Περί τα 20 τμήματα ελληνικών πανεπιστημίων έχουν ελάχιστο, ακόμη και μονοψήφιο, αριθμό εισακτέων ετησίως τα τελευταία χρόνια. Ο βασικός λόγος είναι η χαμηλή ζήτησή τους από τους υποψηφίους των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Και τα εν λόγω 20 τμήματα είναι η ακραία περίπτωση. Χαρακτηριστικά, το 2023 περίπου 60 τμήματα δέχθηκαν κάτω από 50 πρωτοετείς φοιτητές.
Ο πολύ μικρός αριθμός νέων φοιτητών αναμένεται, σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος που μετέχει στη διαμόρφωση της κυβερνητικής πολιτικής για την ανώτατη εκπαίδευση, να προκαλέσει σημαντικές αναδιαρθρώσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση –και δη στα περιφερειακά ΑΕΙ– σε συνδυασμό με τη λειτουργία των πρώτων μη κρατικών πανεπιστημίων από τον Σεπτέμβριο του 2025.
Ομως, όπως παρατηρεί στην «Κ» ο κ. Στρατηγάκης, προκύπτουν τα εξής παράδοξα, που καταδεικνύουν την απουσία στρατηγικής στην ανάπτυξη της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το Τμήμα Αειφορικής Γεωργίας λειτούργησε για πρώτη φορά το 2023. Αρα, ερώτημα αποτελεί γιατί η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Πατρών προχώρησε στη δημιουργία ενός τέτοιου τμήματος τη στιγμή που στο ίδιο ΑΕΙ, αλλά σε άλλη πόλη, υπάρχει τμήμα με συναφές αντικείμενο. Πρόκειται για το Γεωπονίας στο Μεσολόγγι, το οποίο επίσης δέχθηκε πολύ μικρό αριθμό υποψηφίων το 2023, μόλις 20.
Ακόμη κι αν στους λιγοστούς εισακτέους από τα γενικά λύκεια προστεθούν οι εισακτέοι –και αυτοί είναι λίγοι– από τα επαγγελματικά λύκεια και οι υποψήφιοι που εισάγονται μέσω ειδικών κατηγοριών, τα τμήματα αυτά καταλήγουν να έχουν χαρακτήρα… φροντιστηρίου.
«Τα τμήματα του γεωτεχνικού τομέα δεν είναι ελκυστικά, παρά τη σημασία του στην οικονομία της χώρας. Από την άλλη, παρότι τα τμήματα Γεωπονίας, Δασολογίας κ.λπ. είναι χαμηλής ζήτησης, δημιουργούνται νέα σε αυτούς τους τομείς και όχι σε άλλα επιστημονικά πεδία με υψηλή ζήτηση», παρατηρεί ο κ. Στρατηγάκης.
Οι αποφάσεις θα επηρεαστούν και από τις κινήσεις των μη κρατικών ΑΕΙ, που εκτιμάται ότι θα «κλέψουν» φοιτητές από πανεπιστήμια της περιφέρειας.
Η κατάσταση αυτή προβληματίζει ήδη τα ΑΕΙ αλλά και το επιτελείο του υπουργείου Παιδείας. Για τον λόγο αυτό θα ανοίξει η συζήτηση για την ακαδημαϊκή αναδιάρθρωση των τμημάτων. Αυτή δεν κινείται στη λογική του οριστικού κλεισίματος τμημάτων, αλλά της αλλαγής επιστημονικής κατεύθυνσης των τμημάτων με λίγους εισακτέους και των συγχωνεύσεων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Τμήματος Νοσηλευτικής στο Διδυμότειχο, που έως τώρα είχε μονοψήφιο αριθμό εισακτέων ετησίως. Ετσι, μεταφέρθηκε στην Αλεξανδρούπολη ώστε να είναι δίπλα στη σχολή επιστημών υγείας και στη θέση του ιδρύθηκε Τμήμα Ψυχολογίας, ένα αντικείμενο με πολύ μεγάλη ζήτηση. Στο πλαίσιο αυτό, ήδη διάφορα ΑΕΙ με αντίστοιχα «προβληματικά» τμήματα καταθέτουν προτάσεις στο υπουργείο Παιδείας. Για την τελική απόφαση θα ληφθούν υπόψη ο αριθμός των φοιτητών σε βάθος τετραετίας και ο αριθμός των καθηγητών.
Οι αποφάσεις, σύμφωνα με το ίδιο στέλεχος, θα επηρεαστούν και από τις κινήσεις των μη κρατικών ΑΕΙ, τα πρώτα εκ των οποίων αναμένεται να αδειοδοτηθούν μέσα στο επόμενο δωδεκάμηνο και να δεχθούν τους πρώτους φοιτητές τον Σεπτέμβριο του 2025. Τα μη κρατικά ΑΕΙ, που θα λειτουργήσουν σε Αττική και Θεσσαλονίκη, εκτιμάται ότι θα «κλέψουν» φοιτητές από τα δημόσια ΑΕΙ της περιφέρειας, τα οποία θα αναγκαστούν να αναπροσαρμόσουν τα επιστημονικά αντικείμενα των τμημάτων με χαμηλή ζήτηση που έχουν τώρα.
Παράλληλα, από το υπουργείο Παιδείας σχεδιάζεται η ενίσχυση του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Στα πρώτα σχέδια είναι η ίδρυση σχολής με αντικείμενο τις τουριστικές σπουδές. Η Ενωση Ξενοδόχων Ρόδου έχει ζητήσει το τμήμα να έχει έδρα τη Ρόδο (όπου υπάρχει η Ανώτερη Σχολή Τουριστικής Εκπαίδευσης, για την οποία ζητείται να ανωτατοποιηθεί), ωστόσο και οι Κυκλάδες φέρεται να διεκδικούν ένα σχετικό τμήμα.
