Ο Άκιο Μορίτα και ο Μασάρου Ιμπούκα δεν συμπάθησαν ποτέ τον πόλεμο. Το ανέφεραν και οι δύο στα βιβλία που έγραψαν όταν έγιναν διάσημοι. Αναγνώρισαν, όμως, ότι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν η αιτία να συναντηθούν και να ξεκινήσουν μια δυνατή φιλία, που τους οδήγησε στην κορυφή του κόσμου. Το δίδυμο που δημιούργησε τη SONY, μια από τις κορυφαίες επιχειρήσεις στον κόσμο που ασχολείται με την υψηλή τεχνολογία, είναι ο ορισμός αυτού που οι άνθρωποι αποκαλούν «αταίριαστους». Ο Ιμπούκα κλειστός, λιγομίλητος, με την αύρα της ιδιοφυίας να τον τυλίγει από τα εφηβικά του χρόνια. Ο Μορίτα εξωστρεφής, χιουμορίστας, φλύαρος σε σημείο παρεξήγησης. Επιπλέον, τους χώριζαν και 13 χρόνια στην ηλικία. Και είχαν γεννηθεί σχεδόν στα δύο διαφορετικά άκρα της Ιαπωνίας. Πώς ταίριαξαν αυτοί οι δύο και πώς έφτιαξαν αυτόν τον κολοσσό από το τίποτα;
Η γνωριμία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Και οι δύο υπηρέτησαν στο ιαπωνικό πολεμικό ναυτικό, αλλά όχι σε πλοία της πρώτης γραμμής. Ως καταξιωμένοι επιστήμονες και εφευρέτες ήδη από εκείνη την εποχή, συμμετείχαν σε απόρρητα ερευνητικά προγράμματα για θερμικά-καθοδηγούμενες βόμβες και υπέρυθρους αισθητήρες.
Το περιστατικό, μάλιστα, που έσπασε τον πάγο ανάμεσά τους και τους έκανε αχώριστους ήταν όταν χάλασε ένα ραδιόφωνο που έπαιζε μουσική και το είχαν στην αίθουσα για να χαλαρώνουν κατά τη διάρκεια των πολύωρων συνεδριάσεων. Ο Μορίτα σηκώθηκε όρθιος και είπε με χιούμορ ότι είναι… ντροπή για τόσο διακεκριμένους επιστήμονες να μην μπορούν να επισκευάσουν ένα ραδιόφωνο, το ανέλαβε ο ίδιος και το έκανε να λειτουργήσει σε λίγα λεπτά!
Η μακρόχρονη φιλία τους, βέβαια, βασίστηκε στην αλληλοεκτίμηση και τον αμοιβαίο σεβασμό. Ο Ιμπούκα το περιέγραψε τέλεια: «Αφήσαμε ο ένας στον άλλο τις αρμοδιότητες, στις οποίες ήταν καλύτερος». Αυτός αφοσιώθηκε στα τεχνικά και ο Μορίτα ανακάλυψε τον ρόλο του ως… γεφυροποιός μεταξύ επιστήμης και ανάγκης της αγοράς.
Ο Ιμπούκα γεννήθηκε στις 11 Απριλίου 1908 στο Νίκο, στα νότια της χώρας. Ο πατέρας του πέθανε νωρίς, και ο παππούς του ανέλαβε τη φροντίδα του. Σπούδασε μηχανικός στο φημισμένο πανεπιστήμιο Βασέντα, όπου ήδη το 1933 κέρδισε βραβείο στο Παρίσι για μια διάταξη φωτισμού νέον. Τον χαρακτήρισαν τότε «ιδιοφυή εφευρέτη φοιτητή». Πριν από το στρατό εργαζόταν στη Photo‑Chemical Laboratory, επεξεργαζόμενος κινηματογραφική ταινία
Ο Άκιο Μορίτα, από την άλλη, γεννήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 1921 στο βορρά, στη Ναγκόγια. Προερχόταν από οικογένεια παραγωγών σάκε που λειτουργούσε από το 1665. Ως πρωτότοκος, προοριζόταν να αναλάβει το οικογενειακό εμπόριο, όμως φάνηκε από νωρίς ότι είχε άλλα ενδιαφέροντα. Ο πατέρας του έκανε το… λάθος να του αγοράσει έναν ηλεκτρονικό φωνόγραφο κι αυτό ήταν το έναυσμα για να περάσει στον κόσμο της ηλεκτρονικής .
