Η υστέρηση στην απορρόφηση των πόρων παρά το γεγονός ότι η επιδότηση έφθανε το 75% –έναντι 50% σήμερα– αποδίδεται στο ότι πολλοί από αυτούς που είχαν ενταχθεί στο πρόγραμμα απέσυραν το ενδιαφέρον τους ακυρώνοντας τις αιτήσεις που είχαν υποβάλει, καθώς δεν κατάφεραν να βρουν σπίτι είτε δεν βρήκαν στην τιμή που θα ήθελαν.
Σύμφωνα με στοιχεία της «Κ» μέχρι σήμερα, στο πλαίσιο του «Σπίτι μου I», έχουν εκταμιευθεί 7.600 δάνεια έναντι 10.000 που ήταν η επίσημη εκτίμηση για το σύνολο των δικαιούχων που θα επωφεληθούν από το πρόγραμμα και παρά το γεγονός ότι τη θέση αυτών που ακυρώνουν την αίτησή τους παίρνουν οι επιλαχόντες, είναι πολύ πιθανόν τα χρήματα που έχουν δεσμευθεί να μην απορροφηθούν τελικά στο σύνολό τους.
Μία από τις βασικές αιτίες είναι η εκτόξευση των τιμών στα ακίνητα που θεωρούνταν επιλέξιμα για την υπαγωγή στο πρόγραμμα λόγω της υψηλής ζήτησης που προκλήθηκε με συνέπεια ένας σημαντικός αριθμός δικαιούχων να έχει υπαναχωρήσει της πρόθεσής του να ενταχθεί στο πρόγραμμα.
Η εξέλιξη αυτή αντανακλά τις στρεβλώσεις που έχουν δημιουργηθεί στην αγορά στο σκέλος της προσφοράς. Στον βαθμό που η προσφορά ακινήτων δεν αυξάνεται, αυτό έχει άμεση επίδραση στις τιμές διάθεσης του υφιστάμενου αποθέματος. Οι στρεβλώσεις αυτές δεν περιορίζονται στην κατηγορία των ακινήτων που ήταν επιλέξιμες για το πρόγραμμα, δηλαδή τα ακίνητα με παλαιότητα έως 15 έτη. Συμπαρασύρουν το σύνολο της αγοράς ακινήτων, δηλαδή και τις νεότερες κατασκευές, οδηγώντας σωρευτικά σε άνοδο των τιμών και καθιστώντας σχεδόν απαγορευτική την απόκτηση ακινήτου για ένα μεσαίο νοικοκυριό.
Δεν είναι τυχαίο ότι εν αναμονή του προγράμματος «Σπίτι μου II», το ενδιαφέρον προς τις τράπεζες για στεγαστικά δάνεια είχε ατονήσει το 2024 παρά τα ευνοϊκά επιτόκια κυρίως σταθερής διάρκειας που προσφέρουν οι τράπεζες, με συνέπεια η αγορά των στεγαστικών δανείων να κλείσει στα τέλη του 2024 στο 1,3 δισ. ευρώ έναντι 1,1 δισ. ευρώ το 2023.
Με βάση στοιχεία της «Κ» το 2023 εκταμιεύθηκαν άλλα 240 εκατ. ευρώ μέσω του προγράμματος «Σπίτι μου I», ενώ το 2024 οι εκταμιεύσεις του προγράμματος ανήλθαν στα 470 εκατ. ευρώ.
Η υστέρηση στην απορρόφηση των πόρων του «Σπίτι μου I» λόγω μη εύρεσης του κατάλληλου ακινήτου, ενδέχεται να αποτελέσει και προάγγελο των δυσκολιών που θα συναντήσουν οι δικαιούχοι του προγράμματος «Σπίτι μου II» που ξεκίνησε στις 15 Ιανουαρίου και έχει προκαλέσει εκρηκτικό ενδιαφέρον, με τις αιτήσεις στο πρόγραμμα να προσεγγίζουν ήδη τις 70.000. Πρόκειται για όσους έχουν ενταχθεί στην πλατφόρμα gov.gr προκειμένου να κριθεί εάν είναι επιλέξιμοι, δηλαδή αν πληρούν τις προϋποθέσεις του προγράμματος και να πάρουν αριθμό προτεραιότητας βάσει του οποίου θα αξιολογηθούν στη συνέχεια από τις τράπεζες.
Με βάση τις αιτήσεις που έχουν υποβληθεί στις τράπεζες μόλις 1 στους 10 υποψηφίους δηλώνει ότι έχει βρει το ακίνητο που θέλει να αγοράσει. Πρόκειται για 1.000 υποψήφιους δανειολήπτες σε σύνολο 10.000 αιτήσεων που έχουν υποβληθεί στις τράπεζες. Δραματικά πιο λίγοι –μεταξύ των 1.000 που δηλώνουν ότι έχουν εντοπίσει το ακίνητο– είναι αυτοί που έχουν βρει ακίνητο με ηλεκτρονική ταυτότητα, και οι οποίοι σύμφωνα με πληροφορίες δεν ξεπερνούν τους 50. Η ύπαρξη ακινήτου που διαθέτει ηλεκτρονική ταυτότητα και η προσκόμισή της από τον ενδιαφερόμενο, αποτελεί προαπαιτούμενο για την έναρξη της αντίστροφης μέτρησης από την προέγκριση της αίτησης για δάνειο από την τράπεζα που έχει διάρκεια 60 ημέρες, πριν ο ενδιαφερόμενος χάσει τη σειρά προτεραιότητας που έχει λάβει. Με δεδομένο ότι στο σύνολο των 6,4 εκατ. που είναι οι κατοικίες σε όλη τη χώρα, αυτές που έχουν ηλεκτρονική ταυτότητα εκτιμάται ότι είναι μόλις 1,1 εκατ., η ανεύρεση ακινήτου που να διαθέτει ηλεκτρονική ταυτότητα και να εμπίπτει στα χαρακτηριστικά του προγράμματος, δηλαδή να είναι παλαιότητας έως το 2007, θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη, καθιστώντας τη διαδικασία ακόμη πιο χρονοβόρo.
