Τέλος Ιανουαρίου του 2023, μαζί με τις συντάξεις του Φεβρουαρίου, 1,7 εκατομμύρια συνταξιούχοι θα πιστωθούν στους λογαριασμούς τους αύξηση 7,75% μετά από 12 χρόνια όπου οι αποδοχές τους είχαν μείνει στον πάγο. Σε κάθε περίπτωση, οι αυξήσεις θα έχουν αναδρομική ισχύ ξεκινώντας από την 1η Ιανουαρίου του 2023. Αλλά και όσοι συνταξιούχοι δεν θα δουν αυξήσεις καθώς διατηρούν υψηλή προσωπική διαφορά θα ωφεληθούν από την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης και το έκτακτο επίδομα των 250 ευρώ.
Επιπλέον, η αύξηση που κλείδωσε στο 7,75% αντί του 7,5%, που υπολογιζόταν αρχικά, μεγέθυνε κατά 6.000 άτομα τον αριθμό των δικαιούχων, σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία του ΕΦΚΑ, καθώς όσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό της αύξησης τόσο απομειώνεται η προσωπική διαφορά των συνταξιούχων, με αποτέλεσμα να δικαιούνται περισσότεροι ολόκληρη την αύξηση ή μέρος αυτής.
Για παράδειγμα, συνταξιούχος που παίρνει τη μέση σύνταξη του ΕΦΚΑ, ύψους 750 ευρώ, με την αύξηση του 7,75% το μηνιαίο όφελος που θα έχει θα είναι περίπου 58 ευρώ, ενώ το ετήσιο 696 ευρώ. Παράλληλα, ο εν λόγω συνταξιούχος δικαιούται και την έκτακτη ενίσχυση 250 ευρώ, καθώς οι συντάξιμες αποδοχές του δεν ξεπερνούν τις 9.600 ευρώ τον χρόνο. Με τον συνυπολογισμό και των δύο αυξήσεων στις αποδοχές του προκύπτει πως το συνολικό ετήσιο όφελος ανέρχεται σε 946 ευρώ, ξεπερνώντας κατά πολύ τη μία επιπλέον σύνταξη.
Η ΕΛΣΤΑΤ θα δημοσιοποιήσει τα επίσημα οικονομικά μεγέθη για το 2022 (πληθωρισμός και ΑΕΠ) τον Οκτώβριο του 2023. Αν υπάρξει απόκλιση, το επιπλέον ποσό θα καταβληθεί στους δικαιούχους στο τέλος Ιανουαρίου του 2024.
Τρία είναι τα κλειδιά για να υπολογίσουν οι συνταξιούχοι αν δικαιούνται και πόση αύξηση.
1 Προσωπική διαφορά
Τι σημαίνει αυτό; Οτι η σύνταξη που λαμβάνει ο συνταξιούχος είναι υψηλότερη από αυτή που θα έπαιρνε αν ο υπολογισμός της είχε γίνει με βάση τα όσα προβλέπονται στον νόμο Κατρούγκαλου. Η διαφορά αυτή ονομάζεται «προσωπική διαφορά» και είναι ουσιαστικά το κλειδί που ανοίγει ή κλείνει την πόρτα των αυξήσεων και καθορίζει εν πολλοίς και το ποιοι θα λάβουν πραγματικές και ποιοι λογιστικές. Γιατί και όσοι δεν δουν αυξήσεις στις συντάξεις τους το 2023, μηδενίζουν ή περιορίζουν το ύψος της προσωπικής διαφοράς προκειμένου να δουν και πραγματικές αυξήσεις κάποια στιγμή στο μέλλον. Ειδικότερα, οι παλαιοί συνταξιούχοι που έχουν θετική προσωπική διαφορά μεγαλύτερη των 60-70 ευρώ εκτιμάται ότι δεν θα δουν καμία καθαρή αύξηση το 2023. Σε αυτούς τους ασφαλισμένους, όπως εκτιμούν οι ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης, συγκαταλέγονται και πολλοί με συντάξεις κοντά στα 700-800 ευρώ. Ωστόσο αυτή η κατηγορία θα λάβει φέτος, για πρώτη φορά, την επιταγή ακρίβειας των 250 ευρώ, καθώς έχουν πλέον διευρυνθεί τα εισοδηματικά κριτήρια, με αποτέλεσμα την αύξηση των δικαιούχων.
