Οι εποχές που τα αθλητικά είδη απευθύνονταν μόνο σε παιδιά και οι ενήλικοι είχαν ένα ζευγάρι –και ίσως ούτε κι αυτό– για να το φοράνε σε καμιά εκδρομή προκειμένου να περπατούν πιο άνετα έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Οπως επίσης και οι εποχές που οι φόρμες, τα φούτερ και εν γένει τα πιο «ανεπίσημα», casual ρούχα δεν αποτελούσαν ποτέ μέρος της γκαρνταρόμπας για τη δουλειά. Τα τελευταία χρόνια –και ειδικά μετά την πανδημία της COVID-19– η αγορά των αθλητικών ειδών και του αθλητικού εξοπλισμού –από ρούχα και παπούτσια μέχρι εφαρμογές και «έξυπνες» συσκευές για μέτρηση βημάτων αλλά και παρακολούθηση δεικτών υγείας, καθώς και συμπληρώματα διατροφής/βιταμίνες– ακολουθεί πολύ ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Ας σημειωθεί ότι η COVID-19 επηρέασε θετικά την αγορά αθλητικών ειδών για διάφορους λόγους: πρώτον, ο υποχρεωτικός «εγκλεισμός» στο σπίτι σήμαινε απλό και άνετο ντύσιμο. Δεύτερον, το περπάτημα, το τρέξιμο, η ποδηλασία ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα σχεδόν οι μοναδικές επιλογές διασκέδασης εκτός σπιτιού. Τρίτον, η επιστροφή στους φυσικούς χώρους εργασίας και εκπαίδευσης δεν συνοδεύθηκε από την επιστροφή στην προ COVID εποχή σε ό,τι αφορά το ντύσιμο, καθώς πλέον επιλέγεται σε μεγάλο βαθμό το λεγόμενο casual στυλ.
Οι παραπάνω τάσεις άλλαξαν και το προϊοντικό μείγμα στα καταστήματα ένδυσης: έτσι, στα καταστήματα αθλητικών ειδών διατίθενται σε μεγάλο βαθμό είδη ένδυσης και υπόδησης που δεν είναι για άθληση, αλλά για να υπηρετήσουν το λεγόμενο athleisure (από τη σύνθεση των λέξεων athletic και leisure), και στα καταστήματα ένδυσης διατίθενται, έστω και περιορισμένα, σειρές αθλητικών ειδών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στη δεύτερη περίπτωση είναι ο ισπανικός όμιλος Inditex, o οποίος σε περιορισμένο αριθμό καταστημάτων ZARA έχει τμήμα αθλητικής ένδυσης, ενώ τα καταστήματα υπό το σήμα Oysho, που ξεκίνησαν ως καταστήματα πώλησης εσωρούχων, εδώ και λίγα χρόνια έχουν σχεδόν αποκλειστικά είδη άθλησης για γυναίκες.
Πρόκειται για μια αγορά που στην Ελλάδα, ενώ το 2021 υπολογιζόταν σε περίπου μισό δισ. ευρώ, προσεγγίζει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις στελεχών του κλάδου, το 1 δισ. ευρώ. «Ο ρυθμός ανάπτυξης της αγοράς αθλητικών ειδών είναι στην Ελλάδα 10%, όταν στην Ευρώπη είναι 3%-5%», επισημαίνει ο κ. Μιχάλης Τσικνάκης, διευθύνων σύμβουλος της Cosmos Sport, μιας εκ των κορυφαίων αλυσίδων λιανικής πώλησης αθλητικών ειδών αυτή τη στιγμή στη χώρα και εταιρεία που από το 2021 ανήκει στον βρετανικό κολοσσό JD Sports.
Οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της ελληνικής αγοράς, μια αγορά λιγότερο ώριμη σε σύγκριση με αυτές της Δυτικής Ευρώπης, αποτελούν βασικό κίνητρο για την επένδυση ξένων αλυσίδων στη χώρα τα τελευταία χρόνια. Η JD Sports έκανε το μεγάλο βήμα το 2021 εξαγοράζοντας το 80% της Cosmos Sport, μιας αλυσίδας που είχε ξεκινήσει από τη Χερσόνησο της Κρήτης το 1982 και πλέον έχει αναλάβει την ανάπτυξη της JD Sports όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο.
