Όταν ο συγγραφέας Stan Lee και ο γραφίστας Jack Kirby δημιούργησαν το 1961, για λογαριασμό του Martin Goodman, ιδιοκτήτη μιας μικρής εταιρείας έκδοσης περιοδικών ονόματι Marvel Comics, μια σύντομη σειρά κόμικ με το όνομα Fantastic Four, σίγουρα δεν περίμεναν αυτό που θα ακολουθούσε.
Ο θαυμαστός κόσμος της Marvel
4 ήρωες, ένας λαστιχένιος άνθρωπος, μια αόρατη γυναίκα, ένας άνδρας βράχος και ένα αγόρι που έπαιρνε φωτιά, έγιναν οι λόγοι που τα παιδιά στην Αμερική μάζευαν μανιωδώς το «χαρτζιλίκι» τους και έχωναν τα πρόσωπά τους μέσα στις σελίδες των βιβλίων με τα πολύχρωμα σχέδια. Με την κυκλοφορία του Fantastic Four no. 1 (Νοέμβριος 1961), οι αναγνώστες εισήχθησαν σε ένα υπερηρωικό σκηνικό που είχε, ωστόσο, τις ρίζες του στον πραγματικό κόσμο. Οι Lee και Kirby προσπάθησαν να κάνουν τους χαρακτήρες των κόμικς τους πιο πρωτότυπους, επιτρέποντάς τους να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους με ρεαλιστικό τρόπο, περιλαμβάνοντας ήρωες που συχνά μάχονται ή διαφωνούν μεταξύ τους. Η τάση αυτή συνεχίστηκε σε μια πληθώρα άλλων χαρακτήρων που εισήγαγε η Marvel Comics στις αρχές της δεκαετίας του 1960, όπως ο Spider-Man, ο Incredible Hulk και οι X-Men.
Τα τέλη του 90 βρήκαν την Marvel Comics μια χρεωκοπημένη εταιρεία που κατέρρεε, καθώς ο εκδότης της δεν μπορούσε να αποπληρώσει το χρέος που είχε συσσωρευτεί. Μετά από πολλές προσφορές εξαγοράς, η κάποτε κορυφαία στα κόμικς εταιρεία, πέρασε στα χέρια δυο επιχειρηματιών του Avi Arad και του Isaac Perlmutter. Τα κόμικς δεν πουλούσαν εκείνη την εποχή όπως οι εφημερίδες, αλλά η βιομηχανία παιχνιδιών άρχισε να γιγαντώνεται. Οι δυο τους είδαν μια μοναδική ευκαιρία στον ορίζοντα. Μέσα από σειρά απίθανων γεγονότων, τα κέρδη της Marvel άρχισαν να ανεβαίνουν, προερχόμενα κυρίως από παιχνίδια, βιντεοπαιχνίδια και άλλα εμπορεύματα που αποτελούσαν προσωποποιήσεις των πιο δημοφιλών της σουπερηρώων.
Η ζήτηση ήταν τόσο μεγάλη, που η εταιρεία ξεκίνησε να σκέφτεται την παρουσίαση των χαρακτήρων της σε μεγαλύτερης κλίμακας μέσα, όπως για παράδειγμα τον κινηματογράφο. Από το 2009 που εξαγοράστηκε από τα στούντιο της Disney για 4 δις δολάρια, σήμερα το 2023 κατόρθωσε να ανεβάσει την αξία της στα 55 δις δολάρια. Πως; Με μια γιγαντιαία σύγκρουση κινηματογραφικών συμπάντων που περιείχε ατίθασους ήρωες, απίθανες συμμαχίες και σκληρές μάχες για την εξουσία.
Αυτές οι ταινίες διέφεραν από τις προηγούμενες προσπάθειες μεταφοράς των κόμικς στη μεγάλη οθόνη. Η διαφορά έγκειται στο ότι διαδραματίζονται σε έναν ενιαίο κοινό κόσμο, που εν τέλει όλοι οι ήρωες συναντιούνται. Αυτό το φιλόδοξο σχέδιο απέφερε τεράστια κέρδη με τους Εκδικητές (2012), μια ταινία στην οποία πρωταγωνίστησαν ο Iron Man, ο Thor και ο Captain America – τρεις ήρωες που είχαν σημειώσει μεμονωμένες επιτυχίες σε blockbuster – και η οποία απέφερε περισσότερα από 1,5 δισεκατομμύρια.
Η ταινία Iron Man ήταν το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της επιτυχίας της εταιρείας. Το 2008 η ταινία επέφερε 585 εκατομμύρια δολάρια κέρδος. Το 2013, το τέλος της τριλογίας της, σημείωσε 1,2 δις δολάρια κέρδος, αποδεικνύοντας όχι μόνο ότι ο Iron Man είναι ο αγαπημένος ατσαλένιος σουπερήρωας όλων μας, αλλά και ο πιο ακριβοπληρωμένος. Η Marvel και η Disney, είδαν αυτήν την επιτυχία, ως μια τεράστια προοπτική εξέλιξης. Χώρισε τις παραγωγές της σε φάσεις που η κάθε μια αντιστοιχούσε στην χρονολογική σειρά που εμφανίζονταν οι χαρακτήρες στα κόμικς. Η φάση 4 ήταν η πιο επιτυχημένη και αναμενόμενη, αφού περιείχε την ταινία Avengers: Endgame που αποτελούσε το κινηματογραφικό τέλος της παρέας των Iron Man, Thor, Black Widow, Captain America και Hulk. Το Endgame είχε έσοδα 2,5 δις δολάρια, ποσό ρεκόρ για τις ταινίες της Marvel.
