Εάν δεν μπορεί να κατηγορήσει κάποιος τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είναι πως δεν είναι άνθρωπος των έργων. Τι χρειάζεται, άραγε η τουρκική ναυτική δύναμη για να «τα βάλει» αφενός με τους Έλληνες και να «κατακτήσει» νέες ανοιχτές θάλασσες αφετέρου; Την απάντηση δίνουν τα έργα του Ερντογάν, που είναι σε πλήρη εξέλιξη.
Πρόσφατα, η Διοίκηση του Ναυστάθμου Ακσάζ σημείωσε μια παγκόσμια πρωτιά εγκαινιάζοντας ένα μοναδικό πλωτό ναυπηγείο για να καλύψει τις ανάγκες κατασκευής και εκσυγχρονισμού των υποβρυχίων της Διοίκησης του Τουρκικού Ναυτικού.
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2020, η Τουρκία σχεδιάζει να έχει έναν στόλο τουλάχιστον 20 υποβρυχίων τύπου Reis και τα ακόμα πιο σύγχρονα MILDEN. Έτσι, η Τουρκία θα διατηρήσει τη θέση της μεταξύ των 10 κορυφαίων υποβρυχιακών στόλων παγκοσμίως.
Ωστόσο, αυτό είναι μόνο ένα κομμάτι του μεγαλεπήβολου προγράμματος της Τουρκίας, καθώς, -όπως αναφέρει σε ειδικό αφιέρωμα για τον Τουρκικό Στόλο, το Al Monitor- στοχεύει να αποκτήσει συνολικά έναν από τους ισχυρότερους στόλους με 40 νέες σύγχρονες μονάδες μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 2030.
Σήμερα, η Τουρκία διαθέτει 16 φρεγάτες, τέσσερις κορβέτες, 10 ναρκαλιευτικά, 20 περιπολικά σκάφη και 12 υποβρύχια.
Έχοντας ως οδηγό το αμυντικό πρόγραμμα ανάτασης του στόλου MILGEM, οι Τούρκοι έχουν προτεραιοποιήσει προσεκτικά τις δραστηριότητές τους στους εξοπλισμούς.
Προτεραιότητα είναι ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων στόλων, αλλά κυρίως των υποβρυχίων και των μονάδων επιφανείας, ενώ παράλληλα ενισχύεται η δύναμη με μη επανδρωμένα drones.
Τούρκοι ειδικοί, που επικαλείται το Al Monitor, πιστεύουν ότι καθώς η Άγκυρα εμπλέκεται σε μια τεράστια συσσώρευση πλοίων, πρέπει να θέσει προτεραιότητες σύμφωνα με τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία καθώς και άλλες αναδυόμενες απειλές και προκλήσεις.
Drones, υποβρύχια και μονάδες επιφανείας έχουν μοναδικές τεχνικές προκλήσεις και στρατηγικές επιπτώσεις, καθώς από τη μία είναι το απειλητικό Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό και από την άλλη οι υπεράκτιες φιλοδοξίες της Άγκυρας.
Υποβρύχια και drones κατά των Ελλήνων
Όπως αναφέρει το Al Monitor, δεν εκπλήσσει ότι πολλά από τα τουρκικά ναυτικά συστήματα έχουν αναπτυχθεί με γνώμονα την Ελλάδα.
Τα υποβρύχια κατηγορίας Reis, για παράδειγμα, θα διαθέτουν τις πρώτες ανεξάρτητες από τον αέρα προωστικές μηχανές του τουρκικού ναυτικού όπως και τα MILDEN. Σε αντίθεση με τους συμβατικούς ηλεκτροκίνητους κινητήρες ντίζελ, οι οποίοι πρέπει να βγαίνουν στην επιφάνεια συχνά για να επαναφορτίσουν τις μπαταρίες τους, τα νέα υποβρύχια μπορούν να παραμείνουν υποβρύχια για μεγάλο χρονικό διάστημα, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο ανίχνευσης.
Ο Τούρκος αν. καθηγητής διεθνούς δικαίου στο Πανεπιστήμιο Γαλατασαράι, Μπλέντα Κουρτνταρτζάν, υποστηρίζει ότι τα υποβρύχια μαζί με τα drones πρέπει να αποτελούν το επίκεντρο του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» της Τουρκίας.