Το 2023 ο κύκλος εργασιών της Cosmos Sport ήταν 144 εκατ. ευρώ (αφορά μόνο τη δραστηριότητα στην Ελλάδα), από 81,89 εκατ. ευρώ το 2021, όταν εξαγοράστηκε από τους Βρετανούς. Στόχος της εταιρείας είναι η ανάπτυξη περίπου 10 καταστημάτων ετησίως την επόμενη πενταετία, με την έμφαση να δίνεται στις περιοχές με πολύ νεανικό πληθυσμό και στις λεγόμενες «λαϊκές συνοικίες». Αλλωστε οι Βρετανοί φέρεται να ενθουσιάστηκαν όταν επισκέφθηκαν το Περιστέρι, θεωρώντας την περιοχή ιδανική για τη δραστηριότητά τους, ενώ αντιθέτως… έφυγαν τρέχοντας από γνωστό για τις πολυτελείς μάρκες εμπορικό κέντρο.
Οι διεθνείς αλυσίδες, βεβαίως, έχουν παρουσία εδώ και χρόνια στην Ελλάδα μέσω του ομίλου Φουρλή, ο οποίος αναπτύσσει το σήμα Intersport, μέχρι πρόσφατα το σήμα The Athlete’s Foot και εδώ και μερικούς μήνες το σήμα The Foot Locker. H επιλογή της εξειδικευμένης στα sneakers αμερικανικής αλυσίδας να επενδύσει στην Ελλάδα και ευρύτερα στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, εγκαταλείποντας την ίδια ώρα τις σκανδιναβικές χώρες, συνδέεται ακριβώς με το ότι εδώ υπάρχει μια ταχύτατα αναπτυσσόμενη αγορά. To 2023 οι πωλήσεις της Sportswear Market (όπως λέγεται πλέον η δραστηριότητα λιανικής πώλησης αθλητικών του ομίλου Φουρλή) ανήλθαν στην Ελλάδα σε 141,1 εκατ. ευρώ. Στο τέλος Σεπτεμβρίου 2024 ο όμιλος λειτουργούσε στην Ελλάδα 61 καταστήματα Intersport.
Τρεις ακόμη ξένες αλυσίδες λιανικής έχουν άμεση παρουσία στην ελληνική αγορά: η γαλλική Decathlon, η σερβική Sport Vision και η βουλγαρική Sport Depot. Με θυγατρική στην Ελλάδα, την Adidas Ελλάς για τη χονδρική πώληση, αλλά διαθέτοντας και 11 καταστήματα λιανικής δραστηριοποιείται και ο όμιλος Adidas.
Σταθερή ανάπτυξη παρουσιάζουν δύο ελληνικές εταιρείες που κοντεύουν να συμπληρώσουν 50 χρόνια ζωής: η «Διεθνής Αθλητική» και η Zakcret Sports (της οικογένειας Χαϊκάλη). Ολη η υπόλοιπη αγορά είναι κατακερματισμένη, με χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις τοπικού χαρακτήρα.
Από τις ελβιέλες στα sneakers και στον Αντετοκούνμπο
Οι αρκετά μεγάλοι ήξεραν μόνο τις ελβιέλες. Οι λίγο μικρότεροι τα παπούτσια Zita, ενώ κάποιοι φορούσαν Strike για να… καρφώνουν. Εννοείται, βεβαίως, ότι όλα ανήκαν στην κατηγορία… σπορτέξ, ενώ οι γνωστές μάρκες (Adidas, Nike, Puma, Tiger) ήταν για τους λίγους ή μόνο για όσους είχαν επαγγελματική ενασχόληση με τον αθλητισμό.
Ακόμη και η Zakcret της οικογένειας Χαϊκάλη, που ξεκίνησε να λειτουργεί το 1975 με το πρώτο της κατάστημα επί της λεωφόρου Βεΐκου στο Γαλάτσι, αυτό που λάνσαρε κυρίως δεν ήταν αθλητικά, αλλά το στυλ της εποχής, τζιν με σακάκι.