Η κοινή τους περιπέτεια ξεκίνησε το 1945. Ο Ιμπούκα άνοιξε ένα μικρό ραδιο-εργαστήριο στο κατεστραμμένο κατάστημα Σιροκίγια. Λίγο αργότερα, ο Μορίτα είδε στην εφημερίδα την δραστηριότητα του γνωστού του από τον στρατό και γι’ αυτόν ήταν κάτι σαν κάλεσμα. Εγκατέλειψε την οικογενειακή παράδοση, πήρε ό,τι μπορούσε να μαζέψει από μετρητά από τον πατέρα του (190.000 γεν, ένα αξιοσέβαστο ποσό) και έτρεξε στο Τόκιο. Ο κλειστός Ιμπούκα στην αρχή αμφιταλαντεύτηκε, αλλά τελικά συμφώνησε να συνεργαστούν.
Ίδρυσαν την εταιρεία Tokyo Tsushin Kogyo (Totsuko) με περίπου 20 μηχανικούς σ’ αυτό το ταπεινό εργαστήριο. Η έλλειψη πόρων έδωσε έμπνευση. Έφτασαν στο σημείο μέχρι και να δημιουργήσουν ταινίες από χαρτί πολύγραφου (!), στο οποίο έβαλαν πάνω υδροξείδιο σιδήρου που έλιωσαν σε τηγάνι, και μίλησαν για χειροποίητες ταινίες που βάφτηκαν με πινέλα από τρίχες ρακούν! Με αυτές τις αλχημείες κατασκεύασαν το πρώτο λειτουργικό μαγνητόφωνο .
Οι πρώτοι πειραματισμοί δεν ήταν πάντα επιτυχημένοι. Ήταν γνωστό ότι ο Ιμπούκα κατασκεύασε ένα ηλεκτρικό «θερμαινόμενο» χαλί, το οποίο δεν προχώρησε στην αγορά (η εταιρεία τους, πάντως, ήταν η πρώτη που λάνσαρε χρόνια αργότερα τις ηλεκτρικές κουβέρτες). Τα πειράματα έδιναν κι έπαιρναν, συχνά υπήρχαν καταστροφές, μέχρι και μικροτραυματισμοί, αλλά αντί να απογοητεύονται, οι δύο φίλοι πείσμωναν περισσότερο.
Μια κομβική εξέλιξη
Ο Ιμπούκα στη διάρκεια ταξιδιού του στις ΗΠΑ το 1952 επικοινώνησε με τα Bell Labs και εξασφάλισε την παγκόσμια άδεια για χρήση τρανζίστορ στην Ιαπωνία. Το 1953 ο Μορίτα υπέγραψε τη συμφωνία για την τεχνολογία και δύο χρόνια αργότερα το TR-55 έγινε το πρώτο τρανζίστορ ραδιόφωνο στην Ιαπωνία. Ο Μορίτα επέμεινε να το χαρακτηρίσουν «φορητό» και ότι μπορούσε να χωρέσει μέχρι και σε μια τσέπη. Ένας από τους θρύλους που συνοδεύουν τα πρώτα χρόνια της SONY είναι ότι πολλές εταιρείες ρούχων στη χώρα έφτιαχναν πουκάμισα με μεγαλύτερες τσέπες στο ύψος του στήθους, ώστε να χωράνε το τρανζιστοράκι.
