Με στόχο να κερδηθεί το στοίχημα της ενίσχυσης του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών που «ροκάνισε» η ακρίβεια, κυβέρνηση και αντιπολίτευση θέτουν ως προτεραιότητα στις προεκλογικές τους εξαγγελίες την αύξηση όχι μόνο του κατώτατου, αλλά και του μέσου μισθού που αφορά τους περισσότερους εργαζομένους.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξήγγειλε την αύξηση του κατώτατου μισθού στα 950 ευρώ σε βάθος τετραετίας, ενώ παρότρυνε τους εργοδότες ο μέσος μισθός στην Ελλάδα να φτάσει έως το 2027 στα 1.500 ευρώ. Παράλληλα ανοίγει ο δρόμος για το «ξεπάγωμα» των τριετιών αν επαληθευτεί η πρόβλεψη του νέου Προγράμματος Σταθερότητας η ανεργία να υποχωρήσει στο 9,8% το 2026 – καθώς προϋπόθεση για την επαναφορά των τριετιών είναι η ανεργία να πέσει κάτω από 10%.
Ο Αλέξης Τσίπρας από την πλευρά του εξήγγειλε την άμεση αύξηση του κατώτατου μισθού στα 880 ευρώ και την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων των κοινωνικών εταίρων, καθώς και το «ξεπάγωμα» των τριετιών μαζί με επαναφορά της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής, αλλά και μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας από 40ωρο σε 35ωρο χωρίς καμία μείωση μισθών.
Και όμως, αυξάνεται…
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΦΚΑ που αφορούν τον Ιανουάριο 2021, ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης από 1.202,09 ευρώ τον Ιανουάριο του 2020 αυξήθηκε σε 1.243,53 τον Ιανουάριο του 2021. Αντίστοιχα ο μέσος μισθός της μερικής απασχόλησης αυξήθηκε μέσα σε έναν χρόνο από 418,77 σε 475,93 ευρώ, ενώ ο μέσος όρος των αμοιβών από 977,30 ανήλθε σε 987,30 ευρώ.
Η αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 9,4%, στα 780 ευρώ μεικτά από την 1η Απριλίου, αφήνει περιθώρια για εκτιμήσεις, βάσει των οποίων οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας θα αυξηθούν κατά 4,5% με 5%. Μάλιστα στην πρόσφατη έκθεσή της για την ελληνική οικονομία, η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά ότι η αύξηση των αμοιβών θα είναι για το 2023 της τάξης του 5%. H TτΕ ωστόσο προτείνει λελογισμένες αυξήσεις για να διαφυλαχθεί η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και να αποφευχθεί ένα αρνητικό σπιράλ μισθολογικών αυξήσεων και πληθωρισμού.
Οι «περιζήτητοι»
Ασφαλώς ο μέσος όρος ανεβαίνει λόγω των γενναιόδωρων αυξήσεων σε λίγους κλάδους της οικονομίας (τεχνολογία, τηλεπικοινωνίες, ενέργεια, τρόφιμα και ποτά), ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν άλλοι κλάδοι εργαζομένων (καθαριότητα, υπηρεσίες φύλαξης) με αμοιβές χαμηλότερες από τον κατώτατο μισθό.
Οι κλάδοι εκείνοι που φαίνεται να έδωσαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις το 2022 είναι αυτοί που έχουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη. Ειδικότερα:
■ Κλάδος φιλοξενίας και εστίασης: αύξηση μισθών κατά 24,6% κατά μέσο όρο.
■ Κατασκευές: αύξηση μισθών κατά 9,1% κατά μέσο όρο.
■ Επαγγέλματα τεχνικών και επιστημονικών δραστηριοτήτων (π.χ. μηχανικοί που είναι απαραίτητοι για κατασκευαστικά έργα): αύξηση μισθών κατά 17% κατά μέσο όρο.
Πώς θα αυξηθούν οι μισθοί
Πολλές μεγάλες εταιρείες προσανατολίζονται σε αυξήσεις μέσω των επιχειρησιακών συμβάσεων, γνωρίζοντας ότι πρέπει να διατηρήσουν τη μισθολογική διάρθρωση και την απαραίτητη «ψαλίδα» για να μη χάσουν εξειδικευμένους εργαζομένους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΡΓΑΝΗ, κάθε χρόνο περίπου 1 εκατομμύριο εργαζόμενοι με αμοιβές 750-1.000 ευρώ μετακινούνται οικειοθελώς αναζητώντας υψηλότερες αποδοχές.
