Τα Ευαγγέλια δίνουν μερικές ενδιαφέρουσες ενδείξεις για την λεγόμενη Μαρία την Μαγδαληνή, διάσημη ακόλουθο του Ιησού – η οποία ήταν ανύπαντρη, κυκλοφορούσε ελεύθερα και παρείχε στους Αποστόλους τα δικά της χρήματα.
Μαρία από τα Μάγδαλα
Ο Ιησούς μπορεί να ταξίδεψε στην πόλη που ο Ματθαίος αναφέρει ως Μαγαδάνη, η οποία θα μπορούσε να σημαίνει Μάγδαλα που ήταν ένα σημαντικό κέντρο επεξεργασίας της αλιευτικής βιομηχανίας της Γαλιλαίας, σύμφωνα με το National Geographic.
Μία από τους ακολούθους του Ιησού καταγόταν στην πραγματικότητα από τα Μάγδαλα.
Το όνομά της ήταν Μαρία, «η Μαγδαληνή», αλλά τα Ευαγγέλια μας δίνουν πολύ λίγες πληροφορίες για το ιστορικό της.
Σε αντίθεση με άλλες γυναίκες με το όνομα «Μαρία» στα Ευαγγέλια, η Μαρία Μαγδαληνή φαίνεται να είναι αδέσμευτη, κάτι που ήταν ασυνήθιστο.
Όπως έχουν υποστηρίξει οι μελετητές K. C. Hanson και Douglas Oakman, η Παλαιστίνη την εποχή του Ιησού ήταν μια συντριπτικά πατριαρχική κοινωνία.
Μια γυναίκα ήταν αγαπητή και σεβαστή, αλλά οι κινήσεις της υπόκειντο στη συγκατάθεση του ανώτερου άνδρα της οικογένειας.
Οι ανύπαντρες γυναίκες δεν έπρεπε να βγαίνουν από το σπίτι τους χωρίς κάποιον συγγενή ως συνοδό, αλλά προφανώς η Μαρία αγνοούσε αυτούς τους περιορισμούς και πήγαινε ελεύθερα όπου πήγαινε ο Δάσκαλος.
Ποια ήταν η διάσημη ακόλουθος;
Η απάντηση σε αυτόν τον γρίφο μπορεί να είναι ότι η Μαρία Μαγδαληνή προερχόταν από εύπορη οικογένεια και, ως εκ τούτου, απολάμβανε μεγαλύτερο επίπεδο ανεξαρτησίας.
Ο Λουκάς υποδηλώνει κάτι τέτοιο, όταν λέει ότι ανήκε σε μια ομάδα γυναικών που «προμηθεύονταν από τους δικούς τους πόρους» (Λουκάς 8:2-3).
Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μέχρι το τέλος της διακονίας του Ιησού, η Μαρία είχε γίνει μία από τις πιο εξέχουσες ακολούθους του.
Είναι αυτή που, μαζί με μια άλλη μικρή ομάδα γυναικών, στάθηκε άφοβα στο σταυρό του Ιησού, αφού όλοι οι Απόστολοι είχαν κρυφτεί, για να μη συλληφθούν και καταδικαστούν κι αυτοί (Μάρκος 15:40-41).
«Σύντροφος» του Ιησού
Η σχέση μεταξύ της Μαρίας Μαγδαληνής και του Ιησού έχει γίνει αντικείμενο εντυπωσιασμού σε μυθιστορηματικά έργα όπως ο Κώδικας Ντα Βίντσι.
Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι οι μελετητές γνώριζαν για αυτές τις λεγόμενες αποκαλύψεις εδώ και πολύ καιρό, ιδιαίτερα μετά την ανακάλυψη των κωδίκων του Ναγκ Χαμάντι στην Αίγυπτο το 1945.
Το Ευαγγέλιο του Φιλίππου, για παράδειγμα, αναφέρει ότι «η σύντροφος (koinōnos) του Σωτήρα είναι η Μαρία Μαγδαληνή».
Αυτό δεν υπονοεί απαραίτητα μια ρομαντική σχέση. Το Ευαγγέλιο της Μαρίας των αρχών του δεύτερου αιώνα εξηγεί την υψηλή θέση της λόγω της υποδειγματικής συμπεριφοράς της και της σαφούς κατανόησης του οράματος του Ιησού.
Σύμφωνα με αυτό το Γνωστικό Ευαγγέλιο, ο Πέτρος είναι αυτός που ζητά από τη Μαρία «να μας πει τα λόγια του Σωτήρα που θυμάσαι -τα οποία εσύ γνωρίζεις (αλλά) εμείς όχι».
Η Μαρία μπορεί να ήρθε σε επαφή με τον Ιησού λόγω των θεραπευτικών του δυνάμεων. «Επτά δαίμονες είχαν βγει από αυτήν», λέει ο Λουκάς (Λουκάς 8:2). Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι η Μαγδαληνή μπορεί να είναι η ίδια γυναίκα με τη Μαρία, την αδελφή της Μάρθας και του Λαζάρου, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό.
Η Μαρία, ή Μυριάμ, ήταν ένα πολύ συνηθισμένο όνομα στην Παλαιστίνη του πρώτου αιώνα.
Δεδομένου του κρίσιμου ρόλου που έμελλε να διαδραματίσει η Μαγδαληνή στον απόηχο των Παθών, δεν υπάρχει λόγος να μην την αναγνωρίσουμε ως σημαντική ακόλουθο και μαθήτρια από μόνη της.
Μύθος της έκπτωτης γυναίκας
Η Elaine Pagels, μία από τις κορυφαίες μελετήτριες των γνωστικών κειμένων, πιστεύει ότι η Μαρία Μαγδαληνή ήρθε να παραδειγματίσει τις εντάσεις μεταξύ της πρώιμης Εκκλησίας και των γνωστικών χριστιανών. Σε πολλές γνωστικιστικές ομάδες, οι γυναίκες εργάζονταν ως δασκάλες, θεραπεύτριες, ακόμη και ως ιερείς – ρόλους που δεν απολάμβαναν πάντα στην πρώιμη Εκκλησία.
Τελικά, ορισμένες παραδόσεις της Εκκλησίας άρχισαν να προβάλλουν τη Μαγδαληνή σε υποτιμητικό φως, αναφερόμενες σε αυτήν ως «η μετανοημένη γυναίκα».
Δεν υπάρχει καμία ένδειξη πουθενά στα Ευαγγέλια ότι η Μαρία Μαγδαληνή έζησε αμαρτωλή ή άσωτη ζωή, αλλά κατά τον τρίτο αιώνα είχε εξομοιωθεί πλήρως με την ανώνυμη γυναίκα του Λουκά, «αμαρτωλή», η οποία λούζει τα πόδια του Ιησού με τα δάκρυά της και τα στεγνώνει με τα μαλλιά της (Λουκάς 7:38).
Μέχρι τον έκτο αιώνα, ο Πάπας Γρηγόριος Α’ κήρυξε τη Μαρία Μαγδαληνή ως μια «έκπτωτη γυναίκα» ένοχη για «απαγορευμένες πράξεις» – χαρακτηριστικά μιας πόρνης, τα οποία θα την επιβάρυναν μέσα στους αιώνες μέχρι και την κινηματογραφική ταινία Τα Πάθη του Χριστού.
Μόλις το 1969 ο Πάπας Παύλος ΣΤ’ διαχώρισε ρητά τη μορφή της Μαρίας Μαγδαληνής από τον χαρακτήρα της «αμαρτωλής γυναίκας».