Για παράδειγμα, στο ενημερωτικό σημείωμα συνταξιούχου με σύνταξη 1.000 ευρώ εμφανίζεται ως προσωπική διαφορά το ποσό των 190 ευρώ. Με την αύξηση του 7,75%, δηλαδή 77,5 ευρώ τον μήνα, η προσωπική διαφορά του εν λόγω συνταξιούχου θα μειωθεί στα 112,5 ευρώ. Σε αυτή την περίπτωση, μάλιστα, μόνο μια πολύ μεγάλη πιθανή αύξηση στις συντάξεις του 2024 θα μπορούσε να οδηγήσει σε μηδενισμό της και πιθανώς σε βελτίωση του εισοδήματος του συνταξιούχου.
2 Εθνική σύνταξη
Οι αυξήσεις 7,75% για τους συνταξιούχους θα εφαρμοστούν τόσο στο εθνικό όσο και στο ανταποδοτικό κομμάτι της σύνταξης. Δηλαδή η εθνική σύνταξη, που είναι σήμερα 384 ευρώ, θα αυξηθεί κατά 7,75% και θα διαμορφωθεί στα 413 ευρώ το 2023. Η διαδικασία αυτή είναι διαρκής και κάθε νέα σύνταξη θα εκδίδεται με αυτό το ποσό. Αν υποθέσουμε ότι το 2023 ο μέσος όρος ΑΕΠ και πληθωρισμού θα είναι 5%, τότε από το 2024 και εφεξής η εθνική σύνταξη θα διαμορφωθεί στα 433,65 ευρώ και ούτω καθεξής. Αντιστοίχως, με τον ίδιο τρόπο αυξάνεται και το ανταποδοτικό κομμάτι της σύνταξης.
Η αύξηση της εθνικής σύνταξης θα συμπαρασύρει μια σειρά από μεγέθη τα οποία είναι συνδεδεμένα με την εθνική σύνταξη: το πλαφόν των κύριων συντάξεων, τα κατώτατα όρια των συντάξεων λόγω θανάτου, αλλά και το επίδομα ανασφάλιστων υπερηλίκων, όλα αναπροσαρμόζονται προς τα πάνω.
3 Το κέρδος για τους νέους συνταξιούχους
Παρότι οι ασφαλισμένοι που θα καταστούν συνταξιούχοι το 2023 είχαν εσφαλμένα ανησυχήσει ότι δεν θα λάβουν αυξήσεις, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Οι νέοι συνταξιούχοι θα λάβουν, όπως και οι παλαιοί, αύξηση 7,75% στην εθνική τους σύνταξη. Ωστόσο αύξηση -και μάλιστα μεγαλύτερη- θα δουν και στην ανταποδοτική τους σύνταξη μέσω ενός διαφορετικού μηχανισμού. Υπενθυμίζουμε ότι το ανταποδοτικό μέρος της σύνταξης υπολογίζεται με βάση τις συντάξιμες αποδοχές, οι οποίες αναπροσαρμόζονται ανάλογα με τον πληθωρισμό έως και το προηγούμενο της αποχώρησης έτος. Εν προκειμένω, το 2023 οι συντάξιμες αποδοχές θα έχουν πολλαπλασιαστεί και αυξηθεί κατά τον πληθωρισμό του 2022 (9,9%). Για παράδειγμα, συνταξιούχος με 40 χρόνια ασφάλισης με συντάξιμες αποδοχές 1.200 ευρώ δικαιούται εθνική σύνταξη 384 ευρώ και ανταποδοτική 600, σύνολο 984 ευρώ.
