Την ψηφιακή εποχή στους ελέγχους ΦΠΑ εγκαινιάζει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Το MyDATA σαρώνει ήδη πάνω από 1,1 εκατομμύριο επαγγελματίες και επιχειρήσεις, με περισσότερα από 1,5 δισεκατομμύριο παραστατικά (τιμολόγια και αποδείξεις) για συναλλαγές που φτάνουν σχεδόν στο 1 τρισ. ευρώ.
Αξιοποιώντας το νέο υπερόπλο της ΑΑΔΕ, οι εικονικές και «φουσκωμένες» δαπάνες ΦΠΑ θα εντοπίζονται πια σχεδόν εν τη γενέσει τους και από το 2023 περνάνε στο παρελθόν.
Το νέο σύστημα επιχειρεί να βάλει τέλος στο «εθνικό σπορ» της κλοπής του ΦΠΑ. Στόχος είναι να ανακτηθούν έως 3 δισ. τον χρόνο (1,5% του ΑΕΠ) που χάνονται ετησίως από τα κρατικά ταμεία, σύμφωνα με την Κομισιόν, επίδοση που κατατάσσει την Ελλάδα 3η στην Ευρωζώνη και 4η σε όλη την Ε.Ε.
Πριν από εσάς… για σας
Μέχρι πριν από περίπου 10 χρόνια η Εφορία δεν μπορούσε να ξέρει καν ποιος έπρεπε να υποβάλει δήλωση για καταβολή ΦΠΑ και αν το έπραξε ή όχι. Πλέον όμως η ΑΑΔΕ (προ)συμπληρώνει μόνη της τη δήλωση σε απευθείας σύνδεση με τα λογιστήρια όλων των επιχειρήσεων της χώρας.
Η προσυμπλήρωση της δήλωσης ΦΠΑ αλλάζει τα δεδομένα: για πρώτη φορά μια ηλεκτρονική εφαρμογή προ-φορτώνει με στοιχεία όχι μόνο τις δηλώσεις, αλλά και τους ελέγχους ΦΠΑ.
Το ηλεκτρονικό μάτι της Εφορίας δεν διαβάζει απλώς online όλα τα τιμολόγια. «Γράφει» και τα βιβλία των επαγγελματιών και επιχειρήσεων, αφού από τώρα και στο εξής:
■ Κάθε πρώτη του μηνός η ΑΑΔΕ καταγράφει τον ΦΠΑ των εσόδων τους και αφαιρεί αυτόματα τον ΦΠΑ που εκπίπτει για τις δαπάνες τους, προτού καν τα δηλώσουν οι ίδιοι στην Εφορία!
■ Υπολογίζει εκ των προτέρων τι έχουν να πληρώσουν και αποκλείει από μόνη της τις δαπάνες για τις οποίες δεν εκπίπτει ο ΦΠΑ!
■ Ακόμα και αν «ξεχάσουν» κάποια φορά ή δεν υποβάλουν ξανά ποτέ καμία δήλωση ΦΠΑ, η Εφορία θα έχει στο αρχείο της έτοιμες προς έλεγχο και βεβαίωση όλες τις δηλώσεις τους προσυμπληρωμένες!
Το κυριότερο όμως: όσοι πειράζουν εκ των υστέρων τα στοιχεία που συλλέγει εκ των προτέρων η Εφορία, παίρνουν σειρά για μελλοντικό έλεγχο. Τα ίχνη και οι αποκλίσεις καταγράφονται ανεξίτηλα για τα επόμενα 5 χρόνια στη βάση δεδομένων της ΑΑΔΕ.
Οι παγίδες
Είναι ίσως το μεγαλύτερο όπλο που έχει ως τώρα ανακαλύψει και χρησιμοποιήσει η Εφορία για να αντιμετωπίσει την κλοπή του ΦΠΑ.
Εμποροι, επιχειρήσεις και επαγγελματίες υποβάλλουν δηλώσεις ΦΠΑ κάθε έναν ή τρεις μήνες, ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν. Από τις 5 Δεκεμβρίου όμως έρχονται αντιμέτωποι με 2 «εκπλήξεις» και παγίδες:
1) Μπορεί κάποιος πελάτης τους να συμπληρώσει εκείνος ποσά που «ξέχασαν» να δηλώσουν οι ίδιοι στα έσοδά τους.