H παρατηρούμενη αύξηση του μέσου μισθού οφείλεται στην αύξηση των μισθών των ήδη απασχολουμένων, αλλά και στην είσοδο νεοπροσληφθέντων. Αυτό είναι λογικό, είτε γιατί οι επιχειρήσεις θέλουν να προσλάβουν άτομα που θεωρούν ότι έχουν ικανότητες για τις οποίες θα έπρεπε να αμειφθούν με μισθό μεγαλύτερο από τον κατώτατο μισθό, είτε γιατί προκειμένου να μπορέσουν να βρουν εργαζομένους που πληρούν κάποια κριτήρια είναι πλέον αναγκασμένοι να δώσουν μεγαλύτερο μισθό.
Τι θα γίνει με τις τριετίες;
Ωθηση στην άνοδο των μισθών θα υπάρξει αν ξεπαγώσουν οι τριετίες, έστω από 1/1/2027. Το ζήτημα τότε είναι αν οι αυξήσεις 10% ανά τριετία θα αρχίσουν να «μετρούν» από εκείνη τη χρονική περίοδο και όχι αναδρομικά από το 2012 που «πάγωσαν».
Για παράδειγμα: ένας εργαζόμενος που είχε κατοχυρώσει προϋπηρεσία 5 ετών την 1η Ιανουαρίου 2012 δικαιούται προσαύξηση 10% στον μισθό του. Αν δεν είχαν παγώσει οι τριετίες ο συγκεκριμένος εργαζόμενος θα έπρεπε να πάρει επιπλέον 10% την 1η Ιανουαρίου 2013, όταν έκλεισε 6 χρόνια δουλειάς και επιπλέον 10% την 1η Ιανουαρίου 2017 όταν έκλεισε 9 χρόνια προϋπηρεσίας, συνολικά αύξηση 20%.
Τι θα γίνει όμως για αυτούς που δεν είχαν κατοχυρώσει καμία τριετία το 2012; Ο χρόνος για το επίδομα προϋπηρεσίας θα αρχίσει να μετρά από το 2027;
Με άλλα λόγια, αν ο εργαζόμενος έπιασε για πρώτη φορά δουλειά το 2014, θα δικαιούται προσαύξηση 10% στο μισθό… την 1η Ιανουαρίου του 2029;
«Αυτό είναι το χειρότερο σενάριο» σχολιάζει ο εργατολόγος Γιάννης Καρούζος, «αλλά κανείς δε μπορεί να ξέρει τι θα προβλέπει ο νόμος. Η δική μου πρόταση είναι να μετρήσουν αναδρομικά οι τριετίες όταν έχουν διανυθεί στον ίδιο εργοδότη. Επίσης κάτι που πρέπει να επισημάνουμε είναι τι θα γίνει με τους υψηλότερους μισθούς. Από τη στιγμή που δεν προβλέπεται κάτι ρητά στην κλαδική ή στην επιχειρησιακή σύμβαση, ο εργοδότης μπορεί να θεωρήσει ότι οι τριετίες εμπεριέχονται στον μισθό».
Η «παγίδα» της Εφορίας
Στην εξίσωση μπαίνει και ο «παράγων» Εφορία. Η αύξηση αφορολογήτου που εξαγγέλλουν τα δύο μεγάλα κόμματα δεν συνδυάζεται -προς το παρόν τουλάχιστον- με σχέδιο μείωσης των φορολογικών συντελεστών. Και αυτό σημαίνει ότι ακόμα και αμειβόμενοι με τον κατώτατο μισθό (και ειδικά όταν «ξεπαγώσουν» οι τριετίες) θα φορολογούνται απευθείας με υψηλό συντελεστή 22%!
Στην πράξη, ήδη για τον κατώτατο και μόνον, από κάθε 3 ευρώ αύξησης που δίνει η επιχείρηση, το 1 καταλήγει στο Δημόσιο και όχι στην τσέπη του υπαλλήλου της. Και όταν αυξηθούν οι μέσοι μισθοί, τότε η φορολογία θα είναι ακόμα υψηλότερη και θα «ψαλιδίζει» έως και το 40% της όποιας ονομαστικής αύξησης δοθεί.
Ηδη σήμερα όσοι αμείβονται με τον κατώτατο μισθό των 780 ευρώ, λαμβάνουν καθαρά €665,70. Και ενώ οι εργοδότες επιβαρύνθηκαν 1,3 δισ. ετησίως, τα 450 εκατ. ευρώ πάνε στο κράτος.
