Του Θέμη Μπάκα
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια επικίνδυνη και ολοένα αυξανόμενη πρακτική: η Νέα Δημοκρατία δεν περιορίζεται, απλώς, στη διακυβέρνηση της χώρας. Προστατεύει τον εαυτό της, νομοθετεί εκ των προτέρων ασυλίες, εξαιρέσεις από ποινικές και αστικές ευθύνες, αλλά και προστατευτικές ρυθμίσεις για πρόσωπα και φορείς που συμμετέχουν σε κρίσιμες αποφάσεις ή διαχειρίζονται το δημόσιο χρήμα και ασκούν εξουσία.
Η λογοδοσία, ως θεμέλιο κάθε δημοκρατίας, όχι μόνο δεν ενισχύεται αλλά παρακάμπτεται. Και αυτό δεν είναι μια «τεχνική λεπτομέρεια». Είναι μια βαθιά πληγή για την κοινωνία, η οποία καθημερινά βλέπει να ζητείται από τον απλό πολίτη αυστηρή συμμόρφωση στον νόμο, την ίδια ώρα που «κάποιοι» θωρακίζονται με νομικά τείχη.
Όταν το «ακαταδίωκτο» γίνεται… καθεστώς
Δεν μιλάμε για μεμονωμένες εξαιρέσεις. Μιλάμε για μια ολόκληρη κουλτούρα ατιμωρησίας, που έχει καταστεί κανόνας:
- Στον Covid-19, το ακαταδίωκτο κάλυψε τα μέλη της επιτροπής ειδικών.
- Στους τραπεζίτες, οι αποφάσεις για δάνεια και ρυθμίσεις θωρακίστηκαν απέναντι σε κάθε δικαστικό έλεγχο.
- Στο ΤΑΙΠΕΔ και στο ΤΧΣ, θεσμοθετήθηκε νομική ασπίδα για όσους διαχειρίζονται δημόσια περιουσία και χρήμα.
- Στα Τέμπη, ενώ η κοινωνία θρηνούσε αθώα θύματα, εμφανίστηκαν διατάξεις που περιόριζαν την απόδοση ευθυνών.
- Στην επιτροπή αξιολόγησης των ιδιωτικών πανεπιστημίων, το ίδιο μοτίβο: νέο ακαταδίωκτο.
- Και τώρα, φέρνουν νέο ακαταδίωκτο για τον πρόεδρο του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Πρόκειται για μια αλυσίδα που συνεχώς μακραίνει. Κι όσο η αλυσίδα μεγαλώνει και δυναμώνει, τόσο πιο αδύναμη γίνεται η ίδια η δημοκρατία. Αλλά τί σημαίνει αυτό για την κοινωνία;
Κάθε φορά που ψηφίζεται ένα «ακαταδίωκτο», το μήνυμα είναι ξεκάθαρο:
- Για τον απλό πολίτη: οι δικές σου παραβάσεις θα τιμωρηθούν, οι δικές μας θα σβηστούν.
- Για τις οικογένειες που χάνουν αγαπημένους τους σε τραγωδίες: δεν θα μάθουν ποτέ ποιος πραγματικά ευθύνεται.
- Για τους νέους που ελπίζουν σε ένα πιο δίκαιο μέλλον: η ισονομία είναι όνειρο που απομακρύνεται.
Έτσι καλλιεργείται η ατιμωρησία. Έτσι γεννιέται η απογοήτευση και η οργή απέναντι στους θεσμούς. Έτσι χάνεται η εμπιστοσύνη στη δημοκρατία. Αλλά η δημοκρατία χωρίς έλεγχο σβήνει.
Η ψήφος κάθε τέσσερα χρόνια δεν αρκεί. Χρειάζεται καθημερινός έλεγχος, χρειαζόμαστε θεσμούς που δεν φοβούνται να συγκρουστούν με την εξουσία, υπερασπίζοντας πραγματικά το δημόσιο συμφέρον και προστατεύοντας τους πολίτες.
Όταν η Βουλή, με τη δύναμη της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, μετατρέπεται από όργανο ελέγχου σε εργαλείο απαλλαγής ευθυνών, τότε δεν μιλάμε μια για υγιή δημοκρατία αλλά για μια θεσμική αυθαιρεσία με «νομότυπο μανδύα».
Το αίτημα της εποχής
Οι πολίτες δεν ζητούν θαύματα. Ζητούν το αυτονόητο που συνοψίζεται στο τρίπτυχο: Δικαιοσύνη- Ισονομία – Διαφάνεια. Όχι άλλες προληπτικές ασυλίες. Όχι άλλη θεσμική ασπίδα για τους λίγους. Αντί για ακαταδίωκτα, χρειαζόμαστε:
- Ενίσχυση του ελεγκτικού ρόλου της Δικαιοσύνης και της Βουλής.
- Διαδικασίες δημόσιου ελέγχου σε κρίσιμες αποφάσεις.
- Αποκατάσταση της ισονομίας, ώστε κανείς να μην είναι υπεράνω του νόμου.
Σε κάθε περίπτωση, η νομοθέτηση πρέπει να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, όχι να συμβάλει στην αποποίηση των ευθυνών των ισχυρών.
Γιατί χωρίς λογοδοσία, η δημοκρατία δεν ανήκει στον λαό, αλλά σε εκείνους που φτιάχνουν νόμους για να προστατεύουν τους εαυτούς τους.
ΣΣ: Ο Θέμης Μπάκας είναι πολιτευτής Αχαΐας.
