Πρόκειται για τη «μαύρη βίβλο» των τραπεζών και των διαχειριστών δανείων, με τους 9+1 συνηθέστερους λόγους για τους οποίους οι χρηματοδοτικοί φορείς απορρίπτουν τις ευνοϊκές ρυθμίσεις που παράγει η πλατφόρμα του Εξωδικαστικού – και τους οποίους καλούνται να ανακοινώσουν επισήμως δημόσια σε έναν μήνα, ώστε να καταστούν γνωστοί σε όλους τους δανειολήπτες: απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων, «ύποπτες» συμπεριφορές, στοιχεία ερευνητών (asset tracers- ντετέκτιβ τραπεζών) ή ακόμα και αναρτήσεις σε Facebook και social media θα μπορούν να αποκόψουν τους οφειλέτες από την πολυπόθητη ρύθμιση και προστασία.
Με νέα διάταξη που εισάγει, το υπουργείο Οικονομικών για τον Εξωδικαστικό προβλέπει ότι «η Ελληνική Ενωση Τραπεζών και η Ενωση Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις, εντός 15 ημερών από την έναρξη ισχύος (…) υποχρεούνται να αποστείλουν επιστολή με την οποία θα προσδιορίζουν τους λόγους μη συναίνεσης σε πρόταση ρύθμισης, οι οποίοι αναρτώνται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του Εξωδικαστικού».
Πρόκειται για καινοτομία που αλλάζει τα δεδομένα στις ρυθμίσεις οφειλών μέσω του Εξωδικαστικού. Ανοίγει έτσι ο δρόμος για πιο αποτελεσματικές ρυθμίσεις χρεών, που θα δεσμεύουν τις τράπεζες και παρέχουν -εφόσον γίνουν δεκτές- όχι μόνον «κούρεμα» και 420 δόσεις, αλλά και καθολική προστασία έναντι οποιουδήποτε θεσμικού πιστωτή για το σύνολο της περιουσίας του οφειλέτη και όχι μόνο της πρώτης κατοικίας.
«Νέα ήθη»
Με βάση το νέο σύστημα, το υπουργείο Οικονομικών δεν υποχρεώνει -ούτε θα μπορούσε νομικά ίσως- τους χρηματοδοτικούς οργανισμούς (τράπεζες, funds και διαχειριστές δανείων) να κάνουν αυτομάτως δεκτές όλες τις ευνοϊκές ρυθμίσεις που παράγει για τους δανειολήπτες η πλατφόρμα του Εξωδικαστικού.
Τους υποχρεώνει όμως να θέσουν κανόνες διαφάνειας που αν τους γνωρίζει προτού ζητήσει ρύθμιση ο ευσυνείδητος οφειλέτης θα μπορεί να κάνει σωστά όλα τα βήματα ώστε να φτάνει τελικά «στην πηγή» (ρύθμιση) χωρίς να απορρίπτεται «άνευ λόγου και αιτίας» το αίτημά του από τον πιστωτή. Θα φαίνεται και ξεκάθαρα όμως πια πόσοι οφειλέτες δικαιολογημένα απορρίπτονται – ώστε να ξεχωρίζει και «η ήρα από το στάρι».
Θεσπίζει έτσι την υποχρέωση για τους χρηματοδοτικούς φορείς:
•να καταρτίσουν και να δώσουν στη δημοσιότητα εκ των προτέρων την πλήρη λίστα με όλες τις πιθανές αιτίες απόρριψης των ρυθμίσεων, αλλά και
• να δίνουν εξηγήσεις εκ των υστέρων για ποιον από τους λόγους αυτούς απέκλεισαν τον δανειολήπτη από τη ρύθμιση που του προσφέρει ο αλγόριθμος του εξωδικαστικού μηχανισμού.
Επιπλέον, προβλέπει μεν ότι «οι χρηματοδοτικοί φορείς μπορούν να μεταβάλλουν τους λόγους μη συναίνεσης, όποτε αυτό είναι αναγκαίο», αλλά «οι εκάστοτε νέοι λόγοι μη συναίνεσης (…) ισχύουν μετά την παρέλευση πέντε ημερών» από την ανακοίνωσή τους, για να μην αιφνιδιάζονται οι δανειολήπτες.