2) Οι δαπάνες που μειώνουν τον φόρο που καλούνται να αποδώσουν (εισροές ΦΠΑ) περνάνε και από ένα επιπλέον φίλτρο: η ΑΑΔΕ βάζει στον ίδιο «κουβά» προς έκπτωση ΦΠΑ κατά την προσυμπλήρωση, αλλά ξεχωρίζει τις δαπάνες εκείνες που έγιναν σε επιχειρήσεις με δραστηριότητα (ΚΑΔ) για την οποία, σύμφωνα με τον νόμο, δεν επιτρέπεται έκπτωση του ΦΠΑ (όπως π.χ. δαπάνες στέγασης, διατροφής, ποτών, φιλοξενίας, ψυχαγωγίας, μετακίνησης κ.λπ.).
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πρακτικά:
■ Η ΑΑΔΕ γνωρίζει εκ των προτέρων τα έσοδα της επιχείρησης κάθε μήνα.
■ Εντοπίζει εικονικά έξοδα, καθώς συγκρίνονται όλα αυτόματα με τα προσυμπληρωμένα στοιχεία από τις δηλώσεις MyDATA, προτού καν υποβληθεί η δήλωση.
■ Διαχωρίζει ποιες δαπάνες μπορεί να δηλώσει για να εκπέσει ΦΠΑ και ποιες όχι. Μπαίνει τέλος και στα μαγειρέματα με τις δαπάνες για τον ΦΠΑ, καθώς αυτομάτως η ΑΑΔΕ αφαιρεί τις δαπάνες από εστιατόρια, βενζινάδικα κ.λπ., για τις οποίες ο νόμος εξ ορισμού δεν παρέχει δικαίωμα για έκπτωση του φόρου προστιθέμενης αξίας.
Αυτοματοποιούνται οι έλεγχοι
Η ΑΑΔΕ θα μπορεί πλέον από το 2023 και μετά να βάζει στο στόχαστρο όσους «αποκλίνουν» τόσο έναντι των αντισυμβαλλομένων όσο και έναντι του υπόλοιπου κλάδου τους (ΚΑΔ). Μπαίνει φρένο έτσι και στις ορέξεις εκείνων που θεωρούν τον ΦΠΑ που εισέπραξαν δικά τους λεφτά και όχι παρακρατούμενο φόρο που τον εισπράττουν απλά και μόνο για να τον αποδώσουν.
Το νέο σύστημα ξεκινά με τις αρχικές εμπρόθεσμες δηλώσεις περιόδου Νοεμβρίου 2022 και εφεξής. Εφαρμόζεται όμως και σε όλες τις αρχικές εκπρόθεσμες και τροποποιητικές δηλώσεις που αφορούν τους προηγούμενους μήνες του 2022.
Με άλλα λόγια, η ΑΑΔΕ έχει χτίσει ήδη μια βάση δεδομένων για ολόκληρο το 2022 -και μεγάλο μέρος του 2021- η οποία θα επιτρέψει συγκρίσεις και διασταυρώσεις από το 2023 και όλα τα επόμενα χρόνια.
Η άλλη παγίδα είναι όμως ότι η ΑΑΔΕ παρέχει στους υπόχρεους τη δυνατότητα να τροποποιούν τα προσυμπληρωμένα ποσά στους κωδικούς της δήλωσης ΦΠΑ. Συνεπώς, η ορθή και ακριβής συμπλήρωση και υποβολή της δήλωσης ΦΠΑ εναπόκειται στην ευχέρεια -και στην ευθύνη- του ίδιου του επιχειρηματία.
Ωστόσο η ΑΑΔΕ, μέσω της προσυμπλήρωσης, του υπενθυμίζει ότι βλέπει τι εισπράττει και τι δηλώνει… Και αν κάποιοι ξεφύγουν από την πεπατημένη στην οποία οδηγούν τα εκατομμύρια τιμολόγια που αποστέλλονται καθημερινά στην πλατφόρμα MyDATA, τότε μπορεί άμεσα ή εντός 5ετίας (πριν παραγραφεί δηλαδή το δικαίωμα του Δημοσίου να τους ασκήσει φορολογικό έλεγχο) να επιλεγούν και να τους ζητηθούν εξηγήσεις για τις δηλώσεις και τις εκπτώσεις ΦΠΑ από τώρα και στο εξής.
Λεπτομέρεια: Ολη η είσπραξη και η απόδοση ΦΠΑ θα ελέγχεται κεντρικά από τη μηχανογράφηση και τα ηλεκτρονικά συστήματα της ΑΑΔΕ. Κατά συνέπεια, θα ελέγχονται εξ αποστάσεως και οι ελεγκτές που επισκέπτονται για επιτόπιο έλεγχο τις επιχειρήσεις, καθώς η φορολογική διοίκηση θα τους ζητά εξηγήσεις, αν τυχόν μειώθηκαν «εκ του σύνεγγυς» φορολογητέα ύλη και πρόστιμα – τα οποία ουσιαστικά είχαν και αυτά προσυμπληρωθεί.
