πίσω. Η ιδιαιτερότητα της περιοχής (το Εσουατίνι βρίσκεται δίπλα στην απομονωμένη τότε λόγω απαρτχάιντ Νότια Αφρική) απαιτούσε μια στιβαρή ηγεσία. Και ο Σομπούζα Β’΄, ο πατέρας του νυν μονάρχη, εγγυόταν ότι η χώρα του δεν θα γινόταν «εξάρτημα» της Νότιας Αφρικής. Για αντάλλαγμα, όμως, ζήτησε να τον αφήσουν να κυβερνήσει μόνος του, χωρίς ανεξάρτητους πολιτικούς θεσμούς, κοινοβούλια και πολιτικά κόμματα.
Πράγματι το Σύνταγμα της χώρας του έδινε απεριόριστες εξουσίες και το 1973 φρόντισε να τις δυναμώσει ακόμα περισσότερο. Κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κι ανέλαβε υπέρτατες εξουσίες. Τα νεοσύστατα τότε πολιτικά κόμματα καταργήθηκαν, στο κοινοβούλιο μπορούν να εκλεγούν μόνο ανεξάρτητοι βουλευτές και τα 2/3 των βουλευτών διορίζονται από τον βασιλιά. Ο ίδιος μπορεί να διορίζει τον πρωθυπουργό, να εγκρίνει την κυβέρνηση, να διορίζει τους δικαστές, και να ελέγχει όλα τα ΜΜΕ της χώρας. Εκτός από τα κρατικά τηλεοπτικά κανάλια υπάρχει κι ένα ιδιωτικό, που ανήκει στη βασιλική οικογένεια. Οπότε ελέγχει όλες τις εξουσίες.
Ο Μσουάτι Γ’ με τις 16 συζύγους και τα 45 παιδιά
Ο Σομπούζα Β’ άφησε τα εγκόσμια το 1982 και ο Μσουάτι, ο οποίος ήταν μόλις 14 ετών τότε και σπούδαζε στην Αγγλία, χρειάστηκε να περιμένει μέχρι να ενηλικιωθεί για να στεφθεί βασιλιάς. Από το 1986, όμως, που ηγείται της χώρας δεν έχει κάνει παρά ελάχιστες δημοκρατικές παραχωρήσεις, ακόμα και σε θέματα ατομικών ελευθεριών.
Μεγαλωμένος μέσα στη χλιδή, ο Μσουάτι Γ’ δεν είχε σκοπό να απαρνηθεί αυτόν τον τρόπο ζωής, παρ’ ότι το 55% του 1,3 εκατομμυρίου που είναι οι κάτοικοι της χώρας του ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και το 18% είναι φορείς του ιού HIV. Στη χώρα υπάρχει μια ελίτ 15.000 ανθρώπων (οι επικεφαλής των φυλών και οι οικογένειές τους) που κατέχουν το 98% του πλούτου της χώρας.
Ένας από τους πρώτους νόμους που πέρασαν ήταν ο απόλυτος έλεγχος του υπεδάφους. Το Εσουατίνι δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερα πλούσια κοιτάσματα πολύτιμων λίθων και μετάλλων (σε αντίθεση με την γειτονική Νότια Αφρική), όμως ισχύει το εξής οξύμωρο: Μπορεί η γη να ανήκει σε κάποιον ακτήμονα π.χ., αλλά το υπέδαφος από κάτω της να ανήκει στο βασιλιά! Οπότε με βασιλική διαταγή μπορεί να απαλοτριωθεί χωρίς αποζημίωση οποιοδήποτε οικόπεδο στη χώρα, για να εκμεταλλευθεί το υπέδαφός του η βασιλική οικογένεια. Ο ετήσιος βασιλικός προϋπολογισμός για τα «τρέχοντα έξοδα» υπερβαίνει τα 61 εκ. δολάρια, δηλαδή το 0,5% του ΑΕΠ της χώρας! Και σ’ αυτόν δεν περιλαμβάνονται έξοδα για την συντήρηση των βασιλικών παλατιών ή έξοδα διεθνών ταξιδιών και παραμονής στο εξωτερικό. Κι όλα αυτά σ’ ένα κράτος όπου ο μισός κόσμος ζει με λιγότερο από 1,5 δολάριο την ημέρα.
