Kι ενώ στην πρωταθλήτρια του τουρισμού στη Μεσόγειο, την Ισπανία, οι εργαζόμενοι στη φιλοξενία σταδιακά φαίνεται ότι επανέρχονται για τη σεζόν του 2023, στην Ελλάδα, ο κλάδος με πάνω από 10.100 ξενοδοχεία είχε φέτος το καλοκαίρι ένα έλλειμμα άνω των 60.000 εργαζομένων και ήδη είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό η επόμενη σεζόν.
Το θέμα της έλλειψης των εργαζομένων, που γιγαντώθηκε μέσα στην πανδημία, φαίνεται ότι θα απασχολήσει τον ευρωπαϊκό τουρισμό και την επόμενη χρονιά σε όλη την αλυσίδα του κλάδου, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην τελευταία, πανευρωπαϊκή μελέτη της Deloitte και μάλιστα όχι μόνο για το 2023, αλλά σε βάθος τριετίας.
Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, είναι ενθαρρυντικό, όπως σχολιάζουν σχετικά κορυφαίοι εγχώριοι τουριστικοί φορείς, ότι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία και η Ισπανία, ήδη σημειώνεται, ως έναν βαθμό, σταδιακή επιστροφή των εργαζομένων στον κλάδο για την επόμενη χρονιά.
Μία αιτία έχει να κάνει με το γεγονός ότι το κομμάτι της απασχόλησης, π.χ. στη Γερμανία, έχει πιο οργανωμένη δομή και οι επιδοματικές πολιτικές/οικονομικές ενισχύσεις μπορεί να έχουν πιο περιορισμένη διάρκεια αν συντρέχουν συγκεκριμένοι όροι και προϋποθέσεις – για παράδειγμα, αν προσφερθεί εργασία σε έναν ενδιαφερόμενο κι αυτός, ασκώντας το (δεδομένο) δικαίωμα άρνησης, κάνει κατάχρηση αυτού.
Επιπλέον, στην Ισπανία, όπου ο τουρισμός απασχολεί 1 στους 8 εργαζομένους και παρατηρήθηκαν φέτος επίσης πολύ μεγάλες ελλείψεις, η φετινή, επιτυχημένη σεζόν μπορεί να αποτελέσει παρακαταθήκη για το 2023: σε αυτή τη φάση η γρήγορη ανάκαμψη του κλάδου τη φετινή σεζόν που ολοκληρώθηκε πάνω από τις αρχικές προσδοκίες εκτιμάται ότι λειτουργεί θετικά δημιουργώντας μεγαλύτερη σιγουριά και ασφάλεια ως προς την ψυχολογία και την επιστροφή των εργαζομένων στον τουρισμό, οι οποίοι στη διάρκεια της πανδημίας έμειναν ουσιαστικά… ξεκρέμαστοι χάνοντας τη δουλειά τους και στρέφοντας το ενδιαφέρον τους σε άλλους τομείς.
Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, δεν παύουν να προβληματίζουν οι γενικότερες αβεβαιότητες στο οικονομικό σκηνικό, πανευρωπαϊκά, λόγω ακρίβειας, ενεργειακού, πληθωριστικών πιέσεων και μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των Ευρωπαίων καταναλωτών, με τον κλάδο να εκφράζει σε κάθε ευκαιρία την αγωνία του για το αν το κοινό θα κάνει περικοπές στις διακοπές του την επόμενη σεζόν, αναχαιτίζοντας και την πλήρη επιστροφή στην κανονικότητα.
Σημειωτέον ότι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΗOTREC, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ξενοδοχίας, Εστίασης και Αναψυχής, από τους σημαντικότερους φορείς του ευρωπαϊκού τουρισμού, όπου μάλιστα στη θέση του προέδρου εξελέγη πρόσφατα ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ) Αλέξανδρος Βασιλικός, ο κλάδος φιλοξενίας στην Ε.Ε. αποτελείται από 1,9 εκατομμύρια επιχειρήσεις, δημιουργώντας την περίοδο προ πανδημίας 2015-2019 περί τα 2 εκατ. θέσεις εργασίας με συνολικά 11 εκατομμύρια απασχολούμενους στην Ε.Ε. Το 29,6% των εργαζομένων στον κλάδο είναι σχετικά ανειδίκευτο, σε σύγκριση με το 16,1% στη συνολική οικονομία, πράγμα που σημαίνει ότι η φιλοξενία «είναι χωρίς αποκλεισμούς και εντάσσει άτομα με διαφορετικά προφίλ και υπόβαθρα».