Το 2023 η Marvel διανύει την πέμπτη φάση της με πολλές ακόμα ταινίες να έχουν ανακοινωθεί για κυκλοφορία και πολλές αναμενόμενες ιστορίες χαρακτήρων να προετοιμάζονται για την μεγάλη οθόνη. Ήδη από την φάση 4, η Marvel έχει συνεπάρει και τον κόσμο της τηλεόρασης, κυκλοφορώντας σειρές ιστοριών διάφορων χαρακτήρων που γνωρίσαμε μέσα από το σύμπαν της, όπως ο Loki, ο οποίος αποτέλεσε την πιο επιτυχημένη σειρά της MCU (Marvel Cinematic Universe), προσελκύοντας στην Disney+ πάνω από 116 εκατομμύρια νέους συνδρομητές.
Το φαινόμενο των σουπερηρώων
«Τα κόμικς είναι βασικά, σενάρια μεγάλων ιστοριών. Οι άνθρωποι θέλουν να πετάξουν. Οι άνθρωποι θέλουν να γίνουν ήρωες. Οι άνθρωποι θέλουν να γίνουν κακοί», δήλωσε ο πρώην επικεφαλής των Marvel Studios, Avi Arad.
Με την τεράστια δημοτικότητά τους στις μάζες, ο Σούπερμαν και ο Μπάτμαν ήταν οι πρώτοι υπερήρωες που μεταφέρθηκαν στη μεγάλη οθόνη. Ο Σούπερμαν (1978), ο Σούπερμαν ΙΙ (1980) και ο Μπάτμαν (1989) ήταν μεταξύ των δημοφιλών ταινιών εκείνης της εποχής, αλλά δεν έτυχαν κριτικής αναγνώρισης. Ωστόσο, ο Σούπερμαν του Ρίτσαρντ Ντόνερ ήταν μια κρίσιμη ταινία που έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι ταινίες υπερηρώων και έθεσε τις βάσεις για τις μελλοντικές ταινίες υπερηρώων.
Οι ταινίες του Tim Burton με τον Batman (1989) και Batman Returns (1992) στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ήταν πιο σοβαρές από τις προηγούμενες ταινίες και επικεντρώθηκαν στις πιο σκοτεινές πτυχές της ύπαρξης ενός υπερήρωα. Αυτό εξανθρώπισε τον υπερήρωα στα μάτια του κοινού και βοήθησε να ανοίξει ο δρόμος για πιο σύνθετες ταινίες, με ρεαλιστικές ιστορίες που αργότερα θα γίνονταν ακρογωνιαίος λίθος του είδους. Ο Spider-Man και οι X-Men ήταν δύο μαζικά επιτυχημένες σειρές που εμφανίστηκαν στην αλλαγή του αιώνα και οι οποίες εδραίωσαν τέτοιου τύπου ταινίες ως εισπρακτική επιτυχία.
Η εξέλιξη του είδους ήταν ένα συναρπαστικό ταξίδι, οι υπερήρωες πέρασαν από τις σελίδες των κόμικς στη μεγάλη οθόνη με τα εκτεταμένα σύμπαντα της Marvel και της DC να ανεβάζουν το είδος σε νέα ύψη και να διευρύνουν τα όρια του εφικτού με τις ταινίες υπερηρώων. Το είδος αυτό έχει γνωρίσει μια σημαντική αλλαγή, από τις πρώτες μέρες του, όταν οι υπερήρωες ήταν δισδιάστατοι χαρακτήρες που πολεμούσαν το έγκλημα, στους σύνθετους και πολυδιάστατους ήρωες του σήμερα.
Η τεράστια δημοτικότητα των διασκευών των ιστοριών των υπερηρώων και η σχετικά πρόσφατη υιοθέτηση των χαρακτήρων των κόμικς από το Χόλιγουντ, αντικατοπτρίζουν ένα μεταβαλλόμενο φάσμα πολιτιστικών, πολιτικών, οικονομικών, βιομηχανικών και τεχνολογικών ζητημάτων. Παρά την γνώμη των κριτικών κινηματογράφου, των θεατών και ορισμένων σκηνοθετών, ότι οι ταινίες με υπερήρωες είναι απλώς μια απλοϊκή και νεανική ψυχαγωγία, που προέρχεται από ανόητα και παιδαριώδη κόμικς, δεν υπάρχει απλή απάντηση στο γιατί αυτό το είδος είναι τόσο ελκυστικό αυτή τη στιγμή στην ιστορία. Ίσως είναι η ανάγκη μας να βλέπουμε ότι η ανθρώπινη φύση είναι παντοδύναμη, ίσως να ζούμε μια στιγμή κάθαρσης όταν βλέπουμε αυτούς τους ανθρώπους να νικούν τους κακούς. Ότι και αν είναι οι σουπερήρωες μας θυμίζουν πάντα ότι όλοι μέσα μας κρύβουμε μια μαγική δύναμη, ικανή να παλέψει και να υπερνικήσει κάθε δυσκολία της ζωής μας, είτε αυτή λέγεται Thanos, είτε αφεντικό, είτε αυξημένοι λογαριασμοί.