Το υπουργείο Οικονομικών προσπαθεί έτσι να μειώσει δραστικά το ποσοστό απορρίψεων των ρυθμίσεων από τράπεζες και διαχειριστές δανείων, από σχεδόν 80% που ήταν πριν από έναν χρόνο (8 στις 10 δηλαδή) σε κάτω από 25% φέτος (δηλαδή 1 στις 4)!
9+1 «κανόνες» απόρριψης
Με τους νέους κανόνες διαφάνειας, η κυβέρνηση επιχειρεί να βάλει φρένο στις «κακές» πρακτικές των πιστωτών, αλλά και των οφειλετών!
Σύμφωνα με πληροφορίες του «business stories», η λίστα που θα ανακοινώσουν οι τράπεζες και οι servicers μισό μήνα μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου (τέλη Μαρτίου ενδεχομένως) θα περιλαμβάνει τις εξής βασικές εξαιρέσεις-αιτίες αποκλεισμού των δανειοληπτών από ρυθμίσεις:
1 Ο εγγυητής δεν δίνει συγκατάθεση για άρση απορρήτου: είναι και η συνηθέστερη αιτία απόρριψης. Η πλατφόρμα δέχεται να προχωρήσει η αίτηση και προσφέρει ρύθμιση, ακόμα και αν ο εγγυητής δεν έχει μπει στη διαδικασία να αποδεχθεί έλεγχο περιουσίας, εισοδήματος κ.λπ. Εύλογα οι τράπεζες θεωρούν τη στάση αυτή ως απόκρυψη στοιχείων και δεν αποδέχονται τη ρύθμιση, γιατί μπορούν αν ψάξουν να βρουν να εισπράξουν. Προφανώς επιτήδειοι αρνούνται να αποκαλύψουν περιουσία που έχουν. Σε άλλες περιπτώσεις όμως μπορεί να οφείλεται και σε αμέλεια – π.χ. όταν μπαίνει εγγυητής ο ηλικιωμένος γονιός ή παππούς που δεν έχει ουσιαστικά τίποτα να κρύψει. Σκοπίμως ή μη πάντως, αν απέχει ο εγγυητής, η ρύθμιση θα χάνεται.
2 Ακίνητα ή άλλη περιουσία υψηλής αξίας: η πλατφόρμα προσφέρει πολλές δόσεις, αλλά οι τράπεζες θεωρούν επιζήμιο το να εισπράξουν πολλά χρόνια μετά το ποσόν που θα μπορούσαν να εισπράξουν άμεσα αν, π.χ., ο οφειλέτης έχει πολλά ακίνητα και πωλούσε κάποιο που δεν χρειάζεται άμεσα (δηλαδή την κύρια κατοικία ή την επαγγελματική έδρα του). Ουσιαστικά θα πιέζουν τον οφειλέτη να ρευστοποιήσει περιουσιακά στοιχεία χωρίς να πλήττεται η υπόστασή του (π.χ., Ι.Χ. αυτοκίνητο που δεν θεωρείται επαγγελματικό) θεωρώντας ότι σε έναν πλειστηριασμό θα εξασφάλιζαν αυτά τα έσοδα γρηγορότερα.
3 Υψηλές κινήσεις λογαριασμών: ακόμα και αν οι οφειλέτες εμφανίζουν χαμηλό εισόδημα στην πλατφόρμα, οι πιστωτές μπορεί να έχουν πληροφορία για τακτικές και υψηλές καταθέσεις. Αυτό μπορεί να υποκρύπτει αδήλωτα εισοδήματα από τα οποία η τράπεζα ελπίζει να εισπράξει. Στην «παγίδα» πέφτουν έτσι, π.χ., και επαγγελματίες, αν περνούν από τους λογαριασμούς τους λεφτά τρίτων (π.χ. σε λογιστή για πληρωμή φόρου, εμπόρου ή τεχνίτη για αγορά υλικών ή σωληνώσεων κ.λπ.) που δεν αποτελούν καν δικό τους εισόδημα ή τζίρο.