Οι απόφοιτοι ναυτικοί δόκιμοι κάνουν πορεία δίπλα στην τουρκική σημαία και εικόνες του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν κατά τη διάρκεια της τελετής αποφοίτησής τους στην Τουρκική Ναυτική Ακαδημία στην Κωνσταντινούπολη, Τουρκία, 31 Αυγούστου 2024 (REUTERS/Murad Sezer).
Σημειώνεται ότι το Al Monitor εξισώνει τους στόχους της Ελλάδας και της Τουρκίας, χαρακτηρίζοντάς τους μαξιμαλιστικούς. Ως γνωστόν, όμως, η Ελλάδα έχει δικαιώματα που απορρέουν συνθήκες και το Δίκαιο της Θάλασσας, ενώ η Τουρκία απειλεί με casus belli τη χώρα από τη δεκαετία του 1990, επινοώντας πιο πρόσφατα και το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας.
Πέραν του Αιγαίου και της Μεσογείου όμως, η Τουρκία έχοντας καταφέρει να αναδειχθεί ανερχόμενη εμπορική δύναμη, χρειάζεται να διασφαλίσει την προστασία των κρίσιμων θαλάσσιων οδών στη Μεσόγειο Θάλασσα, την Ερυθρά Θάλασσα και τον Κόλπο του Άντεν.
Όπως αναφέρει το Al Monitor, μεγάλο μέρος των εισαγωγών ενέργειας της Τουρκίας από τον Περσικό Κόλπο και οι ταχέως αναπτυσσόμενες εξαγωγές στην Αφρική και την Ασία περνούν από αυτές τις περιοχές. «Γι’ αυτό, η Τουρκία είναι τόσο επικεντρωμένη στη διασφάλιση της σταθερότητας στη Σομαλία, όπου υποστηρίζει την ομοσπονδιακή κυβέρνηση στο Μογκαντίσου στις διαμάχες της με την αποσχισθείσα περιοχή της Σομαλιλάνδης και τη γειτονική Αιθιοπία. Εξαιτίας αυτής της γεωπολιτικής προοπτικής, η Τουρκία επιδιώκει καλύτερες σχέσεις με την Αίγυπτο και τη Λιβύη, όπου τώρα συνεργάζεται με το Κάιρο για να διαχειριστεί την κλιμάκωση των εντάσεων».
Σύμφωνα με τον Κουρτνταρτζάν, η προτεραιότητα των ναυτικών αγορών της Τουρκίας θα πρέπει να είναι τα drones και τα υποβρύχια. «Χρειαζόμαστε μια προσέγγιση υψηλής και χαμηλής τεχνολογίας όπου θα χρησιμοποιούμε επιλεγμένα τεχνολογικά προηγμένα συστήματα μαζί με οικονομικά αποδοτικές πλατφόρμες σε πολύ μεγάλη κλίμακα. Αυτό που έκαναν οι Ουκρανοί στον άλλοτε πανίσχυρο στόλο της Μαύρης Θάλασσας της Ρωσίας δείχνει πόσο πιο λιγότερο ισχυρές δυνάμεις μπορούν ταχύτατα προκαλέσουν ζημιά σε πιο ισχυρούς στόλους επιφανείας».
Ο Κουρτνταρτζάν λέει ότι η Ουκρανία προσφέρει ένα σημαντικό μάθημα για την Τουρκία: «Είναι δυνατό να κρύβονται πλοία επιφανείας στο Αιγαίο ανάμεσα σε πολλά νησιά και βραχονησίδες, αλλά αυτό στη Μεσόγειο μπορεί να είναι ακόμη πιο δύσκολο από ό,τι στη Μαύρη Θάλασσα».
Σημαντικότερα όλων τα drones
Ωστόσο, κάποιοι Τούρκοι αναλυτές προκρίνουν τα drones ως σημαντικότερο όπλο για τα τουρκικά σχέδια. Ο απόστρατος αξιωματικός του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού, Ταϊφούν Οζμπέρκ, εκτιμά ότι τα drones θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην άμυνα του τουρκικού ναυτικού, υποστηρίζοντας ότι η Τουρκία απολαμβάνει ένα μοναδικό πλεονέκτημα καθώς καταπιάστηκε νωρίς με το όπλο αυτό.