Ο βασιλιάς εμφανίζεται πολύ… παραδοσιακός και στο θέμα των συζύγων του. Σε αντίθεση με άλλους πολυγαμικούς σύγχρονους μονάρχες που έχουν περιορίσει τις επιλογές τους, ο Μσουάτι Γ’ έχει ως τώρα 16 διαφορετικές συζύγους και περισσότερα από 45 παιδιά. Μάλιστα με νόμο που έχει περάσει ο ίδιος, για να συνάψει γάμο με μια γυναίκα θα πρέπει αυτή πρώτα να μείνει έγκυος, δηλαδή να αποδείξει ότι μπορεί να φέρει στον κόσμο τουλάχιστον ένα διάδοχο. Αυτό σημαίνει ότι εκτός από τις νόμιμες συζύγους υπάρχει και τριψήφιος αριθμός παλλακίδων, οι οποίες έχουν συχνές επαφές με τον μονάρχη και βρίσκονται σε διαδικασία αναμονής. Στους λίγους που τον συμβουλεύουν να είναι πιο συντηρητικός σ’ αυτά τα θέματα, ο βασιλιάς λέει ότι έχει πολύ λιγότερες συζύγους από τον πατέρα του. Ο Σομπούζα Β’ είχε πάνω από 70 γυναίκες και 210 παιδιά!
Ο νόμος για την απαγόρευση φωτογραφιών
Για τον πολυτελή τρόπο ζωής του ο βασιλιάς έχει φροντίσει ώστε να μην προκαλεί. Με νόμο απαγορεύεται ακόμα και η… φωτογράφηση (απ’ οποιονδήποτε, όχι μόνο συμπατριώτη του) όλων των κατοικιών που χρησιμοποιεί. Και είναι πολλές, διότι έχει αποφασίσει να εγκαταστήσει καθεμιά από τις 16 νόμιμες συζύγους του στο δικό της παλάτι! Όλα αυτά ξέχωρα από την βασιλική κατοικία, που είναι χτισμένη σε παραδοσιακό στιλ και στην ουσία δεν πρόκειται για μια ενιαία κατοικία, αλλά για ένα σύνολο σπιτιών που αποτελούν ένα ολόκληρο χωριό.
Τα πολυτελή αυτοκίνητα, με τα οποία κυκλοφορεί, είναι μια άλλη ιστορία. Ο νόμος για την απαγόρευση των φωτογραφιών του θεσπίστηκε όταν δέχτηκε κριτική από τον διεθνή τύπο για την αγορά ενός πανάκριβου μοντέλου Maybach 62 της Daimler-Chrysler, το οποίο κοστίζει λίγο περισσότερα από 500.000 ευρώ! Η προσωπική του περιουσία αποτιμάται στα 200 εκ. δολάρια από το Forbes και η πρόσφατη ανακαίνιση των δημόσιων βασιλικών κτιρίων κόστισε ακριβώς 19,9 εκατομμύρια δολάρια.
Οι παραδόσεις, πάντως, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας. Δύο εκδηλώσεις, η «ουμχλάνγκα» και η «ινκουάλα», στις οποίες συμμετέχει και ο ίδιος ο βασιλιάς, είναι τα πιο σημαντικά γεγονότα στο Εσουατίνι κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Η «ουμχλάνγκα» γίνεται κάθε Αύγουστο και είναι το παραδοσιακό… νυφοπάζαρο. Οι νέες γυναίκες φορούν παραδοσιακές φορεσιές (που είναι αλήθεια ότι αφήνουν λίγα στη φαντασία…), μαζεύονται και χορεύουν, οι νεαροί κοιτούν, διαλέγουν τη νύφη και οι δύο οικογένειες κανονίζουν τη «λομπόλα», την προίκα, συνήθως σε αριθμό αγελάδων! Η «ινκουάλα» γίνεται κάθε Ιανουάριο και αποτελεί την τελετή ενηλικίωσης των νεαρών ανδρών, που ντύνονται κι αυτοί παραδοσιακά, χορεύουν πολεμικούς χορούς και διαλαλούν τη γενναιότητά τους. Όλα αυτά εν έτει 2024, υπό το επιδοκιμαστικό βασιλικό βλέμμα.
