Παράξενα πράγµατα συμβαίνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η εξεταστική επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων για τα πρωτοφανή έκτροπα της 6ης Ιανουαρίου 2021 στο Καπιτώλιο θυμίζει καθημερινά στους πολίτες τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Ντόναλντ Τραμπ σε μία από τις πιο ζοφερές ημέρες της αμερικανικής Δημοκρατίας. Η Δικαιοσύνη της Τζόρτζια ανακρίνει τον προσωπικό του δικηγόρο Ρούντι Τζουλιάνι για συνέργεια σε προσπάθεια ανατροπής του εκλογικού αποτελέσματος στη μονομαχία του με τον Τζο Μπάιντεν, το 2020. Ταυτόχρονα, η εισαγγελία της Νέας Υόρκης έχει θέσει στο μικροσκόπιο τον όμιλο Τραμπ για υποθέσεις φοροδιαφυγής και επιχειρηματικής απάτης, ενώ πράκτορες του FBI ερευνούν την κατοικία του 45ου προέδρου, στο Μαρ-α-Λάγκο της Φλόριντα, ψάχνοντας για τα απόρρητα ντοκουμέντα που λέγεται ότι πήρε μαζί του όταν εγκατέλειψε τον Λευκό Οίκο.
Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, ένας πολιτικά εφτάψυχος Τραμπ ενισχύει θεαματικά την επιρροή του μέσα στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, καθώς οι εκλεκτοί του νικούν τους αντιπάλους τους στις εσωκομματικές, προκριματικές αναμετρήσεις ενόψει των κρίσιμων εκλογών για το Κογκρέσο, τον προσεχή Νοέμβριο, αναπτερώνοντας τις φιλοδοξίες του για μια θεαματική ρεβάνς στην προεδρική μάχη του 2024.
Η πιο χτυπητή περίπτωση ήταν οι προκριματικές στην πολιτεία Oυαϊόμινγκ, την περασμένη Τρίτη, όπου αναμετρήθηκαν για το βουλευτικό χρίσμα των Ρεπουμπλικανών η Λιζ Τσέινι και η Χάριετ Χάγκεμαν. Η πρώτη είναι γόνος της οικογένειας που έχει μετατρέψει το Γουαϊόμινγκ σε πολιτικό της φέουδο εδώ και μισόν αιώνα, όταν άρχιζε η πολιτική καριέρα του πατέρα της, Ντικ Τσέινι. Μεγαλοπετρελαιάς της Halliburton, ο Τσέινι δούλεψε στον Λευκό Οίκο επί κυβερνήσεων Νίξον και Φορντ, χρημάτισε υπουργός Αμυνας και έγινε ο πιο ισχυρός αντιπρόεδρος της Αμερικής υπό τον Τζορτζ Μπους τον νεότερο. Αξιοποιώντας αυτή την κληρονομιά, η Λιζ Τσέινι ήταν μέχρι πρόσφατα νούμερο τρία στην ιεραρχία των Ρεπουμπλικανών στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Στις προκριματικές της περασμένης Τρίτης, είχε απέναντί της μια πολιτικά άπειρη δικηγόρο από τη Σαγέν, επαρχιακή πόλη μόλις 60.000 κατοίκων, με μοναδικό ατού την υποστήριξή της από τον Ντόναλντ Τραμπ. Το αποτέλεσμα ήταν συντριπτικό, καθώς η Χάγκεμαν υπερίσχυσε με ποσοστό 66% έναντι 29% της αντιπάλου της. Χαρές και πανηγύρια για τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έβλεπε στο πρόσωπο της Τσέινι μια ορκισμένη εχθρό του. Η 56χρονη βουλευτής ψήφισε υπέρ της παραπομπής του για την αιματηρή έφοδο οπαδών του στο Καπιτώλιο, μάλιστα ανέλαβε καθήκοντα αντιπροέδρου στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής για το εν λόγω θέμα.
