Η ηθοποιός Kate Beckinsale πρόσφατα μοιράστηκε μια συγκλονιστική εμπειρία μετά την απώλεια του πατριού της, αποκαλύπτοντας ότι η έντονη θλίψη τής «άνοιξε μια τρύπα» στον οισοφάγο, που την ανάγκασε να «να κάνει εμετό μεγάλες ποσότητες αίματος» και την κράτησε έξι εβδομάδες στο νοσοκομείο. Εξ αφορμής του περιστατικού, ο Dan Baumgardt, Senior Lecturer στη Σχολή Φυσιολογίας, Φαρμακολογίας και Νευροεπιστήμης του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, επιχειρεί να απαντήσει σε ένα εύλογο ερώτημα: μπορούν η θλίψη και το στρες να προκαλέσουν τόσο έντονα σωματικά συμπτώματα;
«Αν και δεν έχει αποδειχθεί η άμεση σύνδεση μεταξύ θλίψης και αιματέμεσης, το στρες συνδέεται αναμφισβήτητα με πολλές παθήσεις που επηρεάζουν διάφορα συστήματα του σώματος» σημειώνει στο άρθρο του στο The Conversation, προτείνοντας ως πιθανή εξήγηση για την περίπτωση της ηθοποιού το πεπτικό έλκος λόγω φλεγμονής από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H. Pylori), και την επιδείνωσή του από το στρες της απώλειας.
«Πρώιμες παρατηρήσεις από τον Δρα Burrill Crohn (γνωστό από τη νόσο του Crohn) περιέγραψαν την παρουσία ελκών σχετιζόμενων με στρες σε ασθενείς που βίωσαν σοβαρό ψυχολογικό τραύμα. Μελέτες παρατήρησης έχουν έκτοτε συνδέσει το στρες με το πεπτικό έλκος, ενώ άλλες έχουν αναδείξει τη σχέση άγχους και κατάθλιψης με την κατάσταση. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε σύνδεση μεταξύ πεπτικού έλκους και αρνητικών εμπειριών ζωής, όπως το διαζύγιο ή η χηρεία» παραθέτει ο Baumgardt.
Ορισμός του Στρες
Το στρες μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε δύο κύριες μορφές: σωματικό και ψυχολογικό. Οι σωματικοί στρεσογόνοι παράγοντες όπως οι ακραίες θερμοκρασίες ή το σοκ από την αιμορραγία, δοκιμάζουν τις φυσικές λειτουργίες του σώματος. Οι ψυχικοί, όπως η απώλεια εργασίας, η επίθεση ή το πένθος, επηρεάζουν τις ψυχολογικές λειτουργίες. «Ορισμένοι στρεσογόνοι παράγοντες, όπως ένας τραυματισμός, θα μπορούσαν να ταξινομηθούν τόσο ως σωματικοί όσο και ως ψυχολογικοί» προσθέτει ο Baumgardt και εξηγεί ότι κάθε άτομο ανταποκρίνεται διαφορετικά στο στρες. Είναι ένας από τους λόγους που η μελέτη των επιπτώσεών του είναι δύσκολη.
Πολλές ψυχικές διαταραχές σχετίζονται με το στρες, με πιο γνωστή τη διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), καθώς και καταστάσεις που έπονται μιας απώλειας όπως η θλίψη και το πένθος, είτε η γενικευμένη αγχώδης διαταραχής, που χαρακτηρίζεται από χρόνιο στρες.
Τι πυροδοτεί τα συμπτώματα
Σύμφωνα με τον Baumgardt, το σώμα ενεργοποιεί μια βιολογική απόκριση στο στρες ανεξάρτητη από τον τύπο του στρεσογόνου παράγοντα, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει γνωστά σωματικά συμπτώματα, όπως η ταχυπαλμία, η ταχύπνοια, η εφίδρωση και το αίσθημα τρόμου (τρέμουλο), ναυτίας ή μουδιάσματος, καθώς και ο θωρακικός πόνος, η ασφυξία ή το αίσθημα λιποθυμίας σε πιο σοβαρές καταστάσεις.
Η απόκριση στο στρες ξεκινά στον εγκέφαλο, στο συμπαθητικό νευρικό σύστημα συγκεκριμένα, που ενεργοποιεί την απόκριση «πάλης ή φυγής». Παράλληλα, ο μυελός των επινεφριδίων εκκρίνει την αδρεναλίνη όπως και η υπόφυση (τμήμα του υποθαλάμου), μια ποικιλία άλλων ορμονών. Τα συστήματα αυτά ελέγχουν συνεργατικά την καρδιά, τους πνεύμονες και άλλα όργανα, προετοιμάζοντας το σώμα να αντιδράσει σε αυτό που αντιλαμβάνεται ως κίνδυνο.
«Αυτές οι αποκρίσεις αποτελούν σημαντικό μηχανισμό επιβίωσης» σημειώνει ο Baumgardt και εξηγεί πως, ενώ στην περίπτωση που μας επιτέθηκε ένα λιοντάρι, η αιμορραγία και ο φόβος είναι στρεσογόνοι παράγοντες που μας ωθούν να πολεμήσουμε ή να τρέξουμε για να σωθούμε, το χρόνιο στρες από έναν σοβαρό τραυματισμό ή ένα ψυχικό τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε επίμονα συμπτώματα, μέσα από μια διαδικασία «μετάφρασης» των ψυχικών στρεσογόνων παραγόντων στρες σε σωματικών, γνωστή ως «σωματοποίηση».
Συμμετέχει όλο το σώμα
Έχει αποδειχθεί ότι το στρες προκαλεί παθολογικές καταστάσεις σε διάφορα συστήματα του οργανισμού. Για παράδειγμα, η ακριβής αιτία του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (IBS) παραμένει άγνωστη· έχουν ενοχοποιηθεί η μη φυσιολογική δραστηριότητα και υπερευαισθησία του εντέρου, αλλά και το στρες ή ψυχικές καταστάσεις.
Άλλες παθήσεις που συνδέονται με το στρες περιλαμβάνουν το σύνδρομο υπεραερισμού, την ινομυαλγία και την κεφαλαλγία τάσης. Μια πιο ασυνήθιστη κατάσταση, η μυοκαρδιοπάθεια Takotsubo (σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς) που προκαλείται από το στρες, δείχνει την έντονη επίδραση των συναισθημάτων στην υγεία.
«Αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα του άγχους που μετατρέπεται σε σωματικά συμπτώματα. Η εγγενής σύνδεση μεταξύ σώματος και μυαλού αποκαλύπτεται σε τόσα πολλά διαφορετικά επίπεδα και η πολυπλοκότητα της βιολογικής αντίδρασης στο στρες καθιστά τόσο δύσκολη την ποσοτικοποίηση και τη μελέτη της» καταλήγει ο Baumgardt.