Το 2023, με την αύξηση του 7,75%, η εθνική σύνταξη θα ανέλθει σε 413 ευρώ. Με την αναπροσαρμογή των συντάξιμων αποδοχών στα 1.308 ευρώ το 2023 , η ανταποδοτική σύνταξη θα ανέλθει σε 659 ευρώ, δηλαδή σύνολο 1.072 ευρώ. Από την άλλη πλευρά, ο σημερινός συνταξιούχος με την αύξηση θα λάβει ανταποδοτική σύνταξη 646,5 ευρώ και συνολικά 1.059,5 ευρώ. Η διαφορά είναι ελάχιστη, αλλά σίγουρα οι νέοι συνταξιούχοι δεν βγαίνουν χαμένοι. Ο ΕΦΚΑ ξεκαθαρίζει ότι οι αυξήσεις της τάξεως του 7,75% θα καταβληθούν και σε όσους συνταξιούχους δεν έχει ολοκληρωθεί ο επανυπολογισμός των συντάξεών τους. Ο αριθμός αυτός δεν υπερβαίνει τις 100.000 περιπτώσεις, δηλαδή το 4% του συνόλου των συνταξιούχων. Αναλυτικά, οι αυξήσεις και το πλήθος των ωφελουμένων επιμερίζονται ως εξής:
■ Αύξηση της τάξης του 7,75% θα δουν 1.724.713 συνταξιούχοι. Από αυτούς το 80%-85% θα δουν ακέραιη την αύξηση 7,75%, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των υπολοίπων θα δει αυξήσεις που θα ξεπερνούν το 7% αναλόγως του ύψους της προσωπικής διαφοράς που διαθέτουν.
■ 912.644 συνταξιούχοι θα δουν κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης. Η ελάφρυνση θα φανεί στο τέλος Δεκεμβρίου με τις συντάξεις του Ιανουαρίου του 2023. Το κέρδος ανέρχεται μεσοσταθμικά σε 120 ευρώ τον χρόνο. Σημειώνουμε ότι από το πλήθος των κερδισμένων από την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης οι 525.456 είναι συνταξιούχοι που διατηρούν μεγάλη προσωπική διαφορά.
Για παράδειγμα, συνταξιούχος με ετήσιο εισόδημα 14.000 ευρώ το 2022, δηλαδή σύνταξη 1.076 ευρώ καθαρά, χωρίς προσωπική διαφορά, θα δει να αυξάνεται η σύνταξή του κατά 1.000 ευρώ ετησίως, ενώ κερδίζει και 44 ευρώ από την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης.
■ 1.206.624 συνταξιούχοι θα λάβουν το έκτακτο βοήθημα των 250 ευρώ στις 20 Δεκεμβρίου. Από αυτούς περίπου 260.000 δεν θα δουν αυξήσεις, καθώς διατηρούν μεγάλη προσωπική διαφορά.
■ 231.655 συνταξιούχοι με ασφαλιστικό βίο πάνω από 30 χρόνια θα πάρουν την 4η ετήσια αύξηση του νόμου Βρούτση. Η αύξηση θα πιστωθεί στο τέλος Δεκεμβρίου με τις συντάξεις του Ιανουαρίου.
■ Οι χαμένοι των ενισχύσεων είναι 140.000 συνταξιούχοι οι οποίοι δεν θα πάρουν χρήματα από καμία πηγή, καθώς έχουν μεγάλη προσωπική διαφορά και δεν πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια για την έκτακτη ενίσχυση.
Από την ανάλυση των επιμέρους κατηγοριών συνταξιούχων προκύπτουν μονές, διπλές ή και τριπλές αυξήσεις για το 94,6% των συνταξιούχων.
Συγκεκριμένα:
■ Μία, τουλάχιστον, αύξηση θα δουν 2.499.285 συνταξιούχοι, λόγω της αύξησης της τάξης του 7,75% ή της κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης ή της καταβολής του επιδόματος των 250 ευρώ.
■ Διπλή αύξηση θα δουν 1.344.696 συνταξιούχοι, λόγω του συνδυασμού των αυξήσεων της 7,75%, της κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης ή της πληρωμής της έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης των 250 ευρώ.
■ Τριπλή αύξηση θα δουν 185.649 συνταξιούχοι, λόγω του συνδυασμού της αύξησης της 7,75%, της κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης ή της πληρωμής της έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης των 250 ευρώ και της εφαρμογής της 4ης ετήσιας αύξησης του νόμου Βρούτση.