4 Ερευνες τραπεζών: έχουν κάνει και στη χώρα μας την εμφάνισή τους οι «ντετέκτιβ τραπεζών». Οι Athens Tracers «σπάνε» λογαριασμούς σε Ελβετία και Νησιά Κέιμαν και εφόσον συντρέχει έρευνα για κάποιον, η τράπεζα δεν συναινεί στη ρύθμιση.
5 Υποπτες μεταβιβάσεις ακινήτων: αν κάποιος είχε, π.χ., 5 ακίνητα αλλά τα μεταβίβασε και δεν πληρώνει, μπορεί να υποκρύπτεται δόλος. Οι δόλιες μεταβιβάσεις ανατρέπονται δικαστικά.
6 Ασύμβατη κοινωνική ζωή σε σχέση με τα εισοδήματα: «ο έρωτας και το χρήμα δεν κρύβονται». Ιδίως αν ο οφειλέτης αναρτά στα social media σε ποια θέρετρα ή με ποια γιοτ κάνει διακοπές, με εισοδήματα που δεν αντιστοιχούν σε όσα έχει δηλώσει στην Εφορία και στην πλατφόρμα.
7 Λίστες μεγάλου πλούτου: αν οι έρευνες δείχνουν πως ο οφειλέτης είχε περιληφθεί σε λίστα μεγαλοκαταθετών στο εξωτερικό (Λαγκάρντ, Μπόργιανς, Ελβετίας κ.λπ.) οι πιστωτές θεωρούν ότι μπορεί να αποκαλυφθεί περιουσία που ακόμα κρύβεται.
8 Παρελθόν οφειλέτη με οικονομικά εγκλήματα ή πλαστογραφίες κ.λπ.: θεωρείται πιθανόν να έχει επαναλάβει το αδίκημα για να αποφύγει πλειστηριασμούς.
9 Υποπτη στάση οφειλέτη: οι πιστωτές αντιμετωπίζουν με «έξτρα φίλτρο» οφειλέτες που προτού μπουν στον Εξωδικαστικό αρνούνταν να δεχθούν ρύθμιση, αλλά έβρισκαν τα χρήματα για να εμφανίζουν γνωστούς δικηγόρους όταν ήθελαν να αποφύγουν πλειστηριασμούς, ή αντιπρότειναν να εξοφλήσουν «μια κι έξω» όλο το χρέος ζητώντας «κούρεμα», π.χ,. 30% ή 40%. Τέτοιες περιπτώσεις οι τράπεζες θεωρούν πως υποκρύπτουν δολιότητα.
10 «Τεχνικοί λόγοι»: πέραν του προφίλ του οφειλέτη, μπαίνουν και άλλες παράμετροι που στόχο έχουν να μη ζημιωθεί τράπεζα. Εχουν να κάνουν κυρίως με τα χαρακτηριστικά του δανείου (καθαρή παρούσα αξία, ύψος οφειλής εν σχέσει με αξία περιουσίας κ.λπ.). Ειδικά αν έχει ρυθμίσει κάποιος απευθείας και τηρεί τη ρύθμιση, η τράπεζα δεν συναινεί να αλλάξει σε μικρότερη δόση μέσω Εξωδικαστικού, γιατί από «πράσινο» το δάνειο θα θεωρηθεί «πορτοκαλί» και τότε κινδυνεύει να δεσμεύσει κεφάλαια για επισφάλειες. Μεγαλύτερος κίνδυνος φυσικά είναι να καταστεί απευθείας «κόκκινο» αν δεν υπάρξει βιώσιμη ρύθμιση για τον οφειλέτη. Σε άλλη περίπτωση, αν, π.χ., έναντι χρέους 300.000 ευρώ βρίσκεται ακίνητο 50.000 ευρώ, η τράπεζα δεν έχει λόγο να επισπεύσει πλειστηριασμό και προτιμά δόσεις για να μη γράψει ζημιά 250.000 ευρώ. Αυτό πλέον θα το γνωρίζουν και οι δύο πλευρές.
