Η αγορά κατοικίας έχει οδηγηθεί σε «ανώμαλη προσγείωση» κατά το τρέχον έτος, μετά τρία διαδοχικά χρόνια σταθερής ανάπτυξης, τόσο σε επίπεδο τιμών όσο και συναλλαγών. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί ο Δήμος Αθηναίων, όπου φέτος έχουν πωληθεί μόλις 2.289 διαμερίσματα, έναντι 4.852 στο σύνολο του 2019, μια πτώση της τάξεως του 53%. Πρόκειται για μια εικόνα, η οποία δεν πρόκειται να διαφοροποιηθεί ιδιαίτερα τις τρεις εβδομάδες που απομένουν έως το τέλος του τρέχοντος έτους, και ενώ η διαδικασία της ολοκλήρωσης μιας συμβολαιογραφικής πράξης έχει καταστεί ιδιαίτερα δυσχερής, λόγω των μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας.

Ανάλογη εικόνα παρατηρείται και σε άλλες περιοχές του λεκανοπεδίου της Αττικής. Για παράδειγμα, στην περιοχή της Νέας Σμύρνης σημειώνεται φέτος πτώση των μεταβιβάσεων διαμερισμάτων κατά 59%, καθώς έχουν «αλλάξει χέρια» μόλις 120 ακίνητα, έναντι 292 στο σύνολο του 2019. Αντίστοιχα, πτώση της τάξεως του 46% έχει σημειωθεί στις αγοραπωλησίες κατοικιών, τόσο στη Γλυφάδα (106 από 197 πέρυσι), όσο και στην Καλλιθέα (223 συναλλαγές από 413 πέρυσι). Τη μικρότερη πτώση σημειώνει η Νίκαια με μόλις 15%.Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν με βάση τον αριθμό των συμβολαίων αγοραπωλησίας κατοικιών που έχουν κατατεθεί στο μητρώο αξιών μεταβιβάσεων ακινήτων της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων και αποτυπώνουν τη δραματική υποχώρηση της ζήτησης στην αγορά κατοικίας.

Η παραπάνω εξέλιξη κρίνεται ως φυσικό επακόλουθο των διαδοχικών μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας, της επιδείνωσης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, της οικονομικής ύφεσης και της ανασφάλειας που έχει δημιουργηθεί στους υποψήφιους αγοραστές. Λείπουν οι ξένοι αγοραστέςΤαυτόχρονα όμως, κατά τη διάρκεια του φετινού έτους, έχουν εκλείψει και οι αγοραστές από το εξωτερικό, οι οποίοι είχαν τονώσει σημαντικά τις αγοραπωλησίες, ενισχύοντας και τη ρευστότητα στην αγορά, καθώς δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις όπου πωλητές διαμερισμάτων, π.χ. στο κέντρο της Αθήνας, αξιοποιούσαν τα χρήματα αυτά για να επανεπενδύσουν στην αγορά κατοικίας, είτε για ίδια χρήση είτε με στόχο την εκμετάλλευση.

Οπως φαίνεται από τα σχετικά στοιχεία, μεγαλύτερη πτώση εμφανίζουν περιοχές οι οποίες είχαν προσελκύσει μεγάλο αριθμό αγοραστών από το εξωτερικό, όπως π.χ. το κέντρο της Αθήνας και οι πέριξ αυτού περιοχές. Οι άνθρωποι αυτοί ξεκίνησαν να αγοράζουν ακίνητα, ήδη από το 2017, είτε με στόχο μια γρήγορη μεταπώληση με σημαντικό κέρδος, είτε την εκμετάλλευση των ακινήτων μέσω των ψηφιακών πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης. Σήμερα, αυτό το αγοραστικό κοινό απουσιάζει και δεν προβλέπεται να επιστρέψει νωρίτερα από την άνοιξη του 2021, και αυτό εφόσον έχει καταγραφεί αισθητή βελτίωση στο μέτωπο της πανδημίας. Ετσι, ο αριθμός των αγοραπωλησιών κατοικιών αναμένεται να εξακολουθήσει να διαγράφει «χαμηλές πτήσεις», τουλάχιστον για τους επόμενους μήνες. Οι επενδυτές εκτός Ε.Ε.

Εν τω μεταξύ, σε «ελεύθερη πτώση» βρίσκεται και άλλος ένας κινητήριος μοχλός της ελληνικής κτηματαγοράς, οι επενδυτές εκτός Ε.Ε., οι οποίοι αξιοποιούσαν το πρόγραμμα χορήγησης επενδυτικής άδειας παραμονής, διάρκειας πέντε ετών, με την αγορά ακινήτου ή ακινήτων, αξίας τουλάχιστον 250.000 ευρώ. Είναι ξεκάθαρο ότι μέχρι να επιτραπεί η ελεύθερη μετακίνηση των ανθρώπων που προέρχονται από χώρες εκτός Ε.Ε. (αυτό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά αποτελεί κεντρική απόφαση της ίδιας της Ε.Ε.) και αυτή η κατηγορία αγοραστών θα απουσιάζει από την εγχώρια αγορά κατοικίας.

«Φρενάρει» και η αύξηση των τιμών

Παρά τη μείωση των αγοραπωλησιών στο μισό σε σχέση με το 2019, οι τιμές έχουν συνεχίσει την ανοδική πορεία τους καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020. Μάλιστα, το φετινό τρίτο τρίμηνο αποτέλεσε το 11ο διαδοχικό κατά το οποίο σημειώνεται ετήσια αύξηση τιμών. Με βάση τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, η αύξηση την περίοδο Ιουλίου – Σεπτεμβρίου διαμορφώθηκε σε 3,2%, συγκριτικά με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα.

Ωστόσο, για τρίτο διαδοχικό τρίμηνο, ο ρυθμός ανόδου των τιμών πώλησης κατοικιών βαίνει μειούμενος. Στο σύνολο του 2019, οι τιμές ενισχύθηκαν κατά 7,2%, ενώ κατά το φετινό πρώτο τρίμηνο είχαν αυξηθεί κατά 6,5% και το δεύτερο τρίμηνο κατά 4,1%. Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι, όπως έχει αναφέρει κατά καιρούς και η ίδια η Τράπεζα της Ελλάδος, υπάρχει μια χρονική υστέρηση της τάξεως των έξι μηνών, προκειμένου να αποτυπωθούν στα στοιχεία της ΤτΕ τα πραγματικά δεδομένα στην αγορά ακινήτων. Αυτό επισημαίνουν και στελέχη του κλάδου, που τόνιζαν τις προηγούμενες ημέρες ότι απαιτείται κάποιος χρόνος για να «προσαρμοστεί» η κτηματαγορά στα όσα συμβαίνουν στην οικονομία.

Πρώτη η Αθήνα

Με βάση την εικόνα του τρίτου τριμήνου, η μεγαλύτερη άνοδος των τιμών σημειώθηκε στην περιοχή της Αθήνας (Αττική) με 5,6%, συγκριτικά με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα. Αντίστοιχα, στη Θεσσαλονίκη, η αύξηση άγγιξε το 4,3% και στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας το 1,5%. Στον αντίποδα, στις άλλες μεγάλες πόλεις σημειώθηκε οριακή μείωση κατά 0,3%. Με βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία, για το 2019, η αύξηση των τιμών των διαμερισμάτων διαμορφώθηκε σε 10,5% στην Αθήνα, σε 6,9% στη Θεσσαλονίκη, 4,5% στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας και 3,7% στις
άλλες μεγάλες πόλεις.