Πώς να βρείτε την προσωπική διαφορά με βάση το εκκαθαριστικό σημείωμα
Αν δεν έχετε φυλάξει τα παλαιότερα ενημερωτικά σημειώματα του 2019 που αναγράφουν την προσωπική σας διαφορά (θετική, αρνητική), για να τη βρείτε μπορείτε να εισέλθετε στον ιστότοπο του e-EFKA, στην ένδειξη Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες για συνταξιούχους. Στη συνέχεια, από τη λίστα των υπηρεσιών θα επιλέξετε την «Εκτύπωση μηνιαίου ενημερωτικού σημειώματος κύριας σύνταξης». Εισερχόμενοι στην υπηρεσία με τους κωδικούς TAXIS, θα μπορέσετε να εκτυπώσετε το ενημερωτικό σημείωμα που έχει αναλυτικές πληροφορίες για τη μηνιαία πληρωμή της σύνταξής σας.
Στο σημείωμα θα βρείτε την προσωπική σας διαφορά, τις κρατήσεις σας, το μεικτό και το καθαρό ποσό της σύνταξής σας. Αν εμφανιστεί μήνυμα ότι το ενημερωτικό σας σημείωμα δεν είναι διαθέσιμο, σημαίνει ότι ανήκετε στην κατηγορία των συνταξιούχων για τους οποίους δεν έχει ολοκληρωθεί ο επανυπολογισμός της σύνταξης. Σύμφωνα με τον ΕΦΚΑ, οι εν λόγω συνταξιούχοι δεν ξεπερνούν τις 100.000 (4% των συνταξιούχων) και η αδυναμία ολοκλήρωσης του επανυπολογισμού δεν συσχετίζεται με την αύξηση 7,75% την οποία θα πάρουν κανονικά.
Σύμφωνα με την τελική ανάλυση του ΕΦΚΑ, μεγάλη προσωπική διαφορά διατηρούν 910.073 συνταξιούχοι. Από αυτούς το 83% θα δει ενίσχυση του εισοδήματός του από άλλες πηγές. Συγκεκριμένα:
■ Μέσω της κατάργησης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης θα δουν αυξήσεις στην καθαρή τους σύνταξη 515.480 συνταξιούχοι με μεγάλη προσωπική διαφορά. Οι ίδιοι θα δουν παράλληλα σημαντική απομείωση της προσωπικής τους διαφοράς.
■ Μέσω της καταβολής της έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης των 250 ευρώ θα δουν αυξήσεις στις αποδοχές τους 259.092 συνταξιούχοι και παράλληλα σημαντική απομείωση της προσωπικής τους διαφοράς.
Παράδειγμα διπλής και τριπλής αύξησης
1 Συνταξιούχος λαμβάνει σήμερα σύνταξη 900 ευρώ και δηλώνει εισοδήματα από άλλες πηγές 6.200 ευρώ συνολικά το έτος. Με την αύξηση του 7,75% και το όφελος από την κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, το συνολικό ετήσιο όφελος ανέρχεται σε 906 ευρώ (840 ευρώ από την αύξηση 7,75% και 66 ευρώ από την κατάργηση της ειδικής εισφοράς). Το ετήσιο όφελος ανέρχεται σε μία επιπλέον σύνταξη.
2 Συνταξιούχος που υπέβαλε αίτημα συνταξιοδότησης πριν από τον Μάιο του 2016, με πάνω από 30 χρόνια ασφάλισης, παίρνει 514 ευρώ τον μήνα. Με την αύξηση του 7,75%, το μηνιαίο του όφελος θα είναι 40 ευρώ και το ετήσιο 480 ευρώ. Παράλληλα, θα λάβει επιπλέον αύξηση 2,83% λόγω της 4ης ετήσιας αύξησης που προβλέπεται στον νόμο Βρούτση, με βάση τα βελτιωμένα ποσοστά αναπλήρωσης, δηλαδή επιπλέον 174 ευρώ τον χρόνο. Λόγω χαμηλού εισοδήματος (κάτω από τις 9.600 ευρώ) θα πάρει και το βοήθημα των 250 ευρώ. Επομένως, με τον συνδυασμό των τριών παραπάνω αυξήσεων προκύπτει πως το συνολικό ετήσιο όφελός του ανέρχεται σε 904 ευρώ. Δηλαδή περίπου δύο επιπλέον συντάξεις.
