Τα κύτταρα του σώματος παράγουν ελεύθερες ρίζες κατά τη διάρκεια φυσιολογικών μεταβολικών διεργασιών. Όταν, ωστόσο, τα αντιοξειδωτικά στον οργανισμό σας είναι λιγότερα από τις ελεύθερες ρίζες, τότε το σώμα σας βιώνει οξειδωτικό στρες.
Αυτή η ανισορροπία μπορεί να διασπάσει τον κυτταρικό ιστό, προκαλώντας βλάβη στο DNA και φλεγμονή – κάτι που μπορεί να παίξει ρόλο σε ορισμένες ασθένειες και καταστάσεις, όπως ο διαβήτης. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχουν κάποια οφέλη από αυτή την ανισορροπία. Σε ορισμένες μελέτες, το οξειδωτικό στρες έχει αποδειχθεί ότι βοηθά στην καταπολέμηση ορισμένων καταστάσεων, όπως ο καρκίνος.
Τα επίπεδα των οξειδωτικών και των αντιοξειδωτικών στο σώμα μπορούν να μετρηθούν μέσω του πλάσματος του αίματος.
Τι μπορεί να προκαλέσει οξειδωτικό στρες
Διάφοροι παράγοντες συμβάλλουν στο οξειδωτικό στρες και στην υπερβολική παραγωγή ελεύθερων ριζών. Αυτοί οι παράγοντες μπορεί να περιλαμβάνουν:
- διατροφή
- τρόπος ζωής
- συγκεκριμένες συνθήκες
- περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η ρύπανση και η ακτινοβολία
Η φυσική ανοσοαπόκριση του σώματος μπορεί επίσης να προκαλέσει προσωρινά το οξειδωτικό στρες. Αυτός ο τύπος οξειδωτικού στρες προκαλεί ήπια φλεγμονή που υποχωρεί αφού το ανοσοποιητικό σύστημα καταπολεμήσει μια μόλυνση ή επιδιορθώσει έναν τραυματισμό.
Το ανεξέλεγκτο οξειδωτικό στρες μπορεί να επιταχύνει τη διαδικασία γήρανσης και μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη μιας σειράς καταστάσεων.
Πώς το οξειδωτικό στρες επιδρά στην υγεία σας
Το οξειδωτικό στρες μπορεί να επηρεάσει πολλές πτυχές της υγείας σας. Οι ακόλουθες καταστάσεις έχουν συνδεθεί με το οξειδωτικό στρες:
Υπέρταση
Η υπέρταση είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο για άλλες αγγειακές παθήσεις. Το οξειδωτικό στρες έχει βρεθεί ότι αποτελεί «γέφυρα» μεταξύ της υπέρτασης και της αθηροσκλήρωσης. Όταν το ένζυμο οξειδάση, το οποίο αποτρέπει το οξειδωτικό στρες, δεν ενεργοποιείται, η υπέρταση είναι πιο διαδεδομένη.
Αθηροσκλήρωση
Το οξειδωτικό στρες μπορεί να είναι «καταλύτης» για την αθηροσκλήρωση. Όταν τα επίπεδα αντιοξειδωτικών είναι χαμηλά και τα επίπεδα φλεγμονής είναι υψηλά, ειδικά μέσα στα αιμοφόρα αγγεία, αρχίζει να σχηματίζεται αθηρωματική πλάκα. Αυτή η συσσώρευση και η κυκλοφορία των λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας, ή της κακής χοληστερόλης, οξειδώνονται από τις ελεύθερες ρίζες. Αυτό οδηγεί στη δημιουργία νέων κυττάρων και στη συσσώρευση λιπιδίων, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν συσσώρευση πλάκας και καρδιακά προβλήματα.
Συγκοπή
Το οξειδωτικό στρες μπορεί να προκαλέσει χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια λόγω των μειωμένων επιπέδων αντιοξειδωτικών. Τα αντιοξειδωτικά αποτρέπουν ορισμένες καταστάσεις όπως η καρδιακή υπερτροφία, η απόπτωση των καρδιακών μυοκυττάρων και η αναισθητοποίηση του μυοκαρδίου. Αυτές οι καταστάσεις οδηγούν σε καρδιακή ανεπάρκεια και όταν δεν επιβραδύνονται μπορεί να έχουν επικίνδυνα αποτελέσματα.