Το 1957 η εταιρεία άλλαξε όνομα: Από Totsuko έγινε SONY. Δεν πρόκειται για αρχικά, αλλά για έναν… συμβιβασμό των δύο φίλων. Ο Ιμπούκα ήθελε ένα «επιστημονικό» όνομα (το Sonar από τη λατινική λέξη για τον ήχο) και ο Μορίτα κάτι που θα μπορούσε εύκολα να περάσει στις αγγλόφωνες δυτικές κοινωνίες, όπου λογάριαζε να εξαπλωθεί (η λέξη “sonny” που επέλεξε σημαίνει «γιόκας» σε ελεύθερη μετάφραση).
Ο συγκερασμός και των δύο έφερε το πασίγνωστο πια και εμβληματικό όνομα. Εξαρχής η SONY ήθελε να προβάλλει έντονο brand: ο Morita απέρριψε πρόταση της OEM για προμήθεια 100.000 συσκευών με μάρκα άλλης εταιρείας, σε μια κίνηση υψηλού ρίσκου. Αν αποδεχόταν, ουσιαστικά θα έπρεπε να πει αντίο στην αυτόνομη πορεία του. Επέμεινε, όμως, στην ιδέα ότι τα προϊόντα έπρεπε να φέρουν το ίδιο το όνομα της εταιρείας τους. Για να αναφερθούν αναλυτικά οι επιτυχίες της SONY χρειάζονται ολόκληροι τόμοι. Αλλά τα κομβικά της σημεία υπήρξαν το 1968 το λανσάρισμα της Trinitron TV, μια επαναστατική τεχνολογία για έγχρωμες τηλεοράσεις, που έγινε το πιο επιτυχημένο προϊόν στην ιστορία της εταιρείας.
Το 1971 η SONY λάνσαρε το πρώτο βίντεο VCR με U-matic format και το 1979 το φορητό κασετοφωνάκι Walkman TPS-L2, το οποίο άλλαξε τον τρόπο που ακούμε μουσική στον δρόμο. Παγκόσμια επιτυχία με πάνω από 400 εκατ. συσκευές μέχρι το 2010. Λίγο αργότερα, το 1982, κυκλοφόρησε το Sony CDP-101, το πρώτο CD-player και το 1994 το πρώτο PlayStation, η πλατφόρμα παιχνιδιών που έχει ως τώρα πέντε εκδόσεις και ξεκίνησε μια νέα εποχή στο gaming. Φυσικά η εταιρεία έχει επεκταθεί σε στα κομμάτια των κινηματογραφικών παραγωγών, της κινητής τηλεφωνίας και τα τελευταία χρόνια της τεχνητής νοημοσύνης.
Ένα ακόμα στοιχείο που ένωσε τους δύο φίλους ήταν η ενασχόλησή τους με τα παιδιά και την εκπαίδευσή τους. Ο Ιμπούκα έγραψε το 1971 το επαναστατικό βιβλίο με τον ιντριγκαδόρικο τίτλο «Στον Παιδικό Σταθμό Είναι Αργά», στο οποίο υποστηρίζει ότι τα παιδιά αποκτούν όλη τη γνώση τους από τη γέννησή τους ως τα τρία τους χρόνια. Λίγα χρόνια νωρίτερα (1966) ο Μορίτα είχε προηγηθεί με το επίσης ιντριγκαδόρικο βιβλίο «Μην Ασχολείστε με τους Σχολικούς Βαθμούς», όπου πρότεινε ένα σύστημα εκπαίδευσης χωρίς βαθμολογία, για να μην προκαλεί άγχος στα παιδιά. Το ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα στη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου έχει υιοθετήσει πολλά τέτοια στοιχεία.
Οι δύο φίλοι έφυγαν από τη ζωή με διαφορά λιγότερο από δύο χρόνια, λίγο πριν κλείσει η χιλιετία. Ο Ιμπούκα είχε παραιτηθεί απ’ όλα τα οργανικά του πόστα στην εταιρεία το 1976, μόλις έκλεισε τα 68 του χρόνια. Ο Μορίτα έμεινε στη θέση του διευθυντή μέχρι το 1993, στα 72 του, οπότε αναγκάστηκε να αποσυρθεί λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου που τον καθήλωσε σε καροτσάκι για τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
