Με νωπές ακόμη τις αναμνήσεις από την κατάρρευση της Lehman Brothers, την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση της διετίας 2008-2009 και τον μετασχηματισμό της σε κρίση χρέους της Ευρωζώνης, οι Ευρωπαίοι ήταν αναπόφευκτο να ανησυχήσουν. Η κρίση περιφερειακών και συγκριτικά μικρών τραπεζών των ΗΠΑ, όπως η Silicon Valley Bank που πτώχευσε προ 10 ημερών, φάνηκε να μεταφέρεται αστραπιαία σε τραπεζικούς κολοσσούς της Ευρώπης όταν η μετοχή της ελβετικής Credit Suisse κατέρρεε μέσα στην εβδομάδα παρασύροντας τον τραπεζικό κλάδο και μαζί με αυτόν και τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια.
Οι κινδυνολογίες
Δεν άργησαν οι κινδυνολογίες με τον Λάρι Φινκ, διευθύνοντα σύμβουλο της BlackRock, να χαρακτηρίζει την πτώχευση της SVB «εναρκτήριο λάκτισμα μιας κρίσης αργής καύσης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ» και τον οικονομολόγο Νουριέλ Ρουμπινί να δηλώνει στο Bloomberg πως «αν καταρρεύσει η Credit Suisse θα αποτελέσει τη Lehman Brothers της Ευρώπης». Αναμφίβολα τα ανακλαστικά φόβου των επενδυτών μπορούν να προκαλέσουν περαιτέρω τριγμούς όταν παρατείνεται μια κρίση εμπιστοσύνης στο ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το απέδειξε, άλλωστε, η μεγάλη αναταραχή στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια όταν είχε ήδη γίνει γνωστό το δάνειο ύψους σχεδόν 54 δισ. δολαρίων που θα χορηγήσει η Τράπεζα της Ελβετίας στην Credit Suisse. Ακόμα κι όταν βρισκόταν ήδη στα σκαριά η διάσωση της First Republic, επίσης περιφερειακής τράπεζας των ΗΠΑ, από μια γενναία ένεση κεφαλαίου ύψους 30 δισ. δολαρίων που θα της χορηγήσουν οι αμερικανικοί τραπεζικοί κολοσσοί.
Οι δύο κρίσεις δεν σχετίζονται μεταξύ τους αλλά οφείλονται σε ετερόκλητα αίτια και ο συγχρονισμός τους, ακόμη κι αν δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εντελώς τυχαίος, είναι σε μεγάλο βαθμό ψυχολογικής φύσης. Μοναδικός κοινός παρονομαστής είναι το περιβάλλον των αυξημένων επιτοκίων που δεν αποτελεί ακριβώς τη γενεσιουργό αιτία αλλά έναν επιβαρυντικό παράγοντα τόσο για τις περιφερειακές τράπεζες των ΗΠΑ όσο και για τη δεύτερη σε μέγεθος τράπεζα της Ελβετίας. Η άνοδος των επιτοκίων της ΕΚΤ, της αμερικανικής Federal Reserve και της Τράπεζας της Αγγλίας, προκάλεσε πτώση της αξίας των ομολόγων, μεγάλος όγκος των οποίων βρίσκεται στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Αναπόφευκτα επιβαρύνει τις τράπεζες επιδεινώνοντας όποια άλλα προβλήματα αντιμετωπίζουν.
Η αύξηση του κόστους δανεισμού επιβάρυνε τις ήδη αδύναμες τράπεζες και οδήγησε στην κατάρρευσή τους.
Η πτώχευση της Silicon Valley Bank (SVB) ήταν, όμως, απότοκος των ριψοκίνδυνων τοποθετήσεών της και των προβλημάτων των εταιρειών τεχνολογίας που ήταν κυρίως η πελατεία της. Σε ό,τι αφορά την Credit Suisse, είναι γνωστό ότι βρίσκεται σε περιδίνηση εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο με αιτία κυρίως τις δικές της αμαρτίες. Την έπληξαν σκάνδαλα, κακοδιαχείριση και εσφαλμένες επιλογές όπως οι τοποθετήσεις της σε τοξικές επενδύσεις μεταξύ άλλων στο fund με τον υπερφίαλο τίτλο Archegos, η κατάρρευση του οποίου της προκάλεσε ζημίες ύψους 5,5 δισ. δολαρίων προ διετίας. Το αποτέλεσμα ήταν να την περιβάλλει αρνητική δημοσιότητα και να εγκαταλειφθεί από μεγάλο μέρος της πελατείας της χάνοντας ιλιγγιώδη κεφάλαια. Στα τέλη του περασμένου έτους υπολογιζόταν πως κατέγραφε εκροές κεφαλαίων σχεδόν 120 δισ. δολαρίων. Κι ενώ βρίσκεται σε διαδικασία αναδιάρθρωσης, κοινοποίησε η ίδια κάποιες «ουσιώδεις αδυναμίες» στον ετήσιο ισολογισμό της μέσα στην εβδομάδα και αναζωπύρωσε την ανησυχία για τον τραπεζικό κλάδο ακριβώς τη στιγμή που έτεινε να εξανεμιστεί.
Οι επενδυτές τράπηκαν σε άτακτη φυγή μέσα στην εβδομάδα όταν ο σημαντικότερος επενδυτής της Credit Suisse, η σαουδαραβική Saudi National Bank, ανακοίνωσε ότι δεν προτίθεται να χορηγήσει περαιτέρω κεφάλαια στην ελβετική τράπεζα. Σχεδόν κανείς δεν φάνηκε να ενδιαφέρεται για την εξήγηση που έδωσε η σαουδαραβική τράπεζα ότι αν χορηγήσει περαιτέρω κεφάλαια θα αυξηθεί το μερίδιό της στην Credit στο 10% που σημαίνει πως θα προσκρούσει σε ζητήματα ρυθμιστικής φύσης. Εξάλλου, ο Αμάρα αλ Κουντάιρι, πρόεδρος της Saudi National Bank, προσέθεσε πως δεν βλέπει τον λόγο να χορηγήσει περαιτέρω κεφάλαια στην Credit Suisse καθώς βρίσκει ικανοποιητικό το σχέδιο αναδιάρθρωσης. Αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν πως η ελβετική τράπεζα «έβγαλε τα μάτια της με τα χέρια της» όταν μίλησε για «ουσιώδεις αδυναμίες στους ισολογισμούς της» σε μια στιγμή που είχε ερεθίσει τα ανακλαστικά των επενδυτών η πτώχευση της Silicon Valley Bank και της Silvergate.
Η ΕΚΤ
Την ίδια στιγμή, η ΕΚΤ και η πρόεδρός της Κριστίν Λαγκάρντ δείχνουν να μη θεωρούν τόσο επικίνδυνη την κατάσταση και προχώρησαν σε νέα αύξηση των επιτοκίων του ευρώ κατά 50 μονάδες βάσης, κρίνοντας πως ο πληθωρισμός είναι σαφώς μεγαλύτερη απειλή για την οικονομία. Είναι ενδεικτική η δήλωση της προέδρου της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, πως το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρωζώνης είναι σαφώς ισχυρότερο σήμερα σε σύγκριση με το 2008. Από ρυθμιστικής απόψεως είναι μάλλον καλύτερα θωρακισμένο σε σύγκριση με το αμερικανικό. Κι αυτό γιατί μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 οι αρχές στις δύο πλευρές του Ατλαντικού επέβαλαν αυστηρές ρυθμίσεις. Αλλά ενώ στην Ευρωζώνη παραμένουν, στις ΗΠΑ τις έχουν ήδη μερικώς χαλαρώσει.