Εγκεφαλικό
Ο κίνδυνος εγκεφαλικού αυξάνεται όταν το σώμα σας βρίσκεται σε ανισορροπία. Μελέτες έχουν δείξει ότι το οξειδωτικό στρες μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλική βλάβη που προκαλείται από ισχαιμία. Αυτό συμβαίνει επειδή συμβαίνει βλάβη του DNA μαζί με την οξείδωση των πρωτεϊνών. Όταν έχετε λιγότερα αντιοξειδωτικά, διατρέχετε υψηλότερο κίνδυνο να πάθετε εγκεφαλική βλάβη μετά από εγκεφαλικό.
Καρδιαγγειακές παθήσεις
Ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου αυξάνεται σημαντικά όταν το σώμα σας έχει οξειδωτικό στρες. Χωρίς τις θεραπευτικές ιδιότητες των αντιοξειδωτικών, παράγοντες όπως η υπεργλυκαιμία, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η μη ισορροπημένη διατροφή και το άγχος μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Το οξειδωτικό στρες επηρεάζει τα επίπεδα χοληστερόλης σας, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση πλάκας και αγγειακή νόσο.
Καρκίνος
Αυτή η κατάσταση συμβαίνει όταν ενεργοποιούνται κυτταρικές και μοριακές αλλοιώσεις. Μέσω του οξειδωτικού στρες, η οξειδωτική βλάβη του DNA μπορεί να διεγείρει την ανάπτυξη καρκίνου στο σώμα σας.
Νευρολογικές παθήσεις
Το οξειδωτικό στρες έχει συνδεθεί με διάφορες νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ, η αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση, η σκλήρυνση κατά πλάκας και η απώλεια μνήμης. Το οξειδωτικό στρες προκαλεί βλάβη που αυξάνει τους χαμένους νευρώνες και μπορεί να επιταχύνει την εξέλιξη της άνοιας. Οι ελεύθερες ρίζες έχει αποδειχθεί ότι δημιουργούν τοξικά πεπτίδια που επηρεάζουν τα άτομα με Αλτσχάιμερ.
Όταν το οξειδωτικό στρες κάνει… καλό
Οι επιπτώσεις του οξειδωτικού στρες ποικίλλουν και δεν είναι πάντα επιβλαβείς. Για παράδειγμα, το οξειδωτικό στρες που προκύπτει από τη σωματική δραστηριότητα μπορεί να έχει ευεργετικές, ρυθμιστικές επιδράσεις στον οργανισμό.
Η άσκηση αυξάνει τον σχηματισμό ελεύθερων ριζών, που μπορεί να προκαλέσει προσωρινό οξειδωτικό στρες στους μύες. Ωστόσο, οι ελεύθερες ρίζες που σχηματίζονται κατά τη διάρκεια της φυσικής δραστηριότητας ρυθμίζουν την ανάπτυξη των ιστών και διεγείρουν την παραγωγή αντιοξειδωτικών.
Το ήπιο οξειδωτικό στρες μπορεί επίσης να προστατεύσει το σώμα από μολύνσεις και ασθένειες. Σε μια μελέτη του 2015, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το οξειδωτικό στρες περιόρισε την εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων μελανώματος σε ποντίκια.
Πρόληψη του οξειδωτικού στρες
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το σώμα χρειάζεται τόσο ελεύθερες ρίζες όσο και αντιοξειδωτικά. Το να έχετε πάρα πολλά ή πολύ λίγα από τα δύο μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας.
Ο τρόπος ζωής και τα διατροφικά μέτρα που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του οξειδωτικού στρες στο σώμα περιλαμβάνουν:
- μια ισορροπημένη, υγιεινή διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά
- τον περιορισμό της πρόσληψης επεξεργασμένων τροφίμων
- την τακτική άσκηση
- την διακοπή του καπνίσματος
- την μείωση του στρες
- την αποφυγή ή μείωση της έκθεσης σε ρύπανση και σκληρές χημικές ουσίες
Η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του οξειδωτικού στρες. Σύμφωνα με μια συστηματική ανασκόπηση του 2015, τα υπερβολικά λιποκύτταρα παράγουν φλεγμονώδεις ουσίες που προκαλούν αυξημένη φλεγμονώδη δραστηριότητα και παραγωγή ελεύθερων ριζών στα κύτταρα του ανοσοποιητικού.