Τα νούμερα για την Ελλάδα
Για την Ελλάδα, από την πλευρά τους, οι τουριστικοί επιχειρηματίες ήδη έχουν ξεκινήσει την αναζήτηση προσωπικού για την επόμενη χρονιά, έχοντας διαπιστώσει στην πράξη ήδη από φέτος τις ελλείψεις.
Με βάση τα στοιχεία που συγκέντρωσε στο τέλος της φετινής σεζόν, την περίοδο από τις 15 Οκτωβρίου έως τις 15 Νοεμβρίου, το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων για λογαριασμό του ΞΕΕ, για την απασχόληση στα ελληνικά ξενοδοχεία συνολικά μέσα στο 2022, προέκυψε ότι δεν καλύφθηκαν 60.225 θέσεις εργασίας από τις συνολικά προβλεπόμενες στο οργανόγραμμα των ξενοδοχείων (κοντά στις 263.000), νούμερο που μεταφράζεται σε ένα 23% επί του συνόλου. Το αντίστοιχο νούμερο το 2021 ήταν 53.249 θέσεις εργασίες που έμειναν χωρίς να καλυφθούν ή αλλιώς ποσοστό 22%. Όσον αφορά τις ειδικότητες, αυτή του sommelier κατέγραψε τις μεγαλύτερες ελλείψεις το 2022, σε ποσοστό 57%, ενώ στον αντίποδα βρίσκεται η ειδικότητα του λογιστή/βοηθού λογιστή (11%). Οπως προκύπτει επιπλέον από τα ίδια στοιχεία, από το σύνολο των ελληνικών ξενοδοχείων ποσοστό 40% εμφανίζει έλλειψη σε τουλάχιστον μία θέση καμαριέρας το 2022, έναντι 38% το 2021. Επισημαίνεται εδώ ότι ειδικά οι καμαριέρες είναι στην κορυφή του οργανογράμματος και αντιστοιχούν στο 16% των συνολικών θέσεων εργασίας στα ξενοδοχεία και ακολουθούν οι σερβιτόροι και ρεσεψιονίστ με ποσοστά 9% και 8% επί του συνόλου.
Επιπλέον, όσο ανεβαίνει η κατηγορία τόσο αυξάνονται και οι ανάγκες, ενώ γενικότερα μία νέα θέση εργασίας δημιουργείται στον ξενοδοχειακό κλάδο για κάθε 2,5 δωμάτια κατά μέσο όρο. Ανά κατηγορία, μία θέση εργασίας δημιουργείται για κάθε 1,5 δωμάτιο σε ένα πεντάστερο, για κάθε 2 δωμάτια σε ένα τετράστερο, για κάθε 3,1 δωμάτια σε μια μονάδα 3 αστέρων κ.ο.κ..
Το θέμα, που αποτελεί κι ένα από τα πλέον σημαντικά, λειτουργικά προβλήματα του κλάδου, τέθηκε στο επίκεντρο και το περασμένο Σαββατοκύριακο στο πλαίσιο της γενικής συνέλευσης του ΞΕΕ, με τον πρόεδρο Αλέξανδρο Βασιλικό να δηλώνει ότι «αυτή η μεγάλη τρύπα δεν μπορεί και δεν πρέπει να μείνει ανοιχτή, χρήζει άμεσης και υπεύθυνης αντιμετώπισης».
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, στις προτάσεις που έχουν πέσει στο τραπέζι είναι να υπάρξουν λύσεις σε εθνικό και πανευρωπαϊκό επίπεδο, όπως αναφέρει η HOTREC, με λύσεις που αναζητώνται ακόμη και σε εργαζομένους από τρίτες χώρες, εκτός Ε.Ε. ειδικά για τη διετία 2023-2024. Ζητούμενο είναι η Ε.Ε. να είναι σε θέση να δημιουργήσει ένα ευνοϊκό νομικό περιβάλλον που θα επιτρέπει στους μετανάστες να ενσωματωθούν στον τομέα με νόμιμο τρόπο (π.χ. με ένα πακέτο νόμιμης μετανάστευσης), να προωθήσει σχετικές συμφωνίες με τρίτες χώρες, να δημιουργήσει μια ευρωπαϊκή δεξαμενή ταλέντων για τον κλάδο, να υποστηρίξει τη σωστή κατάρτιση και εκπαίδευση εργαζομένων με ευρωπαϊκούς πόρους, να προωθήσει διαφορετικές μορφές εργασίας (π.χ. περιστασιακή εργασία ανάλογα με τη χειμερινή ή θερινή περίοδο, τις υποχρεώσεις των εργαζομένων), όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά.