«Όσον αφορά τα drones, είμαστε μεταξύ των τριών κορυφαίων στον κόσμο, μαζί με τις ΗΠΑ και την Κίνα – μόνο αυτοί οι δύο μπορεί να είναι πιο μπροστά από μας», είπε, προσθέτοντας ότι «προς το παρόν, είμαστε ένα από τα λίγα ναυτικά που χρησιμοποιούν επανδρωμένα και μη επανδρωμένα συστήματα μαζί», επεσήμανε ο Οζμπέρκ.
Ο Τούρκος αναλυτής στην ιστοσελίδα Defense Turk, Κοζάν Σελτσούκ Ερκάν, πιστεύει ότι τα drones προσφέρουν ένα μοναδικό πλεονέκτημα τόσο έναντι των μονάδων επιφανείας όσο και των υποβρυχίων, με τα υποβρύχια να αποδεικνύονται πολύ ακριβά για να παίξουν τον ηγετικό ρόλο στα τουρκικά ναυτικά σχέδια και την υψηλή στρατηγική.
Θεωρεί μάλιστα ότι τα υποβρύχια Reis και MILDEN δεν προσφέρονται και τόσο για εξαγωγές. «Δεν υπάρχει αρκετά υψηλή ζήτηση στον κόσμο για υποβρύχια και το να μην μπορείς να παράγεις τα MILDEN σε κλίμακα ή να έχεις μεγάλο εξαγωγικό δυναμικό θα αυξήσει το κόστος παραγωγής και συντήρησης ανά μονάδα».
«Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να κατασκευάζουμε υποβρύχια, αλλά η εστίαση σε drones όπως το Marlin, που θα μπορούσε να εκτοξεύσει οκτώ πυραύλους ταυτόχρονα σε εχθρικούς στόχους, θα έφερνε επίσης παραγγελίες εξαγωγών και θα βοηθούσε με πρόσθετα κεφάλαια για έρευνα και ανάπτυξη», λέει ο Ερκάν.
Επεσήμανε επίσης, το χαμηλό κόστος και τον χρόνο κατασκευής των ναυτικών drones σε σύγκριση με τις πλατφόρμες MILGEM, όπως οι stealth κορβέτες κλάσης Ada, οι οποίες χρειάζονται έως και τέσσερα χρόνια και εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για να παραχθούν.
Επιταχύνετε την παραγωγή φρεγατών
Τέλος, η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας κατάφερε φέτος να ρίξει στις θάλασσες το πρώτο καμάρι της, την TCG Istanbul κλάσης TF-2000, φιλοδοξώντας να έχει επτά τέτοιες μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
«Η TCG Istanbul ήταν μια μεγάλη πρόκληση για εμάς γιατί κατασκευάσαμε μόνοι μας το 90% του πλοίου – δεν υπάρχουν πολλές χώρες που μπορούν να κατασκευάσουν πολεμικά πλοία με 90% εγχώρια συστήματα. Αναπτύξαμε και εγκαταστήσαμε πολλά από τα υποσυστήματα σε ένα πολεμικό πλοίο για πρώτη φορά», είπε ο Οζμπέρκ.
Ο Οζμπέρκ, όμως, προειδοποιεί ότι η Τουρκία πρέπει να επιταχύνει την παραγωγή των 7 ακόμα φρεγατών TF-2000, του προγράμματος. Προς το παρόν, τα τουρκικά εναέρια μη επανδρωμένα αεροσκάφη μπορούν να εκτοξεύουν πυραύλους από απόσταση έως και 150 χιλιομέτρων, αλλά οι τουρκικοί πύραυλοι έχουν βεληνεκές περίπου στο ένα τρίτο αυτού. «Το TF-2000 είναι πολύ πιο επείγον από το σχεδιαζόμενο αεροπλανοφόρο», τονίζει, εξηγώντας ότι οποιαδήποτε τουρκική ναυτική δύναμη στην ανοιχτή θάλασσα θα αποδυναμωθεί εάν δεν διαθέτει ισχυρή προστασία από εχθρικά αεροσκάφη και πυραύλους.