Μία από τις εταιρείες-πρωτοπόρους στον κλάδο, η «Διεθνής Αθλητική» των Παναγιώτη Παναγάκου και Λάκη Τσιαντά, ανοίγει το πρώτο της κατάστημα στο κέντρο της Αθήνας το 1977 και αποφασίζει να ντύσει γνωστούς αθλητές εκείνης της εποχής. Ενα χρόνο μετά, το 1978, η Elmec της οικογένειας Φάις θα φέρει στην Ελλάδα τη Nike, αναλαμβάνοντας την αντιπροσωπεία της αμερικανικής εταιρείας, για να φέρει τα επόμενα χρόνια τη Fila, την Converse κ.ά. Η παράδοση της οικογένειας στον κλάδο συνεχίζεται από τον Σάμι Φάις, ο όμιλος του οποίου δραστηριοποιείται στη χονδρική πώληση των εταιρειών Puma (και λιανική), Under Armour (επίσης και λιανική), New Era, Wilson, Adidas Padel και Crep Protect (φροντίδα υποδημάτων).
Δεν ήταν, πάντως, παρά στα μέσα της δεκαετίας του 1980 που η εγχώρια αγορά αθλητικών ειδών άρχισε να αναπτύσσεται περισσότερο στην Ελλάδα και οι καταναλωτές να αγοράζουν περισσότερα είδη και περισσότερες ξένες μάρκες. Η αναδιανομή του εισοδήματος με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, η διοργάνωση των Πανευρωπαϊκών Αγώνων στην Αθήνα το 1982, οι επιτυχίες του Αρη και του ΠΑΟΚ στο μπάσκετ, η ενασχόληση των εφήβων της εποχής και με το NBA έπαιξαν τον δικό τους ρόλο σε αυτή την άνοδο.
Η κατάσταση, ωστόσο, για τα μικρά, τοπικά καταστήματα λιανικής δεν ήταν η πιο ευνοϊκή, με στελέχη της αγοράς να επισημαίνουν στην «Κ» ότι εκείνη την εποχή οι χονδρέμποροι στην ουσία υποχρέωναν τους λιανεμπόρους να πωλούν με περιορισμένο περιθώριο κέρδους. Αυτό, όπως λένε οι ίδιοι, άλλαξε αρκετά αργότερα με τους αδελφούς Γλου, οι οποίοι το 1994 ανέλαβαν την αντιπροσωπεία της Puma και ήταν πιο «γενναιόδωροι» με τους λιανεμπόρους. Βεβαίως, η συνέχεια για την Glou δεν ήταν η καλύτερη. Το 2010 έχασε την αντιπροσωπεία της Puma, με τους Γερμανούς να κατηγορούν την ελληνική εταιρεία για υπεξαίρεση, ενώ συνολικά ο όμιλος Glou κήρυξε πτώχευση.
H άνοδος της αγοράς αθλητικών ειδών στην Ελλάδα συνδέεται σε μεγάλο βαθμό και με την απόφαση του ομίλου Φουρλή να αναλάβει το 1999 την αποκλειστική αντιπροσωπεία της Intersport για την ελληνική αγορά, δημιουργώντας ένα σημαντικό δίκτυο σε όλη τη χώρα.
Η αγορά –με την εξαίρεση των πολλών, μικρών, τοπικών καταστημάτων– δεν έχει σήμερα, καθώς βαδίζουμε προς τη συμπλήρωση του πρώτου τετάρτου του 21ου αιώνα, καμία σχέση με πριν. Στην Ελλάδα πλέον λειτουργούν καταστήματα με αθλητικά είδη για όλη την οικογένεια, καταστήματα μόνο με sneakers, καταστήματα με είδη μόνο για ένα σπορ, κυρίως για τρέξιμο, ενώ πλέον έχουμε επενδύσεις στον κλάδο και από διάσημους Ελληνες. Ενα παράδειγμα είναι η οικογένεια Αντετοκούνμπο, η οποία λειτουργεί ήδη δύο καταστήματα αθλητικής-casual ένδυσης στην Ελλάδα (στο αεροδρόμιο Σπάτων και στην Ερμού) με το σήμα ANTETOKOUNBROS. Το άλλο παράδειγμα είναι η επένδυση του Αλεξ Λάτση, γιου του Σπύρου Λάτση, στην Ena Athletics, εταιρεία που σχεδιάζει premium αθλητικά υποδήματα και τον Νοέμβριο εγκαινίασε το πρώτο της κατάστημα (στο Golden Hall).