Η περίπτωσή της δεν ήταν μοναδική. Από τους 10 Ρεπουμπλικανούς βουλευτές που ψήφισαν υπέρ της παραπομπής Τραμπ, μόνο οι δύο κατάφεραν να πάρουν το χρίσμα στις προκριματικές. Σύμφωνα με τον απολογισμό της γαλλικής Le Monde, οι τραμπικοί υποψήφιοι σαρώνουν στις εσωτερικές αναμετρήσεις των Ρεπουμπλικανών για όλα τα αξιώματα που θα κριθούν τον Νοέμβριο. Μέχρι στιγμής έχουν επικρατήσει 15 από τους 20 στις μάχες για το χρίσμα του υποψήφιου κυβερνήτη (απομένουν οι προκριματικές δύο πολιτειών) και 18 από τους 21 για το χρίσμα του υποψήφιου γερουσιαστή. Ακόμη πιο θεαματικές ήταν οι προκριματικές για το χρίσμα του υποψήφιου βουλευτή: εδώ, από τους 140 τραμπικούς μόνο πέντε ηττήθηκαν, ενώ απομένουν οι αναμετρήσεις σε έξι ακόμη πολιτείες.
Υψηλού ρίσκου οι δικαστικές έρευνες εναντίον του τέως προέδρου, καθώς συσπειρώνουν γύρω του μεγάλο μέρος των συντηρητικών ψηφοφόρων.
Το συμπέρασμα είναι αναπόδραστο για όποιον έχει μάτια για να βλέπει. Η νίκη-σοκ του Τραμπ το 2016 δεν ήταν ιστορικό ατύχημα μιας κατά τα άλλα υγιούς Αμερικής, αλλά κραυγαλέο σύμπτωμα βαθύτερης και μονιμότερης παθογένειας, ενός διογκούμενου λαϊκού ρεύματος που πνέει μένεα εναντίον του πολιτικού κατεστημένου από αντιδραστικές θέσεις. Ο ίδιος ο Τραμπ δεν ήταν εκείνος που δημιούργησε αυτό το ρεύμα, αλλά εκείνος που κατάφερε, τη συγκεκριμένη στιγμή, να το εκφράσει και να το μετατρέψει σε όχημα για τη μετεωρική του άνοδο, εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι στην αναμέτρηση του 2016 είχε την τύχη να βρεθεί αντιμέτωπος με μία από τις πιο τυπικές εκπροσώπους ενός αλαζονικού, πλήρως αποσπασμένου από τα λαϊκά στρώματα κατεστημένου, τη Χίλαρι Κλίντον.
Σαρξ εκ της σαρκός του πολιτικού κατεστημένου, η Λιζ Τσέινι απέχει έτη φωτός από το πορτρέτο του ενάρετου μάρτυρα του αντιτραμπισμού που της φιλοτέχνησαν τα συστημικά μέσα ενημέρωσης. Η πολιτικός που πριν από μία εβδομάδα καλούσε τους Δημοκρατικούς ψηφοφόρους να την ψηφίσουν στις εσωκομματικές εκλογές των… Ρεπουμπλικανών, χαρακτήριζε, το 2019, το κόμμα τους ως την παράταξη «του αντισημιτισμού, της παιδοκτονίας και του σοσιαλισμού». Ως βουλευτής, ακολούθησε στο 93% των ψηφοφοριών τη γραμμή Τραμπ, χαιρέτισε την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου που άναψε το πράσινο φως για την απαγόρευση των εκτρώσεων, όπως και όλους τους πολέμους της Αμερικής τις τελευταίες δεκαετίες.
Υποψήφια – καμικάζι
Μετά τη συντριβή της, δήλωσε ότι σκέφτεται να θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος στις εκλογές του 2024, αλλά ουδείς σοβαρός αναλυτής στην Αμερική θεωρεί ότι έχει την παραμικρή πιθανότητα επικράτησης. Ενδεχομένως, κάποιοι την ωθούν να παίξει τον ρόλο του υποψήφιου-καμικάζι, που γνωρίζει ότι θα χαθεί, αλλά φιλοδοξεί να πάρει και τον Τραμπ μαζί του.