H σύμπραξη karriera.gr – Workathlon
Η κινητικότητα πάντως στον κλάδο και η αναζήτηση λύσεων εκτός και, φυσικά, εντός Ελλάδας είναι δεδομένη. Ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι τυχαία η συμφωνία που ανακοινώθηκε την περασμένη Τρίτη για τη σύμπραξη του kariera.gr, του γνωστού portal εύρεσης εργασίας με 25 χρόνια παρουσίας στον τομέα του, με τη Workathlon.
Το kariera.gr, με επικεφαλής τον κ. Θεόφιλο Βασιλειάδη, εξαγόρασε το 100% της Workathlon, της startup που δραστηριοποιείται αποκλειστικά στην εύρεση εργασίας στον τουριστικό τομέα, με διευθύνουσα σύμβουλο την κυρία Κατερίνα Σαντίκου, προερχόμενη η ίδια από δεύτερη γενιά ξενοδόχων.
Με την εξαγορά αυτή το kariera.gr αποκτά πάτημα σε μια αγορά, όπως αυτή του τουρισμού, στην οποία δεν είχε μέχρι σήμερα παρουσία. Σύμφωνα με τον κ. Βασιλειάδη, «ψάχναμε να μπούμε δυναμικά στον κλάδο με τον μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων στην Ελλάδα και μπαίνουμε τώρα, σε μια συγκυρία όπου πλέον αυξάνεται και ο αριθμός των μεγαλύτερων παικτών, εγχώριων και ξένων. Ο ελληνικός ξενοδοχειακός κλάδος παραδοσιακά απαρτιζόταν από μικρότερους επιχειρηματίες και μικροϊδιοκτήτες – ήταν σαφώς λιγότερα τα μεγάλα ξενοδοχεία που μπορεί να έχουν ένα πιο οργανωμένο τμήμα ανθρώπινου δυναμικού. Τώρα έχουν αρχίσει να αλλάζουν οι συνθήκες, παρατηρείται σχετική συγκέντρωση στον κλάδο, από το μικρό ξενοδοχείο πάμε στο πιο οργανωμένο και μεγαλύτερο μοντέλο, γεγονός το οποίο δημιουργεί μεγαλύτερες ανάγκες όσον αφορά τη στελέχωση του κλάδου σε σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν. Με τον τουρισμό να συμβάλλει περισσότερο από 20% στο ελληνικό ΑΕΠ και με το 40% της απασχόλησης να συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με τον κλάδο, η kariera μπαίνει δυναμικά στον κλάδο με την εξαγορά της Workathlon. Μαζί, εστιάζουμε σε ένα νέο κομμάτι της αγοράς του HR, που απευθύνεται στους επαγγελματίες του τουρισμού, δίνοντας τους νέα όπλα και δυνατότητες».
Η Workathlon μέχρι σήμερα έχει ένα χαρτοφυλάκιο περισσότερων από 400 εταιρειών και 60.000 εργαζομένων στον χώρο του τουρισμού, ενώ από κοινού οι δυο εταιρείες θα απασχολούν πάνω από 110 άτομα. Σύμφωνα με την κυρία Σαντίκου, η συντριπτική πλειονότητα του κλάδου αφορά μικρομεσαίες επιχειρήσεις -ποσοστό άνω του 90%-, με τις περισσότερες να μη διαθέτουν οργανωμένο τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού. Το έλλειμμα στον κλάδο καταγράφεται ακόμη και στη διάρκεια της σεζόν, όπου στην πράξη παρατηρείται «μεγάλη κινητικότητα και πολλοί υπάλληλοι άλλαξαν δουλειά φέτος ακόμη και μέσα στο καλοκαίρι. Τις πρώτες ημέρες του Ιουνίου περίπου 5.000 εργαζόμενοι παραιτήθηκαν, αυξάνοντας το κενό στην αγορά, ενώ εκτιμάται ότι μόλις 1 στους 8 εργαζομένους θα παραμείνει και την επόμενη χρονιά στο ίδιο ξενοδοχείο».
