Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα μοιάζει όλο και περισσότερο με έναν περίπλοκο γρίφο, έναν λαβύρινθο όπου αισιόδοξα μηνύματα εναλλάσσονται με δυσοίωνες προβλέψεις.
Τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Μάρτιο δείχνουν μια εικόνα συγκρατημένης αποκλιμάκωσης, με τον ετήσιο δείκτη τιμών καταναλωτή να διαμορφώνεται στο 2,4%. Είναι μια μικρή ανάσα σε σχέση με τα προηγούμενα επίπεδα, σίγουρα, αλλά η μηνιαία αύξηση 1,4% (κυρίως λόγω της λήξης των εκπτώσεων σε ένδυση/υπόδηση και των αυξήσεων σε τρόφιμα όπως κρέατα και φρούτα) υπενθυμίζει πως η μάχη με την ακρίβεια έχει δρόμο ακόμη.
Κοιτάζοντας βαθύτερα, η εικόνα γίνεται ακόμη πιο θολή. Στα ράφια των σουπερμάρκετ, η ετήσια αύξηση 2,2% στην ομάδα “Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά” κρύβει τεράστιες αποκλίσεις:
-από την άλλη οι ανατιμήσεις σε κρέατα (+4,9%), νωπά ψάρια (+7,3%), φρούτα (+6,7%), λαχανικά (+4,1%) και καφέ (+8,5%) συνεχίζουν να πιέζουν τα νοικοκυριά.
Παρόμοια εικόνα και στον κλάδο της Στέγασης, όπου η ετήσια αύξηση 5,9% τροφοδοτείται από τα υψηλά ενοίκια (+10,5%), τον ηλεκτρισμό (+10,4%) και το φυσικό αέριο (+54,5%), παρά την πτώση του πετρελαίου θέρμανσης (-8,8%).
Πεισματικά ακριβές παραμένουν όμως και οι υπηρεσίες και η έξοδος «εκτός σπιτιού», ιδίως τα Ξενοδοχεία-Καφέ-Εστιατόρια με +6,0%.
Το μήνυμα από τις εισαγωγές
Μια “αχτίδα ελπίδας” φαίνεται να έρχεται πάντως από το μέτωπο των εισαγωγών. Ο Δείκτης Τιμών Εισαγωγών στη Βιομηχανία για τον Φεβρουάριο του 2025 παρουσίασε ετήσια μείωση 0,5% και μηνιαία μείωση 0,2%.
Θεωρητικά, αυτό θα έπρεπε να λειτουργεί ως “προπομπός” χαμηλότερων τιμών για τον τελικό καταναλωτή, καθώς μειώνεται το κόστος των προϊόντων που φτάνουν στη χώρα.
Η πτώση αυτή οφείλεται κυρίως στη μείωση των τιμών από χώρες εκτός Ευρωζώνης (-0,8% ετησίως), με βασικές αιτίες την πτώση στις τιμές άντλησης αργού πετρελαίου/φυσικού αερίου (-5,5%) και των προϊόντων διύλισης πετρελαίου (-0,6%). Αυτό υποδηλώνει ότι οι παγκόσμιες ενεργειακές πιέσεις, τουλάχιστον μέχρι τον Φεβρουάριο, είχαν αρχίσει να υποχωρούν -σε επίπεδο εισαγωγών τουλάχιστον.
Ωστόσο, διαφορετική είναι η εικόνα σε όλους τους άλλους κλάδους: οι εισαγωγές από την Ευρωζώνη σημείωσαν ετήσια αύξηση 0,4%, ενώ σε επιμέρους τομείς, όπως η βιομηχανία τροφίμων (+6,2%), η παραγωγή βασικών μετάλλων (+6,4%) και η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος (+21,2%), οι εισαγωγικές τιμές συνέχισαν να καλπάζουν.
Δασμοί και φόβοι ύφεσης
Εδώ όμως μπαίνουν στο παιχνίδι και δύο απρόβλεπτοι παράγοντες (ή πιθανοί “μαύροι κύκνοι”) που θα μπορούσαν να ανατρέψουν τα πάντα.
Ο πρώτος είναι η σκιά των εμπορικών δασμών. Το σενάριο επιβολής αυξημένων δασμών από τις ΗΠΑ σε ευρωπαϊκά προϊόντα, και πιθανόν αντίμετρα από την ΕΕ σε αμερικανικά προϊόντα (όπως τεχνολογία, μηχανήματα, τρόφιμα) μέσα στους επόμενους τρεις μήνες (από τον Ιούλιο), αποτελεί έναν σοβαρότατο κίνδυνο. Αν κάτι τέτοιο συμβεί, το κόστος εισαγωγής συγκεκριμένων αγαθών θα εκτοξευθεί, ακυρώνοντας ενδεχομένως την όποια θετική επίδραση από τη μείωση των τιμών σε άλλους τομείς και πυροδοτώντας ένα νέο κύμα ανατιμήσεων.
Ο δεύτερος παράγοντας, που λειτουργεί προς την αντίθετη κατεύθυνση, είναι η πιθανότητα μιας παγκόσμιας ύφεσης που θα οδηγούσε, σύμφωνα με το σενάριο, σε κατακόρυφη πτώση της τιμής του πετρελαίου στα 60 δολάρια το βαρέλι. Ένα τέτοιο σενάριο θα λειτουργούσε ως “από μηχανής θεός” για τον πληθωρισμό.
Η δραστική μείωση του ενεργειακού κόστους θα διαχυόταν ταχύτατα στην οικονομία: φθηνότερα καύσιμα (ήδη τα καύσιμα και λιπαντικά μειώθηκαν -6,7% ετησίως τον Μάρτιο), χαμηλότερο κόστος παραγωγής και μεταφοράς, φθηνότερη θέρμανση. Αυτό θα μπορούσε να αντισταθμίσει σε μεγάλο βαθμό ή και να υπερκεράσει τις πιέσεις από τους πιθανούς δασμούς και την εγχώρια “επίμονη” ακρίβεια.
Αχαρτογράφητα νερά
Η Ελλάδα, έτσι, πορεύεται σε αχαρτογράφητα νερά. Ο πληθωρισμός του Μαρτίου (2,4%) και οι πτωτικές τάσεις στις τιμές εισαγωγών του Φεβρουαρίου (-0,5%) επιτρέπουν μια κάποια συγκρατημένη αισιοδοξία για την πορεία τιμών στην Ελλάδα.
Ωστόσο η εμμονή των τιμών σε βασικά τρόφιμα και υπηρεσίες, σε συνδυασμό με την ορατή απειλή ενός εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-ΕΕ από το καλοκαίρι, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα ανησυχίας.
Το ερώτημα είναι ποια δύναμη τελικά θα επικρατήσει: η «σκιά» παγκόσμιας ύφεσης που έχει “γκρεμίσει” τις τιμές του πετρελαίου στα 60 δολάρια, προσφέροντας μια ανέλπιστη ανακούφιση; Ή οι νέοι δασμοί που θα πυροδοτήσουν εκ νέου τον πληθωρισμό εισαγόμενων προϊόντων; Η απάντηση θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την αντοχή των νοικοκυριών τους επόμενους μήνες και την πορεία της ελληνικής οικονομίας συνολικά.