Το μεγαλύτερο εμπόδιο στις φιλοδοξίες του Τραμπ για μια εκδικητική επιστροφή δεν εντοπίζεται ούτε σε ενοχλήσεις τύπου Τσέινι ούτε στις μηχανορραφίες του περιδεούς ρεπουμπλικανικού κατεστημένου, τύπου Μακόνελ και Πενς, που διαπιστώνει ότι δεν ελέγχει πλέον το ίδιο του το κόμμα, αλλά στον κλοιό των δικαστικών διώξεων που ολοένα και στενεύει. Πρόκειται όμως για μια επιχείρηση υψηλού πολιτικού ρίσκου για τον αρμόδιο υπουργό Δικαιοσύνης Μέρικ Γκάρλαντ και συνολικά για τους Δημοκρατικούς. Η απόφαση του Γκάρλαντ να διατάξει έφοδο του FBI στην κατοικία ενός πρώην προέδρου βάσει νόμου του… 1917 περί κατασκοπείας γαλβανίζει τη λαϊκή βάση του Τραμπ και μπορεί να λειτουργήσει ως μπούμερανγκ αν δεν παρουσιαστούν στην κοινή γνώμη επαρκή πειστήρια.
Ακόμη περισσότερο, που οι Αρχές αρνούνται, μέχρι στιγμής, να δώσουν στη δημοσιότητα την ένορκη κατάθεση πάνω στην οποία στηρίχθηκε η αμφιλεγόμενη έρευνα, παρά το γεγονός ότι έχει ζητηθεί κάτι τέτοιο από τα πιο ισχυρά αμερικανικά μίντια (New York Times, Washington Post, Associated Press, CNN, Wall Street Journal κ.ά.). Η εικόνα παραμένει πολύ ρευστή και οι επόμενες εβδομάδες θα είναι κρίσιμες. Για την ώρα, ακόμη και πιθανοί εσωκομματικοί αντίπαλοι του Τραμπ στον αγώνα για το προεδρικό χρίσμα, όπως ο κυβερνήτης Φλόριντα Ρον ντε Σάντις, αναγκάζονται να ταυτιστούν μαζί του, καταγγέλλοντας τον Γκάρλαντ και το FBI ότι μετέτρεψαν την Αμερική σε «δημοκρατία της μπανάνας».
Η μάχη του Νοεμβρίου
Οσο ενδιαφέρον κι αν έχουν για το μέλλον των Ρεπουμπλικανών και του ίδιου του Τραμπ, οι προκριματικές εκλογές δεν αναμένεται να επηρεάσουν ιδιαίτερα τη μάχη του Νοεμβρίου για το Κογκρέσο. Εδώ οι διαμορφωμένες από καιρό τάσεις του εκλογικού σώματος φαίνεται δύσκολο να αντιστραφούν. Στη Βουλή των Αντιπροσώπων, το πιο πιθανό σενάριο είναι να χάσουν τη μικρή πλειοψηφία τους οι Δημοκρατικοί και να κυριαρχήσουν οι τραμπικοί, οι οποίοι θα επιδιώξουν να τερματιστεί η διερεύνηση για τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου 2021. Στη Γερουσία, οι Δημοκρατικοί ευνοούνται από την τύχη, καθώς οι περισσότερες έδρες που ανανεώνονται φέτος ανήκουν σε Ρεπουμπλικανούς, οι οποίοι παρ’ όλα αυτά διατηρούν ισχυρές ελπίδες να ανατρέψουν τον σημερινό οριακό συσχετισμό (50-50) προς όφελός τους. Το δυστύχημα για τους Δημοκρατικούς είναι ότι ο θόρυβος για την αμφιλεγόμενη έφοδο του FBI στο Μαρ-α-Λάγκο ξανάφερε τον Τραμπ στο προσκήνιο και εξοστράκισε στο περιθώριο την κατά γενική ομολογία καλύτερη εβδομάδα του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία, ύστερα από την ψήφιση σειράς δημοφιλών νομοσχεδίων.